Volhoubare bamboes skep geleenthede
’n Oos-Kaapse bamboesplaas het die voortou geneem met kommersiële bamboesproduksie – ’n volhoubare bron wat wyd gebruik kan word. w
Die eerste ding wat jou opval as jy deur die hek van die Kowie-bamboesplaas naby Bathurst in die Oos-Kaap ry, is hoe netjies alles is. Die bamboesplantasies is in netjies rye, elkeen gemerk volgens plantdatum. Die gras tussen die bome is kort en stukkies van die natuurlike valleibosveld wat hier voorkom, is netjies toegespan.
“Ons verbou reusebamboesspesies vir vesel en plant meestal Bambusa balcooa aan. Dit is ’n spesie wat in die 17de eeu in Suid-Afrika aangeplant is en wat nou wild in die Oos-Kaap voorkom,” vertel mnr. Troy Wiseman, uitvoerende hoof en medestigter van EcoPlanet Bamboo, ’n multinasionale maatskappy met sy wortels in Amerika.
Die maatskappy wil bedrywe wat nog staat maak op hout wat uit natuurlike woude geoes word, van ’n volhoubare en gesertifiseerde grondstofbron voorsien. Boonop meen hulle hulle kan deur vesels uit bamboes te vervaardig ou en oorbewerkte grond herstel.
EcoPlanet Bamboo en die Kowie-plaas het geskiedenis gemaak toe hulle daarin geslaag het om bamboes met weefselkultuur te kweek – iets wat nog nooit vantevore gedoen is nie.
“Om die regte plante te kweek met weefselkultuur sodat hulle die omgewingstoestande kon trotseer, was moeilik. Almal het gedink ons is mal, maar ons het net gefokus gebly.”
EcoPlanet Bamboo het plantasies in Nicaragua en Ghana van 4 000 tot 11 000 ha. Die plaas by Kowie is dus baie klein en dien eintlik net as proefplaas om nuwe produkte uit bamboesverbouing te ontwikkel. Die plaas is in 2012 ontwikkel en was voorheen ’n pynappelplaas met oorbewerkte grond van ’n lae gehalte. Die reënvalvereiste is nie heeltemal voldoende
nie (KwaZulu-Natal sou dalk meer geskik wees), maar die maatskappy het dié plaas gekies omdat daar nie grondeise in die gebied is nie en om werk te skep in ’n provinsie met ’n hoë werkloosheidsyfer.
“Ons neem besluite op grond van finansiële, maatskaplike en omgewingsfaktore,” sê hy.
Die plaas is in 2015 by die Forest Stewardship Council Forest Management (FSC) gesertifiseer. Dit is ’n internasionale organisasie wat die volhoubare verbouing van woude bevorder.
NIE ALDAG MAKLIK NIE
Om bamboes te kweek, is nie speletjies nie, sê Troy.
“Alles wat jy oor bamboeskweek lees, is verkeerd. Mense dink bamboes word nie deur insekte aangeval nie en het nie bemesting nodig nie, maar ons weet nou van beter.”
Bamboes is baie gevoelig en in die eerste twee jaar vrek die plant maklik. Weefselkultuurplante word ’n jaar lank in ’n kwekery gehou, waarna dit vir nog ’n jaar gehard gemaak word voor dit uitgeplant word.
Me. Samantha Wilde, plaasbestuurder, vertel hulle moes met stampe en stote leer.
“Ons pas ons bemesting aan namate die plant groei en moet deurentyd die plante beskerm teen hase en yster- en vlakvarke wat die wortels eet.”
Klein wild, soos duikers en rotte, vreet ook graag aan die blare, maar vernietig darem nie die plante nie. Om insekte, soos luise, myte en witluise, te bekamp, spuit hulle ’n warm sous, bestaande uit rissie, knoffel en olie, voorkomend op die plante – ’n goedkoop en omgewingsvriendelike manier om die plante te beskerm.
TOT 20 M HOOG
Bambusa balcooa is ’n nie-indringende spesie wat elke jaar nuwe halms vorm. Die halms kan ná ses tot sewe jaar geoes word. Die binneste, dunner halms word eerste geoes. Die bamboes word jaarliks met die hand geoes en slegs ’n gedeelte van die plant word elke keer verwyder. Die halms se ideale grootte is 7,5 cm in deursnee. Die plant groei tot 20 m hoog.
Samantha sê hulle verwag om sowat 80 ton/ha te oes. Bamboes kan tot 60 jaar in produksie bly.
Die plante word in rye van 5 m x 5 m geplant.
Om die grondtemperatuur en voginhoud om die plant te reguleer, word die plante met swart plastiek omring. Dit voorkom ook dat onkruid met die plant meeding. Bemesting en onkruidbeheer word met die hand gedoen. Dit is duurder, maar is voordelig vir die omgewing, sê Samantha.
Hulle oes ook met die hand om meer werk te skep.
NUWE NUT
Tans doen hulle proewe om geaktiveerde koolstof uit bamboes te vervaardig. Hiervoor het hullev onlangs oonde aangekoop. Geaktiveerde koolstof is ’n poreuse stof wat organiese stowwe aantrek en vaslê.
Dit word gemaak deur bamboes teen ’n baie hoë temperatuur sonder suurstof te brand en dan te behandel sodat groot gate (porieë) in die koolstof vorm om ’n groot oppervlakte te skep.
Dit is ’n bekostigbare manier om groot hoeveelhede water of lug te suiwer omdat dit skadelike organiese stowwe (soos olie, bensien en petrochemiese stowwe) vaslê. Dit kan ook reuke en kleur uit stowwe verwyder.
In die landbou word dit as plaagdoder gebruik of om veevoer te ontsmet. Die wynbedryf gebruik dit om witwyn te verhelder.
“Daar is baie belangstelling in bamboesvesel en semiverwerkte bamboesprodukte. Vervaardigers en kleinhandelaars besef toenemend die belangrikheid daarvan om grondstowwe van ’n volhoubare bron te kry,” sê Troy.