SA katoen tel kop op
Tegnologiespronge in die produksie van katoen het die bedryf die afgelope jaar of twee ’ n hupstoot gegee. Plaaslike boere oorweeg toenemend die verbouing van dié wisselbougewas danksy verskeie gunstige faktore.
Dit behels die ontwikkeling van meganisasie en verbeterde kultivars, verskansing van die produsenteprys en katoen se gunstige waterverbruik as besproeiingsgewas.
In teenstelling met die geleidelike meganisering in die graanbedryf oor dekades het meganisering in die katoenbedryf die afgelope vyf jaar met groot spronge vorentoe beweeg.
Die grootste vooruitgang is die ontwikkeling van superwerktuie, soos John Deere se nuutste plukkers en stropers ( stripper).
Die tegnologiesprong is voorafgegaan deur ’n stagnasie in die katoenbedryf se ou mandjieplukkers, waarvoor verskeie werkers, trekkers en werktuie nodig was. Dit het die koste van die oesinsameling aansienlik verhoog.
Die nuwe modulebouers is die toppunt van ’n evolusie van ’n bedryf wat grootliks van hande-arbeid afhanklik was tot een wat deesdae ten volle geoutomatiseerd ronde bale katoenvesel van meer as 2 ton elk oplewer. Die bale word deur ’ n verkorte oesproses regstreeks van die landery af na die pluismeulens vir verwerking vervoer.
Die oesproses verg slegs die dienste van die plukker-operateur.
Volgens mnr. Hennie Bruwer, hoofbestuurder van Katoen SA, is hy opgewonde oor die nuwe tegnologie waarmee boere hul mededingendheid verhoog. Hy is ook tevrede met die begin van die herstel van droëlandproduksie. Katoen se groot voordeel is sy droogteverdraagsaamheid.
In die omgewing van Stella en Setlagole in Noordwes is katoen vanjaar op 4 176 ha verbou, die eerste keer in vyf jaar. “Toe die katoenproduksie nog gefloreer het, was droëlandproduksie die ruggraat van die bedryf. In 1989/’90 toe dit onder meer weens deregulasie begin taan het, was die droëland-aanplanting van die gewas sowat 157 000 ha,” sê Hennie.
GUNSTIGE OPBRENGS
Mnr. Gert Cilliers van die plaas Memel is een van die boere van Stella wat vanjaar droëlandkatoen op sowat 1 500 ha verbou het. Ten spyte van slegs sowat 230 mm reën in die groeityd was sy katoenopbrengs gemiddeld 1,5 ton/ha tot 1,7 ton/ha. Sekere dele spog selfs met ’n syfer van meer as 2 ton/ha.
Die opbrengs van sy katoen was aansienlik beter as dié van grondbone in dieselfde toestande. Die grondboon-opbrengs was slegs sowat 0,5 ton/ ha. ( Sien dingende gewasse.)
In die Vaalhartsgebied is die jongste oesverwagting 12 577 bale katoenvesel ( van 200 kg elk) op 1 255 ha, die Benede-Oranjeriviergebied 10 034 bale ( op 1 130 ha), terwyl die produksieverwagting vir die res van die provinsie 26 511 bale (2 702 ha) is.
In die land se grootste katoen- produksiestreek, die Noord-Kaap, het die landboumaatskappy GWK die voortou geneem deur die nuutste tegnologie van John Deere vir sy besproeiingsboere aan te skaf.
Die 7760-katoenplukker is die eerste in sy soort in Afrika. GWK tree ook op as kontrakteur om sy boere se oes in te samel.
Mnr. Rudi Kemp, bedryfshoof van sentrale bedinging van GWK se meganisasie, sê suiwerder katoenbale en ’n versnelde oesproses is met die plukker moontlik.
Die 7760- sesry- model kan gemiddeld 15 hektaar per dag pluk, drie keer die oes-
Suid-Afrika se katoenproduksie neem skerp toe sedert opbrengsvlakke sowat drie
jaar gelede ’n laagtepunt bereik het. Nuwe tegnologie
laat dié droogtebestande gewas veld wen in droëland
produksiegebiede waar verskeie boere dit nou bo
mielies kies.
met mede-
Meganisering maak die produksie van katoen aantrekliker nadat dié bedryf lank van hande-arbeid afhanklik was. ’n Revolusionêre katoenplukker lewer suiwerder bale en dit versnel die oesproses. Dié droogtebestande gewas is nou ’n gewilde keuse onder boere en die opbrengs van ’n nuwe kultivar is gunstig.
besproeiingskatoen vir lewering vanjaar gekontrakteer is. In Douglas is twee uitgeplaas en een elk in die omgewing van Prieska, Modderrivier en Vaalharts.
Volgens mnr. Nico Swart van GWK se landboukundige diens is die uitplasing van die plukkers voldoende dat boere nie onnodig lank moet wag vir hul oesbeurt nie.
VOORDELIGE WISSELBOUSTELSEL
Een van die boere by Douglas wat vanjaar 700 ha katoen onder besproeiing verbou, is mnr. Paul de Villiers van die plaas De Ville.
Mnr. Ernie Steinberg, Paul se skoonseun, sê die grootste nut wat katoenproduksie vir hulle inhou, is ’n wisselboustelsel met mielies en koring wat drie oeste in twee jaar oplewer.
“Graanboere by Douglas plant in die algemeen koring en mielies om twee oeste per jaar te kry. Ander wisselboukeuses is lusern en grondbone,” sê Ernie.
Nog ’n voordeel van katoenverbouing as ’n wisselbougewas is ’n opbrengstoename in die daaropvolgende koringoes van 0,5 ton/ ha tot 1 ton/ ha vanweë die benutting van die organiese materiaal en voedingstowwe van die oesreste in die gebied se sandgrond.
Mnr. Bertus Jacobs, landboukundige van GWK wat in Douglas werk, sê benewens die agronomiese wisselbouvoordele van katoenverbouing, maak dit ook ekonomies sin indien ’n goeie opbrengs behaal word.
Die waterverbruik-eienskappe van katoen stel Ernie-hulle in staat om hul volle besproeiingskapasiteit van 2 000 ha te benut. De Ville het vir minder grond waterreg, maar aangesien katoen jaarliks 7 200 m3 water per hektaar benodig, teenoor die totale jaarlikse behoefte van koring en mielies van 12 400 m3 water per hektaar, kan hulle hul besproeiingsgrond ten volle benut.
Die De Ville- boerdery het ook onlangs een van die 7760-sesry-modelle aangekoop.
Volgens Ernie maak die belegging in ’ n nuwe meganiese plukker op so ’n groot katoen-aanplanting ekonomies sin, aangesien die boerdery die koste daarvan binne enkele jare verhaal, teenoor die koste van ’ n oeskontrakteur. Die ander voordeel van ’n eie plukker is dat die boer nie sy oesbeurt by ’n kontrakteur hoef af te wag nie.
NUWE KULTIVARS PRESTEER
Nuwe kultivars, soos die Candia, het vanjaar goeie opbrengsresultate in die besproeiingsgebiede en die droëlandproduksie in Noordwes opgelewer.
Volgens Nico is Candia ’ n besproeiingskultivar wat ook goed vaar in droëlandproduksie. In Australië word dit op dieselfde breedtegraad en in soortgelyke klimaatstoestande as in die Noord-Kaap verbou. Dit is ’n kort groeier van sowat 160 dae wat ’n hoë veselrealisasie van tussen 38% en 42% bied. ’n Geskikte bedryfstandaard is 36%. “Hierdie kultivar bied ’n goeie opbrengs. Verlede jaar was die gemiddelde opbrengs wat deur die pluismeule verwerk is, 5,8 ton/ha. Dit sluit die opbrengs in van gebiede met kwaai haelskade wat nieteenstaande sowat 2 ton/ ha behaal het,” sê Nico.
Candia het verlede jaar in GWK se bedieningstreek gemiddeld meer as 1 ton/ha beter opgelewer as ouer kultivars.
“Die gehalte van die Candia onder besproeiing en in droëlandproduksie is vanjaar uitstekend,” sê mnr. Wilber Rudman, bestuur- der van GWK se pluismeule by Modderrivier.
Die sleutelsukses van goeie bemarking van die katoenvesel word volgens Wilber bepaal deur hoe vinnig die bale van die land af by die streek se pluismeulens verwerk kan word.
Die tegnologieverbetering van werktuie en baalkeuses is deel van dié sukses wat voortdurend aangepas word.
“Suid-Afrika is wêreldwyd bekend vir sy katoen van gehalte,” sê hy. “Die gehalte word bepaal deur die kultivarkeuse, die groei-, oesen verwerkingsproses en onregstreeks deur die tegnologie-aanpassings.”
GWK verskans die pryse van sowat 90% van die katoenverbouing wat die landbou-on-
Vir ’n video van die katoenplukker in aksie, besoek
Die video is verskaf deur GWK en Quentin Viljoen.
Landbou.com.