Verbetering van landbou gewortel in navorsing
Navorsing oor weiding, kuilvoer, dieregesondheid en kuddebestuur is van die aspekte wat aandag kry in navorsing wat in die Wes-Kaap gedoen word. Aan die voorpunt staan die Outeniquanavorsingsplaas naby George.
Die Outeniqua-navorsingsplaas word saam met ses ander navorsingsplase deur die Wes-Kaapse departement van landbou bedryf. Die navorsingskapasiteit, voorligting en opleiding wat Outeniqua bied, hou ’n regstreekse voordeel in vir die provinsie se veeboere – veral melkbeesboere.
In die afgelope dekade is ’n groot verskuiwing gesien van die konsentrasie melkkuddes op natuurlike en aangeplante weidings. Veral in die Suid-Kaap, Oos-Kaap en KwaZulu-Natal het die kosteknyptang kleiner boere in die binneland uit die mark gedwing en die kuddes aan die kus het vergroot.
Hoewel vleisbeeste, skape en melkbeeste baat vind by aangeplante weidings, put veral die melkbedryf waardevolle lesse uit die navorsing.
GEDUGTE SPAN
Sonder kundige leiers sal ’n omvattende navorsingsprogram nie vlerke kry nie. Met die Wes-Kaapse departement van landbou wat onlangs weer as die beste departement in die land aangewys is, is dit duidelik dat die bestuur en personeel van elke afdeling en direktoraat hul plig met erns en ywer uitvoer.
Verskeie projekte is aan die gang om die navorsingsresultate en kennis aan soveel moontlik mense beskikbaar te stel. Nagraadse landboustudente, groot kommersiële boere en ook nuwe toetreders tot die landbou geniet ondersteuning van die departement se landboukundige dienste.
Dr. Ilse Trautmann is
die hoofdirekteur van die navorsingsprogram en tegnologie-ontwikkelingsdienste van die departement. Die direktoraat plantwetenskappe staan onder leiding van me. Annelene Swanepoel en dr. Buks Olivier is aan die stuur van die direktoraat dierewetenskappe. Mnr. Jackie Jordaan bestuur die afdeling vir infrastruktuurondersteuning.
Die navorsingspan op die Outeniqua-navorsingsplaas het die spesialiswetenskaplike dr. Philip Botha aan die stuur van plantwetenskappe. Prof. Robin Meeske is die spesialiswetenskaplike verantwoordelik vir dierewetenskappe. Mnr. Hennie Gerber is die plaasbestuurder en sy span sluit vier navorsers, vyf navorsingstegnici, twee plaasvoormanne en 35 tegniese personeellede in.
NAVORSING
Belangrike plantwetenskapnavorsing by die Outeniquanavorsingsplaas wys byvoorbeeld hoe sekere gras- en peulgewasspesies by aangeplante weidings vir melk- en vleisbeeste kan inskakel.
Die Outeniqua-navorsingsplaas is nou al langer as 60 jaar besig met intensiewe navorsing wat hoofsaaklik op weidingsnavorsing toegespits is. Dit is die enigste navorsingsentrum in sy soort wat navorsing doen oor aangeplante weidings vir melk- en vleisbeeskuddes.
Danksy die grootte van sy kudde is hierdie navorsingsplaas die enigste in die land wat op groot genoeg skaal kan kyk na die impak van weidingstipes op diereproduksie en -gesondheid én die ekonomiese impak van verskillende stelsels.
Hierdie navorsing is van groot belang vir veral melkboere in die Suid-Kaap wat beter weidingsbestuurstelsels wil instel.
LEIDING
Die Outeniqua-navorsingsplaas is een van die vele projekte wat aan Trautmann verantwoording doen. Sy is sedert 2011 hoofdirekteur van navorsing en tegnologie-ontwikkelingsdienste op die Wes-Kaapse departement van landbou se proefplaas by Elsenburg buite Stellenbosch.
“Ek is verantwoordelik vir die navorsingsportefeulje van die departement. Dit sluit drie direktorate – plantwetenskappe, veekundige wetenskappe en navorsingsondersteuningdienste – sewe navorsingsplase en ’n toegewyde span van amper 300 personeellede in,” sê sy.
Sy het die grade B.Sc., B.Sc. Hons., M.Sc. (al drie cum laude) en Ph.D. aan die Universiteit Stellenbosch verwerf. “Ek het nié skeinat op skool gehad nie. My hoofvakrigting was plantkunde, spesifiek plantfisiologie. As senior navorser in tafeldruifteling verbonde aan Infruitec-Nietvoorbij, die Landbounavorsingsraad (LNR) se Instituut vir Vrugte, Wingerd en Wyn, het ek vinnig besef dat my liefde in navorsingsbestuur gesetel is. Daarna het ek in die bestuursrigting beweeg, eers by die LNR en in 2003 is ek as adjunk-direkteur van navorsing by die Wes-Kaapse departement van landbou aangestel.”
Trautmann het ná 11 jaar as heeltydse student en met ’n Ph.D. agter haar naam besef dat sy ’n verskil in die landbousektor wou maak, en spesifiek as bestuurder van landbounavorsing.
“Vandag besef ek dat Suid-Afrika slegs mededingend kan wees as ons nuwe tegnologie gebruik, voorpuntnavorsing doen en boere se knelpunte oplos met toegespitste navorsingspogings.”
INSPIRASIE
“Om te boer vereis spesiale vaardighede, ’n liefde vir die grond en die geloof om suksesvol te wees. Ek glo een van die groot struikelblokke vir nuwe boere is finansiële ondersteuning en onafhanklikheid. Tradisioneel het min vroue aan besluitneming deelgeneem. Dit is ’n verdere uitdaging vir vroue om binne samewerkingstrukture aanvaar te word en ’n regmatige bydrae te kan lewer.
“Omdat die landbou ’n tradisioneel manlike gebied is, is dit moeilik vir vroue om hulself te bewys as hulle ook gebuk gaan onder die swaar van boer en beperkte hulpbronne. Hierdie vroue is dikwels die anker van die huisgesin en moet ma-wees balanseer met boer-wees.
“Vroue besef dat hulle nie
net eggenote kan wees nie, maar ook vennote in suksesvolle besighede, op watter skaal dan ook al. En natuurlik glo vroue, veral in die Wes-Kaap, dat vennootskappe en samewerking ons tot veel groter hoogtes kan voer. Vroue is spesifiek besorg oor die jeug en jong mense en dien as groot inspirasie vir ons boere van die toekoms.”
Sy sê geleenthede in die landbou is nie tot die primêre bedryf beperk nie. Die navorsingspanne by die Wes-Kaap se verskillende navorsingsprojekte en -plase is ’n goeie voorbeeld daarvan.
“Talle mense speel ’n onderskatte rol in loopbane soos evalueerders, gradeerders, landboukonsultante, landbouchemiese verteenwoordigers en -kundiges, landboupatenteprokureurs en tegnologie-ontwikkelaars.”
PROJEKTE WAT OPHEF
Volgens Trautmann is daar verskeie suksesvolle opheffingsprojekte in die Wes-Kaap.
“Sonder om een uit te sonder, wil ek noem dat ons projekte ’n verskil in die lewe van mense maak – hetsy op die plaas, in die verwerkingsaanleg, in die pakhuis, in die kwekery. Daar waar nie alleen na rand en sent gekyk word en wins die wagwoord is nie, maar daar waar dit gepaardgaan met die waarde en die toekoms van die mense wat sukses moontlik gemaak het. Waar ons nie alleen die wins en sukses sien groei nie, maar ook die mense sien groei en waar loopbane uitgebeitel word met harde werk.
“So ’n verskil kring dan uit na die mense in hul omgewing en dit is waar ons werklike ontwikkeling sien wat volhoubaar is.”
MENTORSKAP
Die belangrike rol wat mentors in die landbou speel, is iets waarop Trautmann groot klem plaas.
“My grootste mentor was my studieleier met my nagraadse studie, en ook promotor vir my Ph.D., wyle prof. Johann Visser. Hy het my geleer dat slegs mense wat werk, foute maak en dat foute en mislukkings ’n mens tot nuwe hoogtes kan aanspoor.”
Sy voeg by dat een van die groot lesse wat sy geleer het, is om alle mense ’n gelyke kans tot ’n mening te gun.
“Slegs as ons almal ons mening kan uiter, kan ons die menings ‘vermeng’ tot ’n nuwe mening wat tot almal se voordeel is. En hier het my begrip van spanwerk diep gesetel geraak.”