WILDBOERE KAP JAGTERS
Mnr. Roan van Tonder, ’n wildboer van Potchefstroom, maar ook ’n jagter en lid van die Suid-Afrikaanse Jagters- en Wildbewaringsvereniging, reageer op die onlangse kritiese uitsprake uit jagtersgeledere oor die teel van die sogenoemde skaars wild en kleur
DANKIE aan mnr. Peter Flack en dr. Gerhard Verdoorn wat ons wildboere aanmoedig om aan die debat oor ons wonderlike en unieke wildbedryf deel te neem. Dankie aan almal wat oor die wildbedryf dink en ’ n mening lug. Hopelik bring my bydrae nóg meer duidelikheid.
Ek meen as ek ’n klompie feite op die tafel sit, sal dié twee here, asook die lesers, jagters, wildboere en beleggers besef daar is wel ’n plek in Suid-Afrika vir ’n sterk wildbedryf en spesifiek kleurvariante, en dat dit hier is om te bly.
WILDBEDRYF SE BYDRAE
Eerstens ’ n paar punte oor die opvatting wat ontstaan het dat Wildbedryf Suid-Afrika (WRSA) ’n skadelike organisasie is.
Dié organisasie het al báie gedoen vir bewaring, werkskepping en transformasie. Die feite spreek vanself. Daar is sowat 20 miljoen stuks wild in Suid-Afrika, die meeste sedert 1850.
WRSA en die wildbedryf het ’n groot rol gespeel in die bewaring van die bontebok ( 1 000 in reservate en 7 000 in private besit), die bastergemsbok en swartwitpens (waarvan 90% van al twee in private besit is), swartwildebeeste, Kaapse bergsebras, wit leeus, buffels, koningjagluiperds en nog vele meer.
Dit is meer as wat enige ander organisasie in die land, spesifiek die Suid- Afrikaanse J agtersen Wildbewaringsvereniging (SAJWV), kan sê.
Daar word jaarliks 120 000 ton wildsvleis aan die Suid-Afrikaanse mark verskaf en meer as R300 miljoen se wildsvleis word uitgevoer. Die bedryf verskaf meer as 140 000 werksgeleenthede in die land en dit is op vier na die grootste landbousektor – verlede j aar het dié bedryf R10 miljard ingebring.
Die WRSA, die Suid-Afrikaanse produsenteorganisasie, het ’n sentrale rol in dié sukses gespeel.
WATTER GROOT HORINGS?
Die aantyging dat sommige diere met onnatuurlike groot horings geteel word en dat van die teling onnatuurlik is, kan nie verder van die waarheid af wees nie.
Hoe verklaar jy anders dat die grootste buffel vandag se horings net 55 duim lank is, dat min buffels se horings groter as 50 duim is en dat by geen koei groter as 50 duim gemeet word nie? Dit terwyl die Rowland Ward-rekord 64 duim is, en dit was in 1946.
Dieselfde geld ’n suidelike bastergemsbok, waarvan die rekord 39 duim is, gejag in 1906 – daar is deesdae bitter min bulle oor by wie groter as 30 duim gemeet word. So kan jy aangaan, met die swartwitpens, gemsbok, blouwildebees, springbok en nog meer.
Wat glad nie in die debat genoem word nie, is dat dit die einste jagter is wat nou so ’n sterk mening het oor hoe wild geteel word, wat die oorsaak is van die teling van wild, soos ons dit vandag ken. Dit is as gevolg van jag dat daar in Suid-Afrika min goeie teelmateriaal is en min diere met groot horings.
Ons moet ook onthou dat dit as gevolg van die wildbedryf en goed gemoniteerde bestuurstelsels is dat daar vandag wel jag kan plaasvind.
Dit is eenvoudig: Jagters neem op ’n onnatuurlike manier met ’n geweer vir sy persoonlike genot goeie teelmateriaal uit die natuur uit. Om ’n dier uit ’n trop te neem rig skade aan die genetiese diversifikasie van die trop – en wildboere probeer goeie teelmateriaal bewaar, vermeerder en versprei, om dit wat uitgehaal is weer terug te sit.
Die gemiddelde grootte van die horings van die wildsoorte het deur die toedoen van jagters nou al so klein geword dat groot bedrae geld betaal word deur wildboere om die beste beskikbare teelmateriaal weer terug te sit. Sodoende sal daar weer buffels met horings van 50 duim, bastergemsbokke met horings van 30 duim, gemsbokke met horings van 40 duim en swartwitpense met horings van 50 duim gejag kan word.
In 2012 is ’n buffelbul met horings van ’n 50 duim op ’n veiling te koop aangebied om te laat jag. Dit is verkoop vir ’n allemintige R1,7 miljoen, wat dui op die buitengewoon groot vraag wat bestaan om weer diere met groot horings te jag.
SELEKSIE SOOS MET LEWENDE HAWE
Om hierdie doelwit te kan bereik, moet daar geselekteer word vir die beste teelmateriaal, soos enige goeie boer sal doen.
Wat ook uit die oog verloor word, is dat goeie boere nie net vir een eienskap selekteer nie, maar vir verskeie om die balans reg te hou. Behalwe horinglengte, selekteer jy ook vir vrugbaarheid, bouvorm, liggaamsgewig, horingvorm en, belangrik, om inteling te voorkom.
Daar is wel baie jagplase wat ’ n trop diere gekoop het en 15 jaar later nog geen nuwe bloed ingesit het nie. Watter inteling
vind nie daar plaas nie?
As jy miljoene rande belê in ’ n spesifike dier, gaan jy hom nie net loslaat op ’ n 10 000 ha plaas en hoop jy sien hom een keer per jaar nie. Nee, jy gaan seker maak daardie teelmateriaal word bewaar. Jy wil die dier elke dag sien en reg deur die jaar in ’n goeie kondisie hou.
As jy nié selekteer nie, gaan jy nooit nader aan die doelwit kom nie om weer goeie trofeë los te laat sodat hulle kan floreer waar hulle voorheen gejag en ontneem is. Die doelwit is tog per slot van sake nié om klein bouvorm en kort, krom, klein en misvormde horings beskikbaar te stel aan jou medeteler, reservate, dieretuine en jagters regoor die wêreld nie.
Nee, wildboere wil die beste diere teel en as die gemiddelde dier se gehalte verhoog, sal die land die gesogste jag- en toerismebestemming ter wêreld wees.
WIE MOET REGULEER?
Ek stem saam dat sogenoemde geblikte jag onregverdig teenoor die dier is. Die boer sowel as die jagter moet eties wees.
Daar moet egter ook aanvaar word nie elke wildboer het ’ n wildsplaas van 10 000 ha om so ekstensief moontlik te boer nie. Ek boer, byvoorbeeld, op ’n plaas van 1 250 ha en my kampe wissel van 50 ha tot 300 ha, net vir teeldoeleindes.
Ek bestuur dit so dat die gras dit steeds toegroei – wie besluit of dit intensief of ekstensief is?
Gaan dit aan die jagter oorgelaat word om te bepaal of my plaas se grootte vir ekstensiewe teel of jag aanvaarbaar is?
Daar is nie meer ’n plek in die land waar daar nie drade gespan is nie. Ons almal jag in ’n kamp – dis net die groottes wat verskil.
SA IN ’N GOEIE POSISIE
Suid-Afrika en Namibië is die enigte plekke in Afrika waar ’n boer nog wild mag besit. Die res van Afrika is deurtrek met bek-en-klouseer, TB en stropery. Wanneer buitelandse regerings groter en siektevrye diere in hul reservate wil sit, kan hulle dit net in Suid-Afrika kom koop. Dit plaas die land in ’n goeie posisie vir die toekoms, want wildgetalle in Afrika neem af.
DIS NIKS NUUTS
Kleurvariante bestaan al van voor enigeen van ons gebore is. Daar is bewyse dat ’n goue gemsbok reeds in 1906 gejag is en die meeste goue wildebeeste is in dieselfde tyd amper uitgeskiet.
Mnr. Peter Flack het self op sy blog gesê ’n swart springbok is nie ’n kleurvariant nie omdat dit al baie jare bestaan. Dit ondersteun my redenasie dat daar geen verskil is tussen die DNS van ’n swart springbok en ’n gewone springbok nie, wat ’n swart springbok juis niks anders as ’n kleurvariant maak nie. Dieselfde geld vir die ander wildsoorte.
In die Nasionale Krugerwildtuin kan jy swart en wit rooibokke sien.
Kleurvariante word al baie j are lank gejag en verhandel. Dis egter opvallend dat dit slegs is vandat sekere kleurvariante onlangs groot bedrae geld op veilings behaal het dat dit amper obsessiewe kritiek van sekere individue ontlok het. ’n Mens kan maar net spekuleer oor die motiewe agter dié kritiek.
EN ANDER PROBLEME?
Daar is ’n verskeidenheid ander groter probleme op wildsplase wat weinig aandag kry en waaraan jagters ook aandag behoort te skenk. Onetiese en geblikte jag is maar enkeles. Jagters behoort hulle ook daarvoor te beywer dat daar ’ n spoorsnyer behoort te wees vir elke dier wat gekwes word.
Wat van die probleem van dragtige diere wat gejag word? Hoe eties is dit? Wat van inteling wat voorkom moet word? Te min waterpunte op plase? Te min byvoeding in droë jare wanneer die diere nie kos kan kry nie? Oorbeweiding?
DIS ONS ERFENIS
Kleurvariante is nie mensgemaak nie. Dit is deel van die mens se erfenis.
Voorheen is in onkunde aanvaar ’n kleurvariant is ’n frats en moet van kant gemaak word. Maar daar is nou in baie gevalle bewys dat baie kleurvariante met die regte eienskappe (nie albino’s nie) net so groot, sterk en aanpasbaar is soos die res van die wildsoort.
Kleurvariante word ook gejag en die jag daarvan sal toeneem soos die get alle vermeerder. Goue wildebeeste is al gejag vir tussen R150 000 en R300 000. Met miljoene jagters wêreldwyd en beperkte lande om in te jag gaan kleurvariante na my mening gesogte jagtrofeë word.
Die gewone rooibok, blouwildebees, blesbok en gemsbok se voortbestaan is geensins in gedrang nie. Inteendeel, die getalle vermeerder danksy wildboerderye met goeie siektebeheer.
DIE TOEKOMS
Kleurvariante se pr yse klim reeds weer op verskeie veilings. My voorspelling oor die wildmark is dat swart rooibokooie se prys weer gaan styg soos ons nader aan lamtyd kom, dat die ramme se pryse nader aan dektyd weer gaan styg en dat die allerbeste goue gemsbokke, buffels en Livingstone- elande vanjaar duurder gaan word.
Die wildbedryf sal net ál sterker word en beter teelmateriaal sal beskikbaar word.
Ek hoop van harte dat almal mekaar eerder kan ondersteun as om mekaar af te kraak. Wildboere en jagters het mekaar nodig om die voortbestaan van al twee bedrywe te verseker.
‘Wat glad nie in die debat genoem word nie, is dat dit die einste jagter is wat nou so ’n sterk mening het oor hoe wild geteel word, wat die oorsaak is van die teling van wild soos ons dit vandag ken.’