Van kispak en das tot Themp op boeredae
Waar is die dae toe landbouers boeredae nog met ’n pak klere en das bygewoon het? Die tye toe menige boer met agterdog na die “geleerde mense” gaan luister het?
Vandag is sake anders, skryf Charl van Rooyen.
In 1965 skryf Landbouweekblad dat “die meeste van ons boere ’n boeredag tot onlangs as ’n onding beskou het”. Toe het die besef egter begin posvat dat boeredae die plek is waar boere wetenskaplike inligting kan bekom.
Hoe het dié bewuswording deurgesuurdeeg in die meer as ’n halwe eeu sedert dié artikel verskyn het!
Hedendaagse boeredae is deurspek van inligting wat vanuit ’n wetenskaplike en tegnologiese rigting uiters waardevolle gereedskap aan boere bied.
Dáár lig navorsers mense in oor die nuutste boerderymetodes en graan- en groentekultivars, en vee- en wildboere kry inligting oor die mees gevorderde metodes om genetiese vordering met behulp van DNS, genomika en seleksie te bewerkstellig.
Werktuigvervaardigers vertel van die vordering met tegnologie wat trekkers en stropers se werkverrigting verbeter en brandstofverbruik verminder, werktuie se doeltreffendheid op ’n nuwe vlak plaas en ander gevorderde tegnologie wat boerdery beter, doeltreffender en volhoubaarder maak.
VETERAAN VAN BOEREDAE
Mnr. Chris Rossouw (80) van Delmas, Suid-Afrikaanse Boer van die Jaar 2007, het sy eerste boeredag al in die laat 1960’s bygewoon. Hy vertel in die ou dae is die boeredae grootliks deur staatsdepartemente gereël, en die amptenare het die lesings gelewer.
Die inligting was baie meer basies as vandag.
“Onthou, jong boere moes as’t ware eers die laerskool van landbou bywoon voordat hulle na die landbou se hoërskool kon gaan,” verduidelik hy die behoefte aan kennis.
Dit was nietemin die basiese beginsels van boerdery wat hulle gesoek het.
Baie min boere het ’n landboudiploma of -graad gehad. Jong boere het ná skool eers saam met hul pa’s geboer voordat hulle op hul eie bene gaan staan het.
Voorligtingsbeamptes het ’n belangrike rol gespeel.
“Hulle was oral. Hulle het plase besoek en aan boere raad gegee. Die afgelope jare het die gesoute voorligters egter verdwyn. Dié taak is nou in die maatskappye se hande – wat die regte wetenskap propageer, maar met die klem op hul maatskappy se eie produkte,” sê Rossouw.
KENNIS HET VERDIEP
Die kennis oor die wetenskap en tegnologie wat boere deesdae op boeredae kry, is op ’n baie hoër vlak as destyds omdat die landbou gegroei het en boere meer gevorderde inligting nodig het om suksesvol te kan boer. Hulle kry goeie inligting oor byvoorbeeld kunsmis, kultivars en boerderymetodes. Daar is nou ook ’n swaar klem op presisieboerdery en herlewingslandbou.
Rossouw sê boere het sulke inligting nodig. Soos iemand van John Deere in Amerika onlangs gesê het: “’n Boer wat nie met tegnologie byhou nie, sal oor vier of vyf jaar nie meer in staat wees om te boer nie”.
Dié besef het al gedurende
die middel van die vorige eeu posgevat. Landbouweekblad het juis in 1959 hulde aan die navorsers van daardie tyd gebring; “hierdie leër van getroue en harde werkers in belang van ons landboubedryf”.
KLEREDRAG VERANDER
In die ou dae het mans dikwels die boeredae uitgedos in ’n pak klere en das bygewoon, want ’n boer hoef mos nie flentergat te lyk nie! As dit nie ’n kispak was nie, het die boere minstens ’n goeie langbroek gedra.
Hoede was die inding – ’n duursame hoed met ’n rand wat die son van die gesig weghou, maar meer bedoel was om die klem op waardigheid te lê.
Kyk hoe die boere vandag aantrek: informeel deftig in modieuse jeans en ontwerpers-T-hemde, pet op die kop. Tradisionele hoede is so skaars soos hoendertande. Dit is ook hoe hulle meermale boer.
Die vroue was ewe deftig in tabberds uitgedos wat hulle net sowel kerk toe kon dra. Nogtans was hulle nie té “opstêrs” om sommer op ’n hooibaal te sit nie, nes die boere sommer op die grond gesit het.
Sout van die aarde!
BBP’S OP BOEREDAE
Vroeër jare was dit ’n strewe om belangrike politici op boeredae te kry, veral die minister van landbou. Veral wyle mnr. Hendrik Schoeman, self ’n boer, was baie gewild.
Nou is politici nie meer so gewild nie, want die Suid-Afrikaanse politieke toneel is só stormagtig dat ’n reëlingskomitee nie in ’n strik wil trap en die “verkeerde” mense nooi nie.
Die belangrike mense op die boeredae is nou die navorsers en kundige tegnici wat vir die boere vertel watter nuwe produkte hulle ontwikkel het en hoe dit boerdery kan verbeter.
Dit was selfs nie benede ’n eerste minister om op ’n boeredag te wees nie, soos toe mnr. John Vorster die jaarlikse boeredag op die proefplaas Bien Donné naby Franschhoek in 1974 bygewoon het.