SÓ SÊ ’N BYEBOER
NELSON DE LA QUERRA
Nelson de la Querra het in die byebedryf grootgeword. Vandag bedryf hy en sy vrou, Lynette, die Klapmutskop-byeboerdery naby Stellenbosch. Hulle is ook eienaars van Qbee, wat aan verskeie winkels heuning verskaf. Sy broers is ook deel van die familie-onderneming en produseer heuning op Hopefield en Oudtshoorn.
Is dit waar dat daar meer as 22 verskillende tipes heuning in die Wes-Kaap is?
Ek ken ’n oom wat graag sê daar is meer geure en smake in heuning as in die wyn in die Boland. Die geure hang af van die plant en die nektar. Bloekomheuning is baie gewild, maar met dié dat soveel bloekombome deesdae uit rivierlope verwyder word en niks in die plek daarvan geplant word nie, word bye se habitat geraak. Lemoenheuning is net so lekker, hoewel dit deesdae iets is wat baie skaars is. My gunsteling is heuning van die bloublommetjie-plant. Dit is ’n Australiese plant, maar bied uitstekende kos vir bye.
Hoekom is dit belangrik dat verbruikers Suid-Afrikaanse heuning koop?
Ons heuning is van die beste ter wêreld wat gehalte, smaak, geur en digtheid betref. Europese en veral Chinese heuning se waterinhoud is baie hoër as ons s’n. Ons is ook die enigste land ter wêreld met fynbos en die unieke heuning wat daarvan gemaak word. Daar is studies wat toon veral ons fynbosheuning is beter as selfs Manuka-heuning uit Nieu-Seeland.
Watter invloed het die droogte op jul byeboerdery?
Om nektar uit die plante te kry moet ons 300-350 mm reën kry. Dis nou die derde jaar van droogte en dit strek oor al drie ons produksiestreke — die Weskus, die Boland en Oudtshoorn. Ons heuningproduksie het baie afgeneem. Gewoonlik het ons teen November al sowat 30 ton heuning in Oudtshoorn geoes, maar vanjaar het ons nog skaars drie emmers geoes. By die Klapmutskop-boerdery op Stellenbosch oes ons jaarliks 30-35 ton heuning, maar die afgelope drie jaar kon ons nie eens ’n derde daarvan kry nie. Ons oes die meeste heuning by lusernaanplantings, maar die boere plant nie op die oomblik nie, want dit is te droog. Ons bestuiwingsdienste word ook geraak, want boere kap ouer vrugteboorde uit om water te bespaar.
Hoe oorleef die bye?
Ons moet hulle nou suikerstroop voer. Jy kan dit in dromme uitplaas of byevoerders gebruik.
Wat kan gewone mense doen om te help?
Die Wes-Kaapse byevereniging werk tans saam met Elsenburg en die Wes-Kaapse regering aan projekte om meer byvriendelike plante te plant, veral waar bloekoms in rivierlope uitgehaal word. In Amerika word boere aangemoedig om klawer of lusern tussen hul gewasse te plant om vir bye kos te produseer. By jou huis kan jy ook byvriendelike plante plant, soos kleurryke vygies of laventel. Dit verskaf nie net nektar nie, maar ook stuifmeel, wat ’n belangrike bron van proteïene vir die jong larwes is.