Eerste GM mielies blom in Namibië
’n Fout was die oorsaak dat mnr. Klaas Malan Namibië se eerste produsent van geneties gemodifiseerde (GM) mielies geword het. Dié Grootfonteinse graanboer het vir hom ’n seepgladde stelsel ontwerp om mielies te verbou, te oes, skoon te maak, op te berg en
Namibië is beter bekend as bees-, skaap-, bok- en wildwêreld, maar daar is dele waar boere graan en ander gewasse suksesvol verbou. Die driehoek wat deur Grootfontein, Tsumeb en Otavi in die noorde gevorm word, tel onder die dele waar saaiboere hul inkomste uit vee en wild kan aanvul.
Mnr. Klaas Malan van Grootfontein is een van die handjie vol graanboere wat naam gemaak het. Boonop is hy die eerste boer in Namibië wat geneties gemodifiseerde (GM) mielies begin aanplant het, in stryd met die regering se beleid om dit nie toe te laat nie. Klaas lag as hy vertel dat ’n fout deur ’n staatsamptenaar vir hom die gaping gegee het om die saad in te voer.
Hy is ook aan die voorpunt met bewaringsboerdery en het die heel eerste planter vir geenbewerking aangeskaf.
Klaas is in Wellington in die Wes-Kaap gebore en het in 1975 op agtjarige ouderdom saam met sy ouers, Jan en Joey Malan, na Omaruru in Namibië getrek waar hulle met beeste geboer het. Jan het later ook akkerbou onder besproeiing aangepak. Dit is waar Klaas se liefde vir saaiery ontstaan het.
Ná sy militêre diensplig het Klaas aan die Vaaldriehoekse Technikon in Suid-Afrika meganiese ingenieurswese gestudeer. Daarna het hy by die departement van waterwese in Namibië as ingenieurstegnikus gewerk.
In 1996 het hy sy eie onderneming begin wat toegespits was op waterinstallasies en die ontwikkeling van waterinfrastruktuur. Klaas het sy eerste plaas in 2001 by Okahandja gekoop. “Ek wou seker maak dat my gesin in my liefde vir die natuur deel,” sê hy. Twee jaar later het hy die plaas Venus by Grootfontein gekoop en hulle het daarheen verhuis.
Hy en sy vrou, Madelein, wat in Bethanie, Namibië, grootgeword het, het twee seuns, Ian (18), ’n student in meulmakery aan die Sol-Tech in Pretoria, en Morné (17), wat in graad 11 aan die Christelike Afrikaanse Privaatskool Moria in Outjo is.
MOEG GEPLOEG
Klaas plant net op droëland. In 2005 en 2009 is hy as die Grootfontein-boerevereniging se mieliekoning aangewys en hy was vier keer tweede. Hy het egter gevoel hy kan beter met mielieproduksie presteer. In daardie stadium het dié boer sy lande “soos almal” omgeploeg. “Ek het baie gehoor van geenbewerking, maar mense het gesê dit is onmoontlik hier by ons omdat Grootfontein te min reën kry. Ek het egter gewonder: Hoekom nie?”
Hy het baie oor geenbewerking opgelees en in 2006 verminderde bewerking op klein dele van sy plaas begin toets. Namibiese mielieboere plant hul mielies in die algemeen in rye van 2,3 meter. Klaas het oorgeskakel na tremspoorbewerking met twee rye 0,9 m (3 voet) uit mekaar en 2,3 m (7 voet) tussen die treinspoorrye.
In daardie stadium het hy ook met satellietnavigasie begin deur ’n Trimble-selfstuurstelsel aan te skaf. Hy het dit op een trekker geïnstalleer om die mielies akkurater te bespuit om onkruid chemies pleks van meganies te bekamp. Volgens die beginsels van tremspoorbewerking, wat ook by verminderde bewerking inpas, het Klaas slegs vaste stroke grond bewerk, beplant en bespuit.
Aan die begin het hy die mieliesaad met ’n konvensionele John Deere 7200-tweeryplanter geplant.
PLANT GM MIELIES
Die onkruide het hom baasgeraak omdat hy nie toegelaat is om Roundup-Ready- (RR-) mielies met ’n verdraagsaamheid vir hierdie tipe onkruiddoder te plant nie, “want dit is in stryd met die wil van die politici”.
In 2010 het Klaas by die Namibiese departement van landbou aansoek gedoen om Roundup-Ready-mieliesaad uit Suid-Afrika in te voer. Iemand het dit “per abuis” goedgekeur en só het Klaas die eerste – en tot dusver die enigste – saaiboer in die land geword wat GM mielies verbou.
Hy vertel dit het dadelik ’n reuseverskil gemaak, want van toe af kon hy onkruide doel- treffend bekamp. Dit het ook ’n verskil aan die opbrengs gemaak omdat die mielies nie met onkruide om water en plantvoedingstowwe hoef mee te ding nie. Kweek was die grootste probleem omdat hulle dit nie met wisselbou kon bekamp nie. Daar is nie juis ’n goeie mark vir wisselbougewasse nie. Daarom plant Klaas mielies ná mielies.
Dit het kweek laat floreer, maar sedert hy begin het om GM mielies aan te plant, kon hy Roundup, ’n breëspektrum-, sistemiese onkruiddoder, spuit om die kweek doeltreffend te bekamp. Sy opbrengste het toe vanaf 2,5 ton/ha tot ongeveer 3,5 ton/ha gestyg en daar gestabiliseer.
LEER NÓG LESSE
Klaas het in 2009 ’n John Deere 2003-geenbewerkingsplanter gekoop en die eerste GM mieliesaad in 2010 daarmee aangeplant. Ondanks die aanvanklike leerproses met geenbewerking en GM mielies was sy opbrengs konstant, maar hy het baie “skoolgeld” betaal met die toediening van onkruiddoder. “Ek