WAT SÊ DIE MARK? MARKWAARDE NIE ENIGSTE MAATSTAF

Wanneer ’n grondeis op ’n plaas ingestel word, sal professionele waardeerders in die toekoms na verwagting al meer deur die Regering gevra word om nie net na die markwaarde te kyk nie, maar ook te bepaal wat ’n ”billike en regverdige vergoeding” sal wees. So sê mnr. Matsobane Seota, registrateur van die Suid-Afrikaanse Raad vir Eiendomswaardeerders (SACPVP).

“Markwaarde is die beginpunt, maar die Grondwet moet ook in ag geneem word, wat bepaal dat vergoeding billik en regverdig moet wees.”

Seota sê een van waardeerders se frustrasies is dat hul opdrag van die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming dikwels nie insluit dat hulle benewens markwaarde ook billike en regverdige vergoeding moet bepaal nie.

Vir laasgenoemde is dit nodig om na die geskiedenis van die betrokke plaas te kyk, byvoorbeeld hoe die plaas bekom is en of die eienaar regeringsubsidies ontvang het, soos deur Land Bank-lenings.

Die Raad vir Waardeerders is ’n statutêre organisasie by wie professionele waardeerders moet registreer en wat die bedryf reguleer om die publiek te beskerm. Altesame 1 400 waardeerders is by die raad geregistreer en het ’n gedragskode wat hulle moet nakom.

Om te kan registreer moet ’n mens ’n nasionale diploma, graad of meestersgraad in eiendomswaardering, asook voorgeskrewe werkervaring hê en daarna die raad se eksamen slaag. Seota sê waardeerders moet onder meer kennis van die ekonomie, finansies en die regte hê.

Hy sê boere moet onthou dat waardasies kan verskil op grond van die doel daarvan, byvoorbeeld of dit ’n bank is wat ’n lening oorweeg, of ’n waardasie bloot vir die doel om op ’n stuk grond te boer. By eersgenoemde kan die aansoeker se persoonlike risiko ook in ag geneem word.

Hy het ’n beroep gedoen op boere om waardeerders as professionele mense te beskou en hulle aangemoedig om nie inligting van waardeerders te weerhou wanneer ’n waardasie gedoen moet word nie.

– CARIEN KRUGER Volgens die Suid-Afrikaanse Raad vir Eiendomswaardeerders speel die geskiedenis van ’n plaas ’n rol in die bepaling van wat billike vergoeding daarvoor sou wees. Hierdie foto is in Noordwes geneem. FOTO: LBW-ARGIEF

A. Bartleman, R2 000 000. TWYFELFONTEIN (1058), 470 ha, aan die Republiek van Suid-Afrika, van B.J. , H.L.H. en J.S. Lombaard, R2600000.

HAY

BINGAP (184), 2 598 ha; BUSHRIDGE (181), 1 008 ha; en DOWNES (180), 856 ha; aan Summerville-trust, van A.J. Coffee, R7 000 000. KROMAAR (355), 2 391 ha; en SANDFONTEIN (356), 327 ha; aan Mega Tiger Eye Kromhaar (Edms.) Bpk., van D.M. Steyn, R12 000 000. PLAAS 1054, 34 ha; PLAAS 1300, 151 ha; en PLAAS 1302, 143 ha; aan B.C. Long, van E. Richardson-familietrust, R7 600 000. PLAAS 1322, 26 ha, aan Emslie Fletcher-familietrust, van M.M. Pagel, R5 000 000. PLAAS 1453, 417 ha, aan Olivewood Trade & Invest 23 (Edms.) Bpk., van The Chintsa River Group (Edms.) Bpk., R14 200 000. PLAAS 338, 36 ha, aan Fritzdin BK, van G.R. Middleton, R1 350 000. PLAAS 478, 40 ha, aan Olivewood Trade & Invest 23 (Edms.) Bpk., van Chintsa River Group (Edms.) Bpk., R2 200 000.

STUTTERHEIM

KINNERSLEY (198), 26 ha; SHANKLIN (197), 174 ha; en WINGLE DEW (207), 59 ha; aan R1-trust, van Shades Apart Inv. 181 BK, R1 200 000. IVY COTTAGE (572), 858 ha, aan Lamovax (Edms.) Bpk., van B.C. Long, R8 500 000.

