Inmaakvrugte: SA bly sterk oorsee
Die Suid- Afrikaanse inmaakvrugtebedryf is ’ n stabiele bedryf sonder dramatiese groei- óf daalfases. “Dit is ’n baie gunstige posisie vir ’ n landboubedryf wat meer as 85% van sy totale produksie uitvoer,” sê mnr. Wiehahn Victor, uitvoerende hoof van die Inmaakvrugte-produsentevereniging (IPV).
Desondanks vind veranderinge op die inmaakbedryf-speelvlak plaas waarvan boere deurentyd bewus moet wees en mee tred moet hou, waarsku Wiehahn. Dit sluit in dat Bulida- appelkose, dié inmaakkultivar in Suid- Afrika, nou sy onderste draaipunt bereik het. Die goeie Chinese mark wil veral groter perskes hê (Suid-Afrika is die grootste uitvoerder van perskes na dié land). ’n Groot verskuiwing het ook plaasgevind van Bon Chretien-pere na vroeë Bon Chretiens
Verskeie veranderinge het ook die laaste tyd by plaaslike verwerkers plaasgevind wat dui op beleggings in die bedryf deur verwerkers. Langeberg Ashton Foods Bpk. se vervaardiging van die droëvrugtekomponent van die bekende Mrs Balls-blatjang, is na die aanleg in Ashton in die Wes-Kaap verskuif. Dit beteken dat meer vrugte vir verwerking nodig gaan wees.
Rhodes Food Group het die Pacmarverpakkingsaanleg, asook die Bolandpulpaanleg in Wellington oorgekoop (laasgenoemde is nog onderhewig aan finale goedkeuring). Ceres Fruit Processors se vermoë is meer as verdubbel en Southern Canned Products, wat vrugtesap vermeng (voorheen in die Oos-Kaap), se verkoop aan AECI gaan ’n invloed hê.
“Die fabrieke se vermoëns verander en dit gaan beslis die speelveld vir die boere ook verander,” sê Wiehahn.
Dié ontwikkelinge behoort egter gunstig te wees vir die inmaakvrugtebedryf. Hierdie beleggings in die vrugteverwerkingsbedryf sal meebring dat die vraag na vrugte sal toeneem. Boere wat appelkose, taaipitperskes en Bon Chretien-pere verbou, sal daarby baat vind.
WISSELKOERS GROOT PLUSPUNT
Die wêreldmark vir ingemaakte vrugte is tans gunstig. Die wisselkoers en die swak rand is ’n groot bonus vir die bedryf en die vraag na plaaslik geproduseerde inmaakvrugte is nou goed. “Die wêreldmark is in balans en pryse is goed. Boere kan dus vanjaar agterskotuitbetalings verwag,” sê Wiehahn.
Die pureemark het egter ’n plato bereik en is redelik stabiel, hoewel pryse onder druk is en selfs ietwat daal. Appelkoosproduksie in Spanje, Griekeland en Italië was die afgelope jaar onder groot druk weens klimaatsfaktore en produksie daar het redelik gedaal. Wat perskes betref, het die geproduseerde Griekse tonnemaat gedaal, maar Spanje en Amerika verwag redelik normale perske-oeste (sien die grafiese voorstelling hiernaas). In Amerika het vrugtepryse veral redelik gestyg.
Wiehahn meen ook internasionale voorrade van inmaakvrugte – veral perskes – gaan teen die einde van die jaar redelik laag wees, “wat gunstig sal wees vir plaaslike boere”.
MINDER BULIDA-APPELKOSE
Hy sê altesaam 32 564 ton Bulida-appelkose in die pas afgelope seisoen is heelwat minder as die vorige drie puik seisoene waarin ’ n gemiddelde van 46 000 ton per jaar gelewer is. “Dit was die swakste in die laaste vyf seisoene,” sê hy.
Die redes vir dié daling is die volgende: ■ Die sowat 5 000 ton appelkose wat in die 2012/’13-seisoen verlore gegaan het weens ’ n ooraanbod, het boere laat skrik, wat daartoe gelei het dat heelwat appelkoosboorde uitgehaal is. Dit word nou in die bedryf weerspieël.
Die plaaslike inmaakvrugtebedryf het pas ’n goeie seisoen agter die rug en boere kan verwag dat hulle agterskotte gaan ontvang.
■ Die afgelope seisoen het ’n swak blomset gehad weens klimaatstoestande en dit het ’n vroeër as normale oes tot gevolg gehad. ■ Die boomreserwes was laag en swak vrug
set is ondervind. ■ Daar was heelwat minder vrugte aan die bome in die ouer boorde en die vrugte was kleiner as normaalweg weens die kort seisoen en vroeë rypwording. ■ Wiehahn sê in die algemeen het die jonger appelkoosbome heelwat beter gedra en saailingonderstamme het beter vertoon as die Marianna-onderstamme. Veral die laerliggende Klein- Karoo ( Barrydale en Calitzdorp) se vruggroottes en volumes was besonder goed teenoor dié van ander areas. Verwerkers sê baie appelkose is in die begin van die seisoen effens groen gelewer, maar dit het gou verbeter. “Oor die algemeen was die appelkose se gehalte goed, ondanks ’n kort en vinnige oestyd.”
TAAIPITPERSKES BLINK UIT
Dit was ’n uitstekende jaar vir taaipitperskes. Altesame 172 501 ton is die seisoen gelewer – “wat dit een van die beste perskeseisoene in die afgelope 35 jaar maak en op een na die grootste oes tot nog toe”, sê Wiehahn. Perskes was gemiddeld 14 dae vroeër danksy die puik oesjaar. “Daar was geen reën in die oestyd nie, wat perskes se gehalte en houvermoë ‘buitensporig’ uitstekend gemaak het.”
Graderings in ontvangsdepots was hoër as normaalweg en vrugte van goeie gehalte is uit al die produksiegebiede ontvang – ondanks die effens kleiner vruggroottes. Die vroeër kultivars, soos Oom Sarel, was effens kleiner as normaalweg, maar vruggrootte het later in die seisoen verbeter. Die kleiner vruggrootte kan toegeskryf word aan die kort ontwikkelingstydperk.
Wiehahn sê verwerkingsfabrieke was onder druk omdat rypwording dié seisoen
LINKS: Sowat 12 000 ton minder vars pere is die afgelope seisoen uit Suid-Afrika uitgevoer weens ’n onstabiele Europese mark. Europa het self goeie peeroeste gehad. Van vanjaar se totale plaaslike Bon Chretien-peeroes van 104 031 ton is 70 000 ton verwerk.