Graan: Heffings versterk saaiboere se sak met R1,5 miljard
DIE bedrywe vir soja, koring en gars sal jaarliks tot R1,5 miljard meer verdien danksy opbrengsverhogings wat moontlik gemaak kan word deur die statutêre heffing waarmee saadmaatskappye in dié drie bedrywe vir hul ontwikkelingswerk vergoed word.
Dit is een van die bevindings in ’n ondersoek wat die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) vir die Suid-Afrikaanse agentskap vir kultivar- en tegnologie-ontwikkeling (Sacta) gedoen het oor die potensiële impak van die nuwe heffings.
Die sojaboonheffings tree aanstaande jaar in werking. In die koring- en garsbedryf word heffings reeds vir die tweede jaar deur Sacta ingesamel en uitbetaal. In Suid-Afrika word tot 80% van selfbestuiwende gewasse met terughousaad geplant. Hoewel dit wettig is, het dit veroorsaak dat saadmaatskappye nie vergoed is vir die navorsing en ontwikkeling van nuwe kultivars nie. Dit het voorkom dat verbeterde saad en tegnologie na die plaaslike mark gekom het.
BELEGGINGS
Volgens die BFAP was daar in die mieliebedryf, waar kruisbestuiwing boere verplig om jaarliks nuwe saad te koop, van 1999 tot 2017 ’n gemiddelde opbrengsverhoging van 3,5% per jaar. In teenstelling daarmee het sojaboonopbrengste in dié tydperk met gemiddeld 0,43% jaarliks en koringopbrengste met 2,51% jaarliks gestyg. In die garsbedryf was die groei 4,67% per jaar vanweë aansienlike beleggings deur die aankopers van die gars.
“Hoewel verbeterde boerderypraktyke ook ’n belangrike rol gespeel het, toon hierdie opbrengsverhogings die noodsaaklikheid van beleggings in verbeterde saadkultivars en tegnologie in die soja- en koringbedryf en volgehoue navorsingsprojekte vir die garsbedryf,” sê die BFAP.
Die verslag beklemtoon dat Suid-Afrika internasionaal moet meeding waar gewaspryse bepaal word deur die produksievlakke van die groot produserende lande en boere wat die jongste tegnologie benut. Om ekonomies te oorleef, moet produksie voortdurend verbeter.
In dieselfde sowat 20 jaar was die jaarlikse gemiddelde opbrengsverhoging vir sojabone in Amerika 1,46%, in Brasilië 1,33% en in Argentinië 0,64%. Dit beteken oor dié tydperk was Suid-Afrika se gemiddelde opbrengs 40% laer as die gemiddelde in die drie grootste produserende lande.
Vir koring het die opbrengste in Rusland jaarliks met gemiddeld 2,69% gestyg, in Argentinië met 1,62% en in Amerika met 0,85%.
Die heffings is in pas met van die voorste landboulande wat ook soortgelyke eindpuntheffings ingestel het.
BETROKKENHEID
Gegrond op die 2016-’17-produksiejaar is die potensiële inkomste uit tegnologieheffings sowat R85,5 miljoen vir die sojaboonbedryf, R47,7 miljoen vir die koringbedryf en R7,7 miljoen vir die garsbedryf.
Vir ’n boer sou dit ’n bykomende koste van R149/ha vir sojabo-
ne, R94/ha vir koring en R87/ha vir gars saam met die koste van die terughousaad beteken het. In teenstelling daarmee was ’n mielieboer op droëland se saadkoste van R1 100/ha tot R2 480/ha in 2016.
Die BFAP wys daarop dat sowat 33 maatskappye in 2016 in Suid-Afrika by die teling van mieliekultivars en saadverkope betrokke was. In dieselfde jaar was daar 12 maatskappye met sojaboonsaad en net 4 met koringsaad, waarvan een die LNR se Kleingraaninstituut was. Die twee ander het saamgesmelt.
Daar word bereken dat die groter betrokkenheid van saadmaatskappye met nuwe tegnologie in die sojaboonbedryf opbrengste met 3,5% kan verhoog, wat die gemiddelde opbrengs oor tien jaar op 2,5 ton/ha te staan sal bring. Dit kan die inkomste vir die bedryf met meer as R1 miljard verhoog.
Die verwagte opbrengs van koring teen 2027 word beraam op sowat 3,63 ton/ha en vir gars 3,96 ton/ha. Dit sal lei tot ’n bykomende inkomste van onderskeidelik R483 miljoen en R59 miljoen.
–