LBW |

GROENKLOOF (464), 105 ha, aan S. Bezuidenhout, van Society Of Jesus in South Africa, R1 500 000. HARTEBEESTFONTEIN (445), 13 ha, aan Intrax Inv. 229 (Edms.) Bpk., van J.C. Pretorius, R1 480 000. NOOITGEDACHT (534), 14 ha, aan Polkadots Prop. 224 (Edms.) Bpk., van Keith Laurens Gordon Kelly-trust, R1 500 000. ROODEKOPJES (203), 32 ha, aan Johnfri-beleggings (Edms.) Bpk., van A. en D. Swanepoel, R1 800 000. TWEERIVIER (253), 97 ha, aan Binozest (Edms.) Bpk., van P.J. Botha, R4 218 000.

MARKEN

KOPBEENPAN (291), 611 ha, aan Rene Meyer-erfenis Trust, van Reinier Roos-familierust, R6 000 000. WITPAN (144), 960 ha, aan Onnah-trust, van J.L. van Rensburg, R5 000 000.

MIDDELBURG

ELANDSPRUIT (291), 11 ha, aan I.P.C. Benefication (Edms.) Bpk., van Elandspruit Colliery (Edms.) Bpk., R700 000. ROODEPOORT (259), 88 ha, aan E. Robbertze, van W. Robbertze, R400 000. ELANDSPRUIT (291), 86 ha, aan Blanford 006 (Edms.) Bpk., van E.J. Potgieter, R5 500 000. GENERAALSDRAAI (423), 496 ha; WINTERSHOEK (390), 184 ha; en WINTERSHOEK (424), 249 ha; aan Impokoma Communal Prop. Assoc., van Tom Bissetttrust, R12 034 510. GROOTVALLEI (258), 228 ha, aan Sarovic Inv. BK, van Smith Broers-trust, R512 936. WINTERSHOEK (424), 249 ha, aan Impokoma Communal Prop. Assoc., van W.J. Prinsloo, R3 080 000. PLAAS 44, 250 ha, aan Jacnia-trust, van J.N.R. Bezuidenhout, R5 200 000. PLAAS 44, 55 ha, aan Jacnia-trust, van Dirk Bezuidenhout-fami-

NIGEL

RIETKOL (237), 442 ha, aan Chris Rossouw-boerdery (Edms.) Bpk., van Rietkolboerderymaatskappy (Edms.) Bpk., R12 600 000. WELVERDIEND (379), 21 ha, aan J.M. Theron, van R.A.S. Ferguson, R1 250 000. BULTFONTEIN (192), 171 ha; en UITKYK (327), 281 ha; aan die Republiek van Suid-Afrika, van Class A Trading 582 (Edms.) Bpk., R4 500 000. VLAKFONTEIN (69), 163 ha, aan J.D. en T.V. van Rensburg, van Renmol (Edms.) Bpk., R810 000. BULTFONTEIN (201), 418 ha, aan Hendrikolangoed (Edms.) Bpk., van Auburn Avenue Trading 82 (Edms.) Bpk., R10 000 000.

NYLSTROOM

DONKERPOORT (406), 15 ha, aan Firstclass Building BK, van Mooidraai-familietrust, R370 000. DOORNDRAAI(415), 26ha, aanG. enJ.L. Erasmus, van E.B. enJ.J. Barnard, R800000. WITPOORT (182), 90 ha, aan Blignaut-familietrust, van Northern Jungle Trading 255 (Edms.) Bpk., R595 000. KAALFONTEIN (127), 380 ha, aan L. du Toit, van A.W. Smit, R788 032. PLAAS 463, 21 ha, aan J.S. en T.B. Dladla, van R.G. van Rooyen, R700 000. VRYMANSRUST (154), 601 ha, aan Bay City Trading 786 BK, van Vrymansrust (Edms.) Bpk., R5 100 000. NOOITGEDACHT (422), 214 ha, aan Schallies-beleggings (Edms.) Bpk., van H.J. Kruger, R2 900 000. WITKOPPIE (596), 857 ha, aan Nyl’s River Game Conservation (Edms.) Bpk., van Market Demand Trading (Edms.) Bpk., R25 400 000. WITKOPPIE (596), 979 ha, aan Nyl’s River Game Conservation (Edms.) Bpk., van Market Demand Trading (Edms.) Bpk., R19 600 000. WITPOORT (182), 133 ha, aan Blignaut-familietrust, van W.R.H. Nicholl, R2 880 000.

PRETORIA

ELANDSFONTEIN (493), 11 ha, aan R. van Huyssteen, van J.A. Smit, R600 000. BOTHASFONTEIN (408), 69 ha, aan O.T. Venter-beleggings (Edms.) Bpk., van Farm Bothasfontein Kyalami (Edms.) Bpk., R233 700 000. ELANDSFONTEIN (352), 17 ha, aan A. Pinkerton, van Standard Bank Bpk., R1 100 000. WILDEBEESTHOEK (310), 22 ha, aan Numiwell-beleggings (Edms.) Bpk., van Zwarts Adam Johannestrust, R1 500 000.

PHALABORWA

SILONQUE (23), 23 ha, aan A.G. Wilkinson, van J. Bade, R2 400 000. BOEKENHOUTSKLOOFDRIFT (286), 26 ha, aan Juka Breeders-trust, van J.H.J. de Waal, R2 100 000. DOORNKRAAL (420), 75 ha, aan Doornkraal-landgoed (Edms.) Bpk., van Suikerboschfontein-pluimveeboerdery BK, R5 000 000. HARTBEESTFONTEIN (240), 62 ha, aan Meerstad Five Nine Inv. (Edms.) Bpk., van Tomlod-trust, R1 000 000. KLIPEILAND (524), 13 ha, aan A.P. Theron, van C. Engelbrecht en E. Terblanche, R450 000. ONSPOED (500), 21 ha, aan L. en M.B. Nemavhidi, van C. enH. Masombuka, R560000. SPRINGBOKVLAKTE (41), 21 ha, aan G.J. en Y. Olivier, van P.G. le Roux, R750 000. UITZICHT ALIAS RIETVALEI (314), 31 ha, aan A. Louw en M.P. & A.N.M. Botma Testamentêre Trust, van E. Geldenhuys en E. Pretorius, R900 000. FIROLAZ (485), 42 ha, aan Nies Inv. (Edms.) Bpk., van Leeufontein Firolaz Inv. (Edms.) Bpk., R900 000. HONINGNESTKRANS (269), 23 ha, aan J.N. Mxhakaza, van Nedbank Bpk., R520 000. KLOPPERSBOS (128), 24 ha, aan V.D.S.-eiendomstrust, van F.M. Venter, J.H. van der Walt en J.J. en M.M. van der Schyff, R287 500. WACHTENBIETJESKOP (506), 11 ha, aan Gcabashiyana Traders (Edms.) Bpk., van C.R. Kemp, R500 000.

SOEKMEKAAR

THE NECK (565), 615 ha, aan Braemar Nuts BK, van Palasteel Projects-eiendomstrust, R11 000 000.

THABAZIMBI

KROMDRAAI (560), 11 ha, aan M. Ngubane, van C.K. van der Linde, R550 000. BULSFONTEIN (139), 2 564 ha, aan Halocure (Edms.) Bpk., van Vallei-boerderytrust, R32 192 000. SPITSKOP (346), 23 ha, aan C.E. en M. Hodge, van M.E. Myburgh, R2 000 000. ZINNSHOEK (140), 211 ha, aan Halocure (Edms.) Bpk., van H.J. Harmse, R5 800 000. PLAAS 491, 586 ha, aan Ben Swanepoel-trust, van H.M. en P.A. de Beer, R5 567 000. KROMDRAAI (424), 279 ha, aan K2013219507 Suid-Afrika (Edms.) Bpk., van L.E. Fourie, R12 195 000.

WOLMARANSSTAD

VLAKFONTEIN (37), 18 ha, aan R.E. Mataka, van OmniPorts Wolmaranstad BK, R630 000.

ZEERUST

DOORNPOORT (455), 12 ha, aan J.H. en M.I. Robbertse, van C.G. en T. Breetvelt, R350 000. RIETVALY (311), 91 ha, aan V.G. du Plessis, van S.C.M. Mans, R320 000. ZWARTDOORNS (213), 172 ha, aan Hunkydory Inv. 15 (Edms.) Bpk., van Swartdoorns-boerdery BK, R2 600 000. DOORNPOORT (455), 12 ha, aan J.A.B. Horn, van J.A. en J.M. Horn, R450 000. GRASPAN (439), 439 ha, aan E.F.J. du Preez, van Steenbok-boerderybeleggings BK, R3 000 000. KOORNFONTEIN (385), 329 ha, aan Tab Mining Services BK, van Comanage Inv. 25 (Edms.) Bpk., R5 000 000. VAALKOP (264), 177 ha, aan Q Tique 79 (Edms.) Bpk., van Palm Island Inv. 15 BK, R4 500 000. BLOKKLOOF (422), 91 ha, aan Woodridge Palms (Edms.) Bpk., van B.H. en L.B.V. Sebregts, R1 000 000.

lietrust, R800 000. LOSKOP NOORD (12), 136 ha, aan die Republiek van Suid-Afrika, van M.P. Botha, R2 300 000. UMGANA (351), 284 ha, aan B.A. en T.C. Dikiso, van H.M. Siyotula, R1 050 000.