Heffing ’n ‘deurbraak’ vir sojabedryf
DIE feit dat die sojaboonbedryf nou ’n manier gevind het om tegnologieen kultivarontwikkeling te finansier, is ’n groot deurbraak vir die bedryf, sê mnr. Jannie de Villiers, uitvoerende hoof van Graan SA.
Hy het gereageer op die statutêre heffing wat op 22 Junie deur die Minister van Landbou, Bosbou en Visserye in die Staatskoerant afgekondig is. Daarvolgens sal saadmaatskappye vergoed kan word vir hul prestasie op die sojaboonsaadmark. Die heffing wat geïn word, sal volgens saadmaatskappye se markaandeel aan hulle uitbetaal word.
Meer as R100 miljoen kan daardeur verkry word, waarvan 70% aan saadmaatskappye moet gaan, minstens 20% aan transformasie en minder as 10% aan administrasie.
De Villiers sê vir baie lank het plaaslike sojaboonboere nie toegang verkry tot die nuutste GM-tegnologie en teelmateriaal nie. “Boere sal voortaan toegang hê tot die nuutste kultivars en tegnologie om sodoende met ander lande te kan meeding. Daar is tegnologie beskikbaar met die potensiaal om onmiddellik meer as ’n 10%-verhoging in opbrengs vir boere teweeg te bring. Dié tegnologie sou nie na Suid-Afrika toe kon kom as ons nie dié tipe finansieringstrukture tot stand gebring het nie.”
TWEE JAAR
Die teling- en tegnologieheffing op sojabone is vir twee jaar goedgekeur met ingang 1 Maart aanstaande jaar. Die heffing is R65/t vir die eerste jaar en R80/t vir die tweede jaar. Dié waardes is bereken as 1,2% van die voorafgaande bemarkingsjare se gemiddelde sojaboonprys en is betaalbaar as boere hul sojabone verkoop.
Die heffing sal deur die Suid-Afrikaanse agentskap vir kultivar-en tegnologie-ontwikkeling (Sacta) geadministreer en uitbetaal word. Sacta is ’n maatskappy sonder winsoogmerk wat gestig is om saadheffings vir alle oopbestuifde gewasse te administreer. Koring- en garsheffings word reeds vir die tweede jaar deur Sacta vir dié
‘Onmiddellik meer as 10%-verhoging in opbrengs vir boere.’
doel ingesamel en uitbetaal.
De Villiers beklemtoon dié statutêre heffings is verpligte heffings en hy het ’n beroep op almal in die sojaboonbedryf gedoen om saam te werk.
Volgens die Suid-Afrikaanse Nasionale Saadorganisasie (Sansor) word 80% van soja-aanplantings met terughousaad geplant. Hoewel dit alles wettig is, veroorsaak dit dat saadmaatskappye tot dusver nie vergoed is vir die navorsing en ontwikkeling van nuwe tegnologie en kultivars nie. Dit het voorkom dat verbeterde sojaboonsaad en tegnologie na die plaaslike mark gekom het.
GESKIL
Die heffing sou aanvanklik al vanjaar van krag gewees het, maar die inwerkingstelling daarvan is vertraag nadat mnr. Senzeni Zokwana, Minister van Landbou, Bosbou en Visserye, vroeër vanjaar onverwags en in weerwil van ooreenkomste met die bedryf die Landbounavorsingsraad (LNR) die hoofbegunstigde van die heffing wou maak, sonder dat die LNR in jare enige voordeel vir die bedryf ingehou het.
Die bedryf wou met ’n dringende hofbevel die afkondiging van die heffing in die Staatskoerant keer, maar dié stap is afgeweer deur verdere onderhandelinge wat ’n beter ooreenkoms tot gevolg gehad het.