Sandmyne bied uitkoms vir sukkelende boere
AANGESIEN die vraag na sand tans groter is as die aanbod daarvan, maak dit vir boere in die Swartland finansieel sin om sandmyn-aktiwiteite op plase toe laat.
Só sê mnr. Nollie Smit van die plaas La Rhine oor die Protect the Paardeberg-koalisie se ontevredenheid oor die beoogde sandmyne in die Paardeberg-omgewing.
Die koalisie bestaan uit wynmakers, soos mnre. Eben Sadie en Adi Badenhorst, en organisasies, soos die Paardeberg-inisiatief vir volhoubaarheid. ’n Aanlynpetisie om sandmyne te keer doen tans die rondte.
“Sandmyne bedreig die area se karakter. Mynboubedrywighede en wingerdbou kan nie gelukkig saam bestaan nie,” lui die verklaring. “Daar word van rehabilitasie gepraat ná tienduisende kubieke meter sand verwyder is, maar almal ken daardie storie. Die gesagsfigure wat dit op die myners moet afdwing, is dikwels net te slap om dit te doen of het nie die vermoë om die situasie te monitor nie.”
Smit, ’n wingerd-en-veeboer wat ook ’n vleisverwerkingseenheid op die plaas bedryf, sê die sandmyn op sy plaas word op ’n “stuk vleigrond” beoog.
Lochner Transport het aansoek gedoen om die permit en sal hom per kubieke meter betaal vir die sand wat hy daar wil myn.
“Die grond word nie vir die landbou gebruik nie, behalwe wanneer my beeste daar wei. Dis boonop kilometers van die Paar- deberg of enige fynbos af. Dis nie sigbaar van Eben of Adi af nie.
“Ek het boonop jare lank ’n grondverskuiwingsbesigheid gehad en net ingestem op voorwaarde dat ek self die sandmyne rehabiliteer. Ek verstaan sandmyne is onooglik as die nodige rehabilitasie nie gedoen word nie, maar ek kan jou vat na plekke waar die mooiste lusern, graan en wingerd staan waar daar voorheen gemyn is. Ek is mos nie onnosel nie; ek sal nie iets doen om die waarde van my plaas te verlaag nie.”
BEDRYF KRY SWAAR
Smit sê die gebied het heelwat bosstok- en droëlandwingerde.
“Jy hoef nie ’n graad in wiskunde te hê om te weet hoe moeilik dit is om te oorleef as jy aan ’n koöperatiewe kelder druiwe lewer nie. Die afgelope droë jare was daar ook nie water om wingerd aanvullend te besproei nie, en produksie het dus gedaal. Ek het darem ’n alternatief, want my plaas is groter as die meeste in die Paardeberg-omgewing, maar wat van die ouens wie se plase toegeplant is met bosstok-wingerd?”
Mnr. Joggie Scholtz, munisipale bestuurder van die Swartland-munisipaliteit, het in ’n verklaring gesê hulle het twee aansoeke om die myn van sand op gedeeltes van die plaas Lammershoek 841/12 en die restant van La Rhine 848 ontvang. Op albei plase is die gedeeltes sowat 5 ha groot. Die munisipaliteit het verskeie stukke wetgewing in ag geneem en ’n appèlproses sy loop laat neem voordat hulle die aansoeke met sekere voorwaardes goedgekeur het.
“Volledige omgewingsimpakstudies is vir albei gedeeltes gedoen,” lui die verklaring.
VOORUITGANG
Volgens die provinsiale ruimtelike ontwikkelingsraamwerk is dit belangrik vir ekonomiese ontwikkeling in die Wes-Kaap om sand vir boumateriaal te myn.
Dié dokument verwys na die teenwoordigheid van minerale vir boudoeleindes aan die Weskus. Daar word ook melding gemaak van die mededinging tussen grond vir landboudoeleindes en grond vir boumateriaal.
Smit sê die sandbronne elders in die Kaap is uitgeput of van swak gehalte.
Mnr. Stephen Davey, ’n geoloog van Klipberg Geology, Environment & Mineral Resources op Darling, het aanvanklik vir BKL Sandmine CC bygestaan met sy aansoek om op Lammershoek sand te myn. Hy het bevind dat die stofinhoud in die monsters te hoog was en hulle aangeraai om hul aansoek te onttrek omdat die sand nie aan SABS-standaarde sal voldoen nie, en ook nie vir bouof pleistersand gebruik sou kon word nie.
Boonop sê hy die eiendomme is nie so groot nie. “Mynbou-werksaamhede gaan baie maklik jou buurman pla. Die nou grondpad is ook problematies.”
Volgens mnr. Kobus Groenewald, eienaar van BKL Sandmine CC, is “die sand daar (in die Paardeberg) baie mooi, en daar is ontsettend baie sand”.
Hy sê die grond sal ná die tyd meer geskik wees vir landbou as wat tans die geval is. Mnr. Christo Conradie, bestuurder van VinPro se wynkelderafdeling, sê enigiemand is welkom kelders te besoek. “Ons verwag net dat dit op ’n professionele wyse gedoen word, dat afsprake vooraf gemaak word en dat die doel van die besoek goed aan boere en kelders gekommunikeer word. Met Bitter Grapes was dit nie ’n geval van boere wat weier om met die media te praat nie; hulle was eerder, met rede, baie skepties,” sê hy.
–
‘Die grond word nie vir die landbou gebruik nie, behalwe wanneer my beeste daar wei.’
Sasha-Monique.Elvik@ vinmonopolet.no