ONTEIENING ‘RAAK OOK ARMSTES’
DIT is nie net ryk plaaseienaars wat bekommerd moet wees oor onteiening sonder vergoeding nie. Dit kan ook die armstes onder die armes tref. Dít was die boodskap van gemeenskapsleiers op ’n nuuskonferensie van die Vryemarkstigting in Johannesburg.
“Dit is nie mnr. Van Wyk se grond wat hulle soek nie. Dit is ons grond hier in een van die armoedigste plakkerskampe by Germiston waarop die Ekurhuleni-stadsraad sy hande wil lê,” het pastoor Ntweng Flip Khotha, gemeenskapsleