Voeding resep vir trofeebosbokke
Die aanname dat bosbokke trofeestatus eers op vyf jaar bereik, is die nek ingeslaan deur ’n proefneming van Werner Nel van Hartbeespoort. Dit blyk dat deurlopende, gebalanseerde voeding, en nie ouderdom nie, die bepalende faktor is.
Die aanname dat trofeestatus met bosbokke eers op vyf jaar bereik word, is met ’n proef die nek ingeslaan. Dit blyk ook dat beperkte habitat ’n minder belangrike rol in karkasontwikkeling en horinggroei speel: Deurlopende, gebalanseerde voeding is die belangrikste.
In die soektog na ’n trofeeteelram met horings van sowat 17 duim het ek geleer party van die langhoringramme wat te koop aangebied word en waarvan die ouderdom sogenaamd van vyf tot agt jaar wissel, het dikwels nie meer behoorlike tande nie. StatisDie tieke oor bosbokke skiet ook ernstig tekort. Só word beweer dat bosbokramme eers op 14 maande horings kry en trofeestatus bereik wanneer hulle vyf tot agt jaar oud is. As dit waar is, beteken dit die ram moet vir vyf jaar onderhou word.
Gevolglik het ek saam met mnr. Bruce McLachlan, wat in Augustus verlede jaar ’n vennoot in die ramafdeling geword het omdat die boerdery sterk uitgebrei het, ’n proefneming gedoen. Bruce lewer veral ’n waardevolle bydrae met die behoorlike identifikasie van ramme deur middel van DNS, oorplaatjies en mikroskyfies, en behartig ook die bemarking.
proef is gedoen om jong ramme se horinggroeitempo in perspektief te stel. Die ram E1L (gebore op 27 Oktober 2014) is toe hy 12 maande oud was in ’n kampie van ongeveer 500 m² afgesonder sodat daardie uiters beperkte, natuurlike habitat se invloed op horinggroei en liggaamsontwikkeling deeglik beproef kon word. Hy het deurlopend ’n gebalanseerde voermengsel gekry.
Die ram se horings is daarna maandeliks gemeet tot hy 24 maande oud was en dit sal weer gemeet word wanneer hy 30 maande en 36 maande oud is. Hy is op 27 Oktober verlede jaar, toe hy twee jaar oud was, met ’n horinglengte van 12 duim oorgeplaas na ’n groter kamp waar geen ooie is nie. Teen sy heersende horinggroeitempo behoort hy lank voor sy derde verjaardag op 27 Oktober verby die vereiste trofeestatus van 15 duim te wees.
Dié inligting is van onskatbare waarde. Dit het die boerdery in staat gestel om riglyne op te stel sodat ander jong teelramme op 12-24 maande suksesvol geëvalueer kon word wat trofeepotensiaal betref.
TROFEESTATUS
Die proefneming het die aanname dat trofeestatus eers op vyf jaar bereik word, die nek ingeslaan. Toegegee, die prentjie kan heeltemal anders wees in die natuur waar
moeilike toestande soms voorkom.
Verder is bewys dat beperkte habitat ’n minder belangrike rol in liggaamsontwikkeling en horinggroei by bosbokke speel en dat deurlopende, gebalanseerde voeding die hoofrol speel. Die horinggroeitempo van ramme wat op ’n jong ouderdom aan teelprogramme blootgestel word, stel dikwels teleur. In een geval is ’n bosbokram van 18 maande oud, V2P (gebore op 13 Januarie 2013), bykans twee jaar lank tot 31 Augustus verlede jaar as enigste teelram gebruik, waarna hy met ’n horinglengte van slegs 12 duim in afsondering geplaas is.
Die kennis en statistieke het weer eens ontbreek wat as aanduiding kon dien van wat die besondere ram se kans sou wees om in afsondering, binne ’n aanvaarbare tydsduur, minstens trofeestatus te bereik.
Mnr. Pieter Lamprecht, ’n wildboer van die Bosveld, meen die ram het nog “baie poeier”. Dit beteken sy horings kan nog aansienlik groei.
Pieter se mening het die deurslag gegee vir die proefneming, wat binne vier maande waardevolle statistieke opgelewer het. Teen sy huidige horinggroeitempo is die ram onstuitbaar op pad om teen einde April met horings te spog wat trofeestatus kan oorskry. Sy jeugdige ouderdom van vier jaar en die feit dat hy gedurende ’n strawwe teelprogram van twee jaar nooit ’n voedingstekort gehad nie, dra grootliks by tot die uitwissing van sy horinggroei-agterstand.
AANBEVOLE HABITAT
Bosbokke lewer goeie dividende wanneer hulle nie met ander wildsoorte in dieselfde kamp moet meeding nie en vaar goed in kampe van 2 000-5 000 m² waar hulle daagliks versorg word.
Die beste habitat het gedurende die winter en droogtes voedingsgebreke. Byvoeding en poeierlekke is belangrik en behoort onderdak beskikbaar te wees.
Een teelram vir 10-15 ooie per kamp werk goed. In gunstige voedingstoestande lam bosbokooie elke agt maande. Hulle word besonder mak en hanteerbaar en hoef soms nie gepyl te word nie.
Snuiterrammetjies moet betyds uit die teelram se kamp verwyder word. Die teelram pas ’n ooi vir tot vyf dae op voordat sy gereed is om gedek te word. Gedurende dié tyd moet die teelram nie onnodig vermoei en geïrriteer word nie. ’n Koggelram wat die teelram op sy tone moet hou, is ongewens.
BESIN OOR AANKOPE
Probeer om ooie van ’n goeie gehalte wat van trofeeramme afkomstig is, te bekom. Raak vooraf vertroud met voorbeelde van erge tandslytasie. Let ook op na prominente wangbene wat gewoonlik by ouer, uitgehongerde, verwaarloosde bosbokke voorkom.
Koop mak bosbokke wat reeds in kleiner kampstelsels aangepas het. Koop minder ooie en ’n enkele ram om mee te begin. Maak seker jou begroting maak deurlopend vir genoeg voer voorsiening. As die omgewing se habitat gedurende die winter en langdurige droogtes tekort skiet, moet twee ooie en ’n jong ram daagliks gesamentlik 3 kg voer kry, wat teen huidige pryse van gemiddeld R5/kg self gemeng kan word. Wildvoerkorrels is nie ’n vereiste nie.
Wees versigtig vir mieliemeel in mengsels en probeer om dit te beperk. Verskeie wildboere het swaar verlies gely wanneer begrotings tekort skiet en hulle mieliemeel in oormaat voer. Wild vrek dan op ’n streep weens suurpens.
Bokke van ’n goeie gehalte het voordele op lang termyn. Waak teen die versoeking om groot te begin, wat katastrofies kan eindig. Groei geleidelik, lees die mark en spits jou toe op wildsoorte wat ondanks ’n vraagafplatting steeds skaars en in aanvraag sal bly. ’n Jong bosboktrofeeram met 18 duim-horings wat deurlopend goed versorg is, kan R100 000 en selfs heelwat meer haal.
GOEIE BYVOEDING
Maak seker gebalanseerde byvoeding is altyd beskikbaar. Ooie en teelramme moet tydens dektyd in ’n goeie kondisie wees. Tydens dragtigheid en die grootmaak van die lam mag ’n ooi geen ernstige voedingstekorte ervaar nie. Sy leer haar lam reeds op ses weke om voer te vreet. Verseker voertoediening skiet nie tekort nie, wat belangrik vir ’n suksesvolle wildboerdery in kleiner kampe is. Wees eerlik oor elke bok se ouderdom. Bosbokooie in aanhouding word maklik 15 jaar oud, waartydens sy met deurlopende, goeie versorging minstens 18 keer lam. In swak omgewingstoestande kos haar voer in dié tyd sowat R15 000. Bosbokooie van ’n goeie gehalte wat deur ’n uitstekende trofeeram met horings van 19 duim gedek is, kan maklik R85 000 behaal. DNS-bewyse van veral vaderskap is belangrik.
As ’n ram goed versorg word, kan hy dek tot hy 12 jaar oud is.
Dragtige ooie met lammers het vroegoggend ’n behoefte aan byvoeding, maar