ARBEIDSVERSLAG WELKOM

Die skade wat arbeidswetgewing aan die Suid-Afrikaanse ekonomie aanrig, is alombekend en dit is waarskynlik net die Regering self wat dit nie wil erken nie. Die feit dat 36% van die potensiële arbeidsmag werkloos is, kan deels daaraan toegeskryf word.

In ’n onlangse opname oor 15 faktore wat mense na die SuidAfrikaanse ekonomie lok, was arbeidsverhoudinge heel onder aan die lys saam met die doeltreffendheid van die Regering, die vlak van onderwys en kultuur van navorsing en ontwikkeling.

Die arbeidsverhoudinge tussen plaaswerkers en hul werkgewers is ook reeds oor jare ’n politieke speelbal.

Die Internasionale Arbeidsorganisasie (IAO) het ’n navorsingsprojek daaroor gefinansier en ’n verslag met bevindinge het pas verskyn. Dit is ’n nuttige en objektiewe verwysingsbron oor die werklikhede van die arbeidsituasie in die landbou en beklemtoon die probleme waarmee kommersiële boere te kampe het.

Die vinger word kwaai na die staat gewys. Weens deregulering en handelsbevryding is die boere se kollektiewe bedingingsmag weggeneem en hulle het prysnemers geword wat om oorlewing veg, terwyl staatsbystand ook omtrent nie meer bestaan nie.

Soos die druk toeneem, verminder hulle die aantal heeltydse werkers en maak meer gebruik van tydelike werkers, inkontraktering en werkers wat nie op die plaas woon nie. Volgens die verslag het die staat se ingryping om die lewensgehalte van plaaswerkers sedert 1994 te verbeter grootliks misluk omdat hy nie wou aanvaar dat die lot van werkers en boere verstrengel is nie.

Om werkers te ondersteun sonder om boere te steun, is sinloos. Die aanbeveling is dat die bedingingsmag van albei partye versterk moet word sodat die wins in die waardeketting ewerediger verdeel kan word.

Sterkte aan al die melkboere – beter dae sal weer kom.

WAAR IS DIE TEE UIT RWANDA?

Suid- Afrika kan Afrika nie nét as ’n mark vir sý produkte sien nie, daar moet darem ook ’ n teenprestasie wees, is die waarskuwing van mnr. Moses Nyabila, uitvoerende hoof van die Keniaanse maatskappy Shamba Kraft.

Die onderneming werk met plaastegnologie en die ontwikkeling van landboubesigheid.

Hoe is dit dat hy nie die wêreld se beste tee uit Rwanda en Ethiopiese koffie op Suid-Afrikaanse winkelrakke sien nie? wou Nyabila weet by landbousakelui wat FarmBiz se konferensie oor landboubesigheid in Afrika bygewoon het.

Hy het toe sommer ook die geleentheid benut om aan die landbouminister, Senzeni Zokwana, te sê hoe moeilik Suid-Afrika se visumvereistes dit vir mense, soos hy, maak om daarheen te reis.

Só moeilik dat hy nie verlede jaar se konferensie kon bywoon nie. Dit het geklink asof die minister dit ter harte neem. Hy meen die landbousakesektor moet sy hulp in sulke situasies vra.

Nyabila sien Suid-Afrika egter, ondanks sy bietjie kritiek, as “die hart” van die ontwikkeling van die vasteland se landboubesigheid.

Hy het lof gehad vir die land se bankstelsel, landboubesighede, goed ontwikkelde sektor vir produksiemiddele en dienste, institusionele infrastruktuur en veral sy kommersiële boere.

“Elke stam of gemeenskap het ’n rol in Afrika te speel. Die idee dat wit Afrikane nie ’ n rol kan vind om te speel nie, kom nie by ’ n mens op nie.” Sy boodskap aan Suid-Afrikaanse boere was: “Julle skuld niemand enige verskonings vir die verlede nie. Neem jul plek met trots in in die herskryf van die verhaal van Afrika.”

RESEP

’ n Jersey- boer van Witsand, Overberg, en ’ n gereelde briefskrywer stuur vir Manie die volgende raad oor renosterstropery.

Hy sê baie word geskryf en gedoen om die renosters van uitwissing te red, maar ’n alternatief moet geskep word vir die gebruike van hul horings.

Wat van l amstestikels met biesmelk daaroor?

Die Chinese en ander Oosterlinge wat agter die renosterhoring aan is, eet mos rou geregte. Dit kan óf gaar gemaak óf rou gebruik word.

Maal die testikels, gooi dan vars biesmelk daaroor en vries in porsies net reg vir ontdooi en eet. Manie ken nie die biesmelkdeel nie, maar moes darem ook al ’ n springbok-“niekerbol” ná sy eerste jagtog sluk. Nie sy gunsteling nie – maar terselfdertyd bestaan daar ook geen behoefte aan renosterhoring nie.

‘Elke stam of gemeenskap het ’n rol in Afrika te speel . . . dat wit Afrikane nie ’n rol kan vind om te speel nie, kom nie by ’n mens op nie.’