Duurste lekke nie altyd nodig

In ’n era waarin toepaslike plaasnavorsing deur staatsinstellings en selfs by universiteite aan die agterspeen suig, het dr. Liesel Foster van Quaggafontein tussen Zastron en Sterkspruit haar eie plaas, infrastruktuur en kudde gebruik om ’n doktorale studie oor die kostedoeltreffendheid van winterlekke te doen.

Dié finalis in ’n vorige Voermol Beesboer van die Jaar-kompetisie sê daar word dikwels te veel klem op produksie in ekstensiewe veeboerderye gelê, terwyl koste net so ’n bepalende faktor vir oorlewing is. In die navorsing het sy drie verskillende lekke se invloed op

produksie en winsgewendheid in haar boerdery vergelyk. Haar navorsing het gewys dat ’n mens op goed bestuurde, gemengde veld met ’n goeie samestelling van plantsoorte en produksie die hoogste wins behaal met teelkoeie wat in die somer ’n mineraallek met 6% fosfaat gekry het, en ’n proteïenlek met ureum in die winter. Die insluit van natuurlike proteïen in die winterlek was nie ekonomies geregverdig nie. Drie jaar se noukeurige meting het geen betekenisvolle verskille in dragtigheidspersentasie en kondisietelling tussen die drie verskillende groepe aangedui nie. Liesel skryf dit daaraan toe dat koeie op al drie die lekbehandelings teikengewigte om

dragtig te raak, bereik het. “Wat kondisie en dragtigheid betref, is daar drempelwaardes wat bereik moet word vir suksesvolle besetting. Die teikengewig-reeks (van drempelwaardes) is dus met al drie die lekbehandelings gehandhaaf.”

Sy boer in ’n marginale deel van die SuidVrystaat wat die laaste jare kwaai onder veldbrande deurgeloop het en die heel strafste deur die rampdroogte getref is. Tog het haar beeste deurentyd goeie kondisie behou en was dit nie nodig om een keer haar kudde te verklein nie.

Liesel skryf dít veral toe aan die feit dat sy streng by die reël hou om ’n derde van haar veld jaarliks ’n volle groeityd te laat rus.

Sy volg ’n konserwatiewe beladingsbeleid: Sowat 7,5 ha per grootvee-eenheid (GVE), terwyl die amptelike voorskrif vir die gebied van 5-7 ha per GVE is.