VEILINGBULLE SONDER SERTIFIKATE NOG ALGEMEEN
Ongesertifiseerde teeldiere wat op veilings verkoop word, is steeds ’n algemene probleem. Prof. Dietmar Holm van die fakulteit veeartsenykunde aan die Universiteit van Pretoria, die aanvanklike aanvoorder van ’n projek om standaard-sertifikasie van veilingbulle te bevorder, sê hulle hoor gedurig van boere wat op produksie- en stoetveilings beeste gekoop het wat nie behoorlik deur ’n veearts as siektevry en geskik vir teelt gesertifiseer is nie.
Dikwels is die verkopers net glad nie van die reëls en regulasies bewus nie, maar ander kere probeer telers die regulasies eenvoudig systap. Hulle sal byvoorbeeld ’n dokument soos ’n brief, verslag of selfs nota vanaf ’n tegnikus aanbied wat soos ’n sertifikaat lyk, maar nie geldige sertifisering is nie omdat dit nie deur ’n veearts uitgereik is nie.
WORTEL VAN BRUCELLOSE-KRISIS
Die gebrekkige siekte-sertifisering van veilingdiere, hetsy bewustelik of onbewustelik, is een groot rede waarom brucellose in Suid-Afrika buite beheer geraak het, meen hy.
Landbouweekblad het by hom navraag gedoen nadat ’n anonieme leser gekla het oor ’n bul wat hy drie jaar gelede vir R38 000 op ’n veiling gekoop het, onder beskerming van die telersgenootskap.
“Hierdie bul kan skaars vyf koeie uit dertig dragtig kry. My plaaslike veearts het die bul getoets en die resultaat bewys sy vrugbaarheid is swak. Ek besef nou jy koop nie ’n bul as jy nie vóór die veiling sy sertifikaat gesien het nie. Eers dan besluit jy of die móói bul die moeite werd is. Die sertifikaat moet volledig al die inligting oor saadgehalte bevat. Die betrokke bul se sertifikaat het net gesê hy voldoen aan minimum standaarde.”
Dié leser doen ’n beroep dat ’n standaard-vrugbaarheidsertifikaat op alle veilings beskikbaar moet wees.
Hy meen ’n vrugbaarheidsertifikaat wat ’n volledige sementoets-uitslag insluit, behoort ononderhandelbaar op enige veiling te wees. Hy sal ook graag wil sien dat ’n bul binne 30 dae vir ’n tweede mening getoets word.
“Wie is dan verantwoordelik vir die koste van die tweede toets en terug-vervoer as die bul onvrugbaar of baie swakker is as wat die teler se toets gewys het? Ek meen die telersgenootskap en afslaer behoort ook verantwoordelikheid te neem,” skryf hy.
SERTIFIKAAT BIED GEMOEDSRUS
Dietmar se projek is ’n diens van die Herkouerveterinêre Vereniging van Suid-Afrika (RuVasa), met die samewerking van SA Stamboek. Dit behels dat veeartse se ondersoeke vir die teelgeskiktheid van bulle gesinchroniseer word met Logix, SA Stamboek se datastelsel, voordat die bulle op ’n veiling aangebied word. Dit gee die versekering dat so ’n bul deur ’n geregistreerde veearts, die betrokke telersgenootskap en SA Stamboek goedgekeur is.
Dié stelsel keer ook dat ’n leek toetse op ondoeltreffende bulle doen en hulle goedkeur.
Telers wat deel van Stamboek se netwerk van veetelergenootskappe is, kan ’n dokument op die internet invul. Dit word dan outomaties na die geregistreerde veearts van sy keuse gestuur om hom te versoek om ’n bul te ondersoek. As die veearts die bul goedkeur, voltooi hy die vorm en dit word na Stamboek teruggestuur waar dit in die stelsel opgeneem en ’n sertifikaat uitgereik word. As die bul nie die toets slaag nie, word die data teen sy naam aangeteken, maar nie noodwendig in die openbare domein gepubliseer nie.
Dietmar sê die projek is met bulle begin, maar die plan is om dit mettertyd ook na ramme en vroulike diere uit te brei. Hulle is ook in die proses om finansiering te kry om die diens aan opkomende boere te lewer, wat nie noodwendig geld het om die nodige toetse te laat doen nie.
VERBRUIKERSWET EIS DIT OOK
Hy sê die verkoop van ongesertifiseerde diere is waarskynlik ook strydig met die bepalings van die Wet op Verbruikersbeskerming (Wet 68 van 2008). Ongelukkig gebeur dit steeds, selfs op stoetveilings.
Dit dra tot die brucellose-krisis by. “’n Verkoper móét weet en kan bewys wat die brucellose-status van sy diere is. Dis ’n beheerde siekte. Die verkoper het ’n verantwoordelikheid teenoor die koper om seker te maak hy skep nie vir hom ’n biosekerheidsprobleem nie.
“Almal wys nou vingers na die staat en sê hy het nie die beheerprogram ordentlik in stand gehou nie. Dis deels waar, maar kommersiele verkopers het ook groot skuld hieraan,” sê Dietmar. – co.za; 012 346 1590. support@vetlink.