KLEINHANDEL DRUK HOËR PLAASHEKPRYSE DOOD

’N OOS-KAAPSE melkkoper het sy winterprysverhoging van 40c aan melkboere teruggetrek nadat supermarkgroepe geweier het om hoër produkpryse aan verbruikers deur te gee.

Kleinhandelaars het glo in die onderhandelinge met Woodlands Dairy van Humansdorp gesê hulle sal eerder langlewemelk invoer as om hul winkelrakpryse te verhoog.

Melkboere elders in die land vrees dieselfde kan met húl verwagte winterverhogings gebeur.

Mnr. Lex Gutsche, uitvoerende hoof van Woodlands, sê die onderneming het ’n verhoging van 40c beoog om mededingend te bly en omdat ’n verhoging dié tyd van die jaar gebruiklik is.

Woodlands se grootste kliënte wou egter geen prysverhoging aanvaar nie, onder meer oor die trae ekonomie, druk op verbruikers en die verwagte groot mielie-oes en laer mieliepryse.

Gutsche sê hy het boere vooraf gewaarsku hy is bekommerd oor die vlak van die verhoging. Betreklik hoë plaashekpryse en lae mieliepryse in die eerste helfte van 2015 het tot oorproduksie gelei, waarna plaashek- en verkooppryse in die tweede helfte van daardie jaar getuimel het.

“’n Groot deel van 2016 was ’n hersteltyd vir die bedryf, maar saam met die hoë mieliepryse was dit ’n uiters moeilike jaar,” sê Gutsche.

“Hoewel boere verlede jaar weens hoë voerkoste gely het, voel ek die sekondêre bedryf het ’n billike prys vir melk betaal. Dit is die melk-tot-voerprysverhouding wat uit balans is. ’n Verlaging in mieliepryse sal hopelik in die nabye toekoms verligting bring en hopelik nie tot verdere verlagings in verkooppryse lei nie.

“As ’n maatskappy streef ons daarna om altyd ’n billike, mededingende prys vir melk te betaal. Ons gee om vir ons boere en omdat ek self ’n melkboer is, is ek altyd bewus van heersende druk wat boere ervaar,” sê Gutsche.

VOERKOSTE

’n Woodlands-boer beskryf die terugtrekking van die verhoging as “’n tragedie” en sê boere is baie emosioneel daaroor. “Van die boere het reeds met banke reëlings getref op grond van die verwagte styging.”

Die omgewing ervaar een van sy ergste droogtes nóg, en boere moet baie voer koop. Hoewel voerpryse nou laer is as verlede jaar, betaal boere nog af aan skuld weens verlede jaar se hoë voerpryse, sê hy.

Hy en ander boere wil nou vir ’n beter prys na ’n ander koper skuif. “Vir ’n melkboer is so ’n skuif ’n helse groot besluit. Dit is byna soos dood in die familie. Maar die tyd is verby dat boere lojaal bly aan hul kopers.”

Dié boer se melkprys in Februarie was 18c minder as wat hy in Junie 2014 gekry het.

TOESTANDE

Dr. Chris van Dijk, uitvoerende hoof van die Melkprodusente-organisasie (MPO), sê as verwerkers nie nou pryse verhoog nie, sal dit slegte nuus wees vir melkboere wat veral die afgelope twee jaar onder aansienlike finansiële druk verkeer weens onder meer lae produsentepryse, hoë produksiekoste en die ergste droogte in dekades.

Produksietoestande is wel vanjaar in die algemeen beter danksy reën en voerpryse wat begin daal het. Swaar neerslae in groot dele van die land verhoog egter die siekte-risiko.

Boere het in Februarie gemiddeld R4,70/liter ontvang, terwyl die MPO bereken hulle behoort minstens R5,50/liter te kry om winsgewend te kan boer.

“Die melk-tot-voerprysverhouding is steeds sowat 1:1. Indien 1,5:1 as wenslik beskou word, behoort die produsenteprys nou sowat R6/liter te wees. As mieliepryse tot onder R2 000/ton daal, sal ’n prys nader aan R5/liter nodig wees vir ’n verhouding van 1,5:1.”

—