‘BETREK LAND BANK BY HERVORMING’

OM

grondhervorming beter te laat werk, moet grond wat deur die staat aangekoop word, aan die Land Bank oorgedra word sodat dit as sekuriteit vir finansiering kan dien, sê mnr. Andrew Makanete, ’n bankkenner.

Hy het op Graan SA se kongres gesê die f i nansieringsmodel v i r g r ondher v or ming werk nie omdat die Regering die koper is. Met die Regering se betrokkenheid neem dit die vermoë weg van die Land Bank en ander banke om finansiering te doen. Daarom sit die Regering met die verantwoordedlikheid om nou die boerderye ook te finansier.

“Ek weet almal wil hê boere moet self eienaarskap kry, maar dit gaan nie gebeur nie. Die staat gaan aanhou grond koop.” Makanete sê as die titelaktes egter aan die bank oorgedra word, kan die Land Bank die grond op lang termyn verhuur en die huurinkomste ontvang. Dan is die nodige kollateraal ook beskikbaar om lenings aan die huurders toe te staan.

Hy sê as aanvaar word dat R80 miljard aan grondhervorming bestee is en verskeie berekeninge toon dat die waarde van die bates wat aangekoop is, nou R16 miljard beloop, beteken dit R64 miljard se waarde is in die proses gemors.

Dit gaan nie daaroor om net te kritiseer nie, maar om die werklikheid van die situasie tuis te bring. As ’n kommersiële boer grond koop, neem dit jaarliks gemiddeld met 8% tot 10% in waarde toe. As die Regering die grond koop, verminder die waarde met gemiddeld 30%. Dit is nie volhoubaar nie.”

Makanete sê dit is vir hom onverklaarbaar dat wit boere grond kan besit, maar dat die staat die grond namens swart boere wil besit. – NICO VAN BURICK