Kostestygings ’n gevoelige slag vir boere

GROOT kommer heers oor die uitwerking wat verskeie kostestygings op die lewensvatbaarheid van talle aartappelboere kan hê.

Dr. André Jooste, uitvoerende hoof van Aartappels SA, sê veral die instelling van die nasionale minimum loon kan ’n uiters ongunstige uitwerking op werkgeleenthede in die bedryf hê, “veral omdat die produksie van aartappels so arbeidsintensief is”.

Jooste meen die skerp styging in arbeidskoste kan lei tot meganisasie, wat weer armoede in landelike gemeenskappe sal vererger. “Dit is soos om ’n klippie in die water te gooi – die aanvanklike aksie kring al hoe wyer uit.”

Aartappels SA het die uitwerking van al die beoogde kostestygings op ’n gemiddelde plaas in Limpopo, Suid-Afrika se grootste aartappelproduksiegebied, se opbrengs op belegging bepaal. Op die aanname dat die daaglikse loon volgende jaar met 17% moet styg om aan die nasionale minimum loon te voldoen, en as die aantal werkgeleenthede onveranderd bly, sal die totale arbeidskoste op ’n tipiese aartappelplaas aanstaande jaar R409 000 meer wees. Lone kan in 2019 met nog 11% styg, wat ’n verdere R313 000 beloop.

Daarby word verwag dat kunsmispryse volgende jaar met 10,6% gaan styg – ’n toename van R260 000 in die kunsmiskoste van ’n gemiddelde aartappelplaas. Elektrisiteitspryse kan met 19,9% styg, wat nog R251 000 tot die produksiekoste van ’n gemiddelde aartappelplaas voeg.