GRONDBESIT: DIE SKAAL HET REEDS GESWAAI

SWART eienaars besit tans 34,5% van die bewerkbare landbougrond in Suid-Afrika, terwyl wit kommersiële boere 65,5% bewerk en verbou. Dié inligting kom uit ’n omvattende oudit oor grondeienaarskap in SuidAfrika. Mnr. Johan Bornman, ’n ekonoom en voorsitter van Agri Development Solutions (ADS), doen dié oudit met die samewerking van Landbou.com en Landbouweekblad.

Die oudit is nog nie voltooi nie, maar van die bykomende en nuwe inligting sal gepubliseer word soos die projek vorder.

Bornman het reeds diepgaande navorsing en ontledings gedoen van grondeienaarskap vóór 1994, asook vanaf 2010 tot 2016. Hy het onder meer sowat 35 000 grondtransaksies van die Aktekantoor bekom en ontleed. Dié ontledings is in Landbouweekblad en op Landbou.

com beskikbaar. Al ontbrekende inligting is die data van plaasverkope van 1994 tot 2009, wat nog by die Aktekantoor aangekoop moet word.

Bornman gebruik 1993-sensusdata en grond-oordragte in 1994 as grondslag vir die oudit. Suid-Afrika se totale grondoppervlakte word op 122,08 miljoen hektaar gestel.

VERANDERINGE

Volgens Bornman se ontledings het die totale bewerkbare landbougrond (weiding, saaigrond én potensiële saaigrond) in Suid-Afrika in 1993 97,02 miljoen hektaar beslaan. Daarvan was 85,1% (82,55 miljoen ha) in die besit van wit, kommersiële boere. Daarteenoor was nagenoeg 14,9% van die landbougrond in swart besit.

Dié persentasies het sedert 1994 heeltemal verander. Swart eienaarskap van die bewerkbare landbougrond het sedertdien gestyg tot die huidige 34,5%. Daarteenoor het wit, kommersiële boere se aandeel in die totale bewerkbare landbougrond tot sowat 65,5% verminder.

Die GRAFIKA dui aan hoe grondbesit van mense van kleur teen 2016 daar uitgesien het.

Bornman sê die syfers dui daarop dat nagenoeg 59 590 248 hektaar landbougrond, oftewel 48,8% van die totale land-oppervlakte, in kommersiële boere se besit is. In totaal besit swart mense na raming 48 331 300 hektaar, of 39,6% van die land se oppervlakte.

“Indien die staat as teiken 40% van die landbougrond in Suid Afrika – tans in wit hande – in swart mense se besit wil stel, sal nóg 23,8 miljoen hektaar grond oorgedra moet word. Dit sal swart mense dan, in terme van landbougrond, met 60,7% van die grond laat, terwyl wit, kommersiële boere se aandeel in grondbesit in Suid-Afrika tot 39,3% sal daal,” sê Bornman.