Biologie, chemie of albei? ‘Doen proewe’
’n Geïntegreerde plaagbestrydingsprogram waarin biologiese middels ’n sleutelrol speel, is die resultaat van Vrystaatse wortelboere wat groot sukses teen aalwurm behaal het nadat hulle noodgedwonge biologiese middels begin gebruik het.
Aalwurm is vir enige wortelboer ’n nagmerrie en nog meer so as jy jaar ná jaar wortels op dieselfde landery moet plant om die syfers te laat klop.
Volgens mnr. Toks Liebenberg van Greenpak-verpakkers is dít die situasie op hul plaas, Fraaiuitzicht, naby Bothaville in die Vrystaat.
“Ons het nog altyd ons wortelgrond voor planttyd met Telone (reg.nr. L5223) berook. Dit is doeltreffend, maar dit vernietig alle grondlewe en ons wou wegbeweeg daarvan. Mnr. Attie Grobler, produksiebestuurder op Fraaiuitzicht, wou egter geen kans waag met die aalwurms nie,” sê Toks.
“Aalwurm werk op my senuwees en om my te oortuig om van Telone af weg te stap, sou moeilik wees,” sê Attie.
HUIWERIG OOR BIOLOGIESE MIDDELS
Tot in 2016 was chemiese middels die beste antwoord teen aalwurmskade wat hulle geken het, hoewel 5% tot 10% van die oes steeds probleme met aalwurm ervaar het.
Die gedeeltelike ommeswaai van chemie na biologie het gekom nadat die weer hulle geen ander keuse gelaat het nie, vertel Toks. Aan die einde van 2016 se somer, net voor die winterwortelaanplanting op Fraaiuitzicht moes plaasvind, het ’n swaar reënbui uitgesak. Die grond was te nat om te berook en die tyd te min om te wag vir die grond om af te droog en dan nóg twee weke af te staan voor daar geplant kon word.
Toks het toe mnr. Freddie Bredenhann, ’n onafhanklike groentekonsultant wat spesialiseer in die integrasie van biologiese middels by chemiese plaagbestrydings- en bemestingsprogramme, gekontak vir ’n oplossing.
Freddie se antwoord op die dilemma was Mos-Nema, ’n biologiese produk wat aalwurms in die grond takel. (Die produk is tans in die registrasiefase.)
GOEIE RESULTATE
Attie was hoogs tevrede ná die winter. “Met die chemiese behandeling het ons steeds ’n
mate van aalwurmskade gehad. Ná die biologiese behandeling het ons uitstekende wortels geoes met net ’n fraksie van die aalwurmskade wat ons normaalweg ervaar het.”
Hoewel die aalwurmprobleem in die winter verminder is tot onder 1% van die oes, gebruik Attie en Toks steeds Telone in die somer omdat die siektedruk baie hoër is in die warm weer en omdat hulle dan meer besproei.
“Die water waarmee ons uit die Vaalrivier besproei, is nader aan tee as aan water. Wie weet watter goggas alles in daardie water is. Ons is dus nog nie so gemaklik met die biologiese produkte dat ons in die somer gaan wegstap van chemiese behandelings nie,” verduidelik Toks.
As Freddie sy sin kon kry, sou Fraaiuitzicht die gebruik van Telone heeltemal vaarwel roep, want hy meen die lewe in Mos-Nema behoort ook baie harder te werk in die somer.
Die twyfel oor die someraanplantings se aalwurmbehandeling behoort egter vroeg aanstaande jaar uit die weg geruim te wees. Toks, Attie en Freddie doen hierdie somer ’n proef op een van hul besproeiingsirkels. Hulle berook slegs die helfte van die 12,5 ha-sirkel met Telone en behandel die ander helfte met Mos-Nema.
By Freddie is daar geen twyfel dat die
resultate in die biologiese middel se guns gaan tel nie.
PROEWE GEE SEKERHEID
“Dit is belangrik dat die produk by die boer se boerderypraktyke inpas. Die enigste manier om dit reg te kry, is vir die boer om self vergelykende proewe te doen, soos wat Attie en Toks nou doen. Hulle het reeds bewyse dat die biologie in die winter werk en hulle doen die proewe met 100% toewyding,” sê Freddie.
Vir Attie gaan dit oor die geleenthede wat nuwe tegnologie bied. “As ons nie alle moontlike moeite doen om te sien of daar alternatiewe is nie, gaan ons nuwe geleenthede misloop om meer volhoubaar te boer. As ons alles ingesit het en dit het steeds nie gewerk nie, kan ons met rustigheid wegstap van biologie in die somer. Wat ons reeds weet, is dat ons nie weer chemies gaan boer in die winter nie.”