HEUNINGKRANS VAT VOOR IN DIE VRYSTAAT
SEWE manlike en twee vroulike plaaswerkers word binnekort die eerste begunstigdes in die Vrystaat wat volle eiendomsreg ingevolge die Wet op die Uitbreiding van Sekerheid van Verblyfreg (Wet 62 van 1997, ook bekend as Esta) ontvang.
Dié geskiedkundige grondhervormingsinisiatief van mnr. Eddie Prinsloo van die Heuningkrans-Merinostoetery in die distrik Smithfield beteken die nege begunstigdes kry die meerderheidsaandeel in Heuningkrans se buurplaas Donkerhoek.
Onderhandelinge oor die transaksie het twee jaar geduur. Prinsloo het die 1 500 ha grond aan die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming verkoop, en nou moet ’n vereniging vir kommunale eiendomsbesit vir die nuwe eienaars gestig word voor die Regering die grond aan hulle kan oordra.
Ná die afhandeling van die oordrag sal Prinsloo en die werkers die plaas ingevolge ’n samewerkingsooreenkoms bedryf. Die werkers sal die meerderheidsaandeel besit. Die groep het reeds ’n aantal hamels bekom. Hulle sal in die toekoms hul vee se aanwas op Heuningkrans se produksieveilings bemark.
Volgens mnr. Elton Greeve, ’n konsultant wat by die onderhandelinge betrokke was, is hierdie projek die eerste in die Vrystaat waar plaaswerkers volle eienaarskap ingevolge Esta bekom. ’n Woordvoerder van die departement het ook bevestig dat Donkerhoek aan die staat oorgedra is en dat nog skape vir die nuwe boere aangekoop sal word.
OU PROBLEEM
Die departement se vermoë om sy residumontering op standaard te kry, blyk ’n ou probleem te wees. In 2009 het dit aan die lig gekom dat die bedryf R710 miljoen se uitvoer verloor het toe die EU die invoer van volstruisen wildsvleis opgeskort het.
Me. Tina Joemat-Pettersson, wat toe Minister van Landbou, Bosbou en Visserye was, het destyds aangedui dat die departement drie jaar agter was met sy residumoniteringsprogram weens kapasiteitsprobleme.
Verder was die EU se inspekteurs destyds ook nie tevrede met Suid-Afrika se opsporingstelsel en die vrye beskikbaarheid van groeistimulante op die mark nie.