Theo de Jager: Hoe wêreld se boere aardverhitting probeer stuit

Niemand is so kwesbaar vir klimaatsverandering soos die wêreld se boere nie. En niemand kan soveel daaraan doen – oor ’n korter tyd en goedkoper – as die wêreld se boere nie.

Nog voor die eertydse Kioto-protokol in 1997 deur lidlande van die Verenigde Nasies (VN) onderteken is, trouens, nog voor die VN se raamwerkkonvensie oor klimaatsverandering (UNFCCC) in 1992 tot stand gekom het, het lidlande met mekaar vasgesit oor hoe die landbou in só ’n internasionale ooreenkoms ingesluit moet word. Uiteindelik het die Kioto-protokol niks oor die landbou gesê nie.

Vandat ek in 2011 by die internasionale klimaatsberaad COP17 in Durban as segsman vir die Wêreldboere-organisasie (WFO) by klimaatsonderhandelings betrokke geraak het, was die kern van ons betoog dat die landbou by ’n opvolgskikking ingesluit behoort te word.

Europa, Noord-Amerika en Oseanië het ons saak deurlopend ondersteun, maar Afrika, en veral die Liga van Armste Lande, waaronder Gambië en Egipte, was daarteen gekant. Boere vorm so ’n wesenlike deel van hul stembasis dat daardie lande dit nie kan bekostig dat politieke beheer oor hul landbougemeenskap aan enige internasionaal bindende onderneming onderwerp word nie.

‘DEEL VAN OPLOSSING’

In 2015 het die Parys-ooreenkoms die Kioto-protokol by COP21 vervang. Al is daar geen verwysing na die rol van die landbou nie, is voedselsekerheid en landelike ontwikkeling daarin beskryf. Dié kapstok is gebruik om ’n sterk saak vir die landbou by COP22 in Marokko te stel, veral teen die agtergrond van toenemende vloede, droogtes, brande, orkane en ander weerverwante natuurrampe wat die landbou in verskillende wêrelddele pootjie.

Die UNFCCC het in Marrakesj erkenning gegee aan die vernietigende impak wat rampe op die landbou, en daarom ook op voedselsekerheid kan hê, maar ons opgewondenheid dat dit moontlik tot ’n reëling oor rampbestuur tussen lidlande kon lei, is kortgeknip toe Donald Trump in dieselfde week die presidentsverkiesing in Amerika gewen het en die klimaatsonderhandelings deur sy ontkenningstandpunte ontwrig is.

Die besef is ten minste gevestig dat klimaatsverandering nie beteken dat ons nou weerrampe gaan hê nie – dit het ons nog altyd gehad – maar daardie vernietigende droogtes, vloede, hael, brande en winde kom met ’n groter frekwensie voor, duur langer en is intenser.

Boere wêreldwyd vra vir ’n maatreël in die strukture en begroting van die VN om ’n land of streek te hulp te snel wanneer uiterste weerstoestande hul produksie en produksievermoë vernietig.

“Help ons om net weer op die been te kom,” vra hulle, “sodat ons deel van die oplossing en herstel kan word, en nie deel van die probleem bly nie.”

Ná orkaan Katrina het ek gesien hoe stormwinde ’n melkery se beeste op die Karibiese Eilande kilometers ver weggewaai, graanlande platgewaai en vrugteboorde ontwortel het. Die VN het in 2016 laat blyk dat hy na aanleiding van ’n “eie bydrae” deur boere, wat waarskynlik aan ’n omvattende rampversekeringskema gekoppel moet wees, ’n dollar-vir-dollar-bydrae kan lewer om slagoffers in die landbou te help om weer op die been te kom, maar meer daaroor in ’n volgende rubriek.

AL DIE BEDRYFSLIGGAME BETREK

Desnieteenstaande kry die wêreld se klimaatsonderhandelaars dit nie reg om met mekaar ooreen te kom hoe die landbou by veranderende klimaatstoestande kan aanpas, of selfs ’n bydrae kan lewer om die tempo van klimaatsverandering te vertraag nie. Die verwagtinge van die landbou is meestal ver te hoog of hopeloos onprakties vir ’n bedryf wat wêreldwyd hoofsaaklik in familie-ondernemings verpak is.

Dit is om hierdie rede dat die WFO in Mei op sy jaarvergadering in Moskou besluit het om vir die eerste keer in sy geskiedenis by ’n wêreldwye massa-aksie deur burgerlike strukture betrokke te raak deur ’n boere-agenda vir klimaatsverandering te ontwikkel, en aan die VN voor te lê.

Veeboere, saaiboere, houtboere, vrugteboere, visboere, wildboere, blomboere en groenteboere het besluit om per bedryf en per streek vorendag te kom met ’n waardeproposisie wat sal insluit wat boere meen hulvaagweg le kan doen om by klimaatsverandering aan te pas en dit teen te werk, en ook wat daarvoor nodig sal wees. Bewaringslandbou, geenbewerking, diversifikasie, wisselbou, meganisering, verbeterde sade en praktyke om meer met minder en op minder te produseer, is bestanddele wat in daardie waardeproposisie ingesluit sal word.

Dit moet ontbossing en die landbouverwante uitwissing van oerwoude kan stuit. Dit moet behels dat die derde van Afrika wat jaarliks afbrand, verminder word. Dit moet die landbou se koolstofspoor verklein.

Die WFO is daartoe verbind om met só ’n boereplan na die VN te gaan, en die bal in die baan van die politieke verteenwoordigers te plaas. As die wêreld se boere ’n eie plan op die tafel gesit het, is daar min ruimte vir politieke agendas om dit te omseil. Daarvoor is die bedryfsliggame van die kunsmis-, landbouchemiese, meganisasie- en versekeringsbedryf reeds genader en in ’n vennootskap saamgesnoer.

Saam met hierdie internasionale bedryfsliggame elders in die waardeketting sal die boeregedrewe agenda vir klimaatsverandering in November vanjaar op COP24 in Pole van stapel gestuur word.

Dr. Theo de Jager is voorsitter van die Wêreldboere-organisasie, voorsitter van Agri Limpopo se transformasiekomitee en boer van Tzaneen. In ’n nuwe, gereelde rubriek sal hy oor wêreldlandbousake kommentaar lewer.