VEE-INTELING KNOU OOK BIODIVERSITEIT

As mense oor biodiversiteit praat, is dit meestal oor plantdiversiteit of biodiversiteit in die grond. Dit is egter net so belangrik by diere wat hul vermoë betref om by ongunstige toestande aan te pas en waar kuddes verbeter moet word.

Só sê me. Annelin Molotsi, ’n doktorale student aan die Universiteit Stellenbosch. Sy meet die volhoubaarheid van klein skaapboerderye in die Wes-Kaap deur afset en benutting (veeverkope en -verbruik per jaar) en genetiese uiteenlopendheid (die mate van inteling) as aanduiders van onderskeidelik ekonomiese en omgewingsvolhoubaarheid te ondersoek. Sy het deelgeneem aan die sesde wêreldforum oor volhoubaarheid wat in Kaapstad gehou is.

“Lae genetiese uiteenlopendheid, oftewel inteling, het ’n nadelige uitwerking op die reproduktiewe en oorlewingseienskappe van diere,” sê sy.

Sy het bloed-DNS-monsters by skape in die verskillende distrikte versamel om genetiese uiteenlopendheid te bepaal. Die kleinboere in haar studie boer hoofsaaklik met Dorpers wat groter genetiese uiteenlopendheid toon as die “rasegte” Dorpers waarmee kommersiële boere meestal boer.

Ontleding van DNS-monsters toon dat die skape waarmee hulle boer, geneties taamlik uiteenlopend is. Dit impliseer daar is potensiaal om diere te selekteer om hul reproduksie-eienskappe te verhoog.

Laastens het Annelin bevind hoewel die kleinboerderye nié ekonomies volhoubaar is nie, hulle ten opsigte van die omgewing volhoubaar is as inteling as maatstaf gebruik word. Dit is egter nie genoeg om net twee parameters te gebruik om ’n hele boerdery se volhoubaarheid te beoordeel nie.

Haar opname onder 72 boere toon dat gewasse die grootste bron van inkomste vir boere in die distrik Eden is. In die Karoo (Beaufort-Wes) en in die distrik Weskus (Ebenhaezer) is onderskeidelik veeverkope en salarisse die grootste bron van inkomste.

Hoewel die meeste kleinboere gesê het hulle hou vee aan vir eie gebruik en om te verkoop, is die Karoo-boere meer gerig op kommersiële produksie as boere in die ander distrikte. Hulle het ook groter kuddes as boere in die ander distrikte. In teenstelling met ander provinsies word vee nie juis vir seremoniële gebruike aangehou nie.

Die kleinboere het gesê die beskikbaarheid van grond om hul boerderye uit te brei, omheinings en infrastruktuur plaas die grootste beperkings op hul boerdery. — AMELIA GENIS