Blink toekoms vir SA rosyne
Heelwat geleenthede, veral wat uitvoer betref, is vir Suid-Afrikaanse produsente van rosyne beskikbaar. Die plaaslike rosynbedryf is bekend om hoë standaarde en goeie gehalte. Ten spyte van ’n sterker rand en die klimaat kan dít steeds gehandhaaf word.
Rosyne se bydrae tot die jaarlikse omset van die Suid-Afrikaanse sagtevrugtebedryf het in 2016 byna 9% of R1,22 miljard beloop. Die totale omset van die sagtevrugtebedryf, wat kernvrugte, steenvrugte, kersies en droëvrugte insluit, het in 2016 R13,63 miljard beloop.
Die uitvoer van rosyne maak 44% van die totale sagtevrugteuitvoer uit. Ongeveer 85% van Suid-Afrika se rosyne word na die Europese Unie, Rusland en Noord-Amerika uitgevoer.
Die rosyntjieseisoen eindig teen einde April. Produsente berg normaalweg nie hul rosyne tot later as einde April op nie, terwyl uitvoerders rosyne opberg en op ’n maandelikse grondslag deur die jaar uitvoer.
Kopers bied pryse vir rosyne aan, maar die prysaanbod kan deur die loop van die leweringseisoen verander.
Die 2018-seisoen se laer produksie van rosyne kan, anders as wat algemeen aanvaar word, nie aan die droogte toegeskryf word nie. Die Benede-Oranjerivierbesproeiingsgebied naby Upington het verlede September ryptoestande en ’n koue laatwinter deurgemaak. Die ryptoestande het oorwegend in die Groblershoop-gebied in die Noord-Kaap voorgekom, wat tot dalings in die produksie van rosyne bygedra het.
Die voorlopige produksieskatting, wat die Vredendalproduksiegebied in die Wes-Kaap en die Benede-Oranjerivier insluit, het 70 000 ton tot 75 000 ton beloop. Volgens opnames in Januarie vanjaar het die produksieskatting tot 55 000 ton tot 60 000 ton gedaal. Produsente het aan die begin van die seisoen ’n rekordoes verwag omdat meer jong wingerde, nuwe kultivars en uitbreidings ’n hoër produksie kon ondersteun.
Die inname vir die produksieseisoen begin in Februarie en neem daarna vinnig toe. Hoewel reën in die gebied voorgekom het, was die skade beperk en die impak nie so groot soos in die vorige twee jaar nie.
Die gradering van rosyne word deur aanlegte hanteer. Aanlegte wat die uitvoermark bedien, moet rosyne volgens dieselfde riglyne gradeer om die uitvoer daarvan te bevorder. Droëvrugte Tegniese Dienste speel ’n groot rol om te verseker dat Suid-Afrikaanse uitvoerrosyne van hoogstaande gehalte is.
ROSYNTJIEPRYSE
Produsentepryse vir rosyne het op ’n jaargrondslag toegeneem. Die aanduidende pryse in Januarie vir keurgraadrosyne het ongeveer R20/kg (songedroogde Thompson-rosyne), R26/kg (goue rosyne), R22/kg (Oranjerivier-rosyne), R15/kg (Westelike Provinsie-rosyne) en R42/kg vir jumbo goue rosyne beloop.
Die hoër plaaslike pryse is die gevolg van ’n toename in internasionale pryse en ’n daling in oordragvoorraad. Die daling in die internasionale oordragvoorraad word aan ongunstige weerstoestande in produksiegebiede toegeskryf. Boonop het Amerikaanse produsente hul aanplantings onder amandels uitgebrei en hul produksie van rosyndruiwe afgeskaal.
Die sterker rand kan egter die uitvoerpryse van rosyne onder druk plaas en gevolglik ook die marges van rosyntjie-aanlegte.
Aanlegte sal dan gedwing wees om hul produsentepryse te verlaag. Die fel wedywering tussen aanlegte om rosyne te bekom, behoort pryse egter te ondersteun sodat die produksie daarvan winsgewend bly.
Die gemiddelde uitvoerprys vir rosyne na alle bestemmings het verlede jaar R27,14/kg beloop, terwyl 48 868 355 kg uitgevoer is. Die gemiddelde uitvoerprys in 2016 was R31,05/kg en 46 484 918 kg druiwe is uitgevoer. Die uitvoerprys vir rosyne het dus ná lewering onder meer weens ’n sterker rand met 12,6% gedaal, terwyl die uitvoer van droëdruiwe met 5% in gewig toegeneem het.
GEVOLGTREKKING
Die rosyntjiebedryf hou belofte in. Produsente moet egter daarop let dat hul droogbane teen einde 2019 geakkrediteer moet wees volgens Suid-Afrikaanse beginsels vir goeie landboupraktyke om te voorkom dat uitvoer in gevaar gestel word. Produsente kan ook die vervanging van wingerde evalueer.
Dié aspekte kan die toekomstige produksie en uitvoer van die belowende rosyntjiebedryf bevorder. Suid-Afrika lewer rosyne van goeie gehalte aan die uitvoermark en die bedryf moet probeer om dié standaard te handhaaf.
Mnr. Napier de Kock is ’n landbou-ekonoom by Absa-Agribesigheid in Upington en mnr. Wessel Lemmer (foto) is ’n senior ekonoom by Absa-Agribesigheid in Johannesburg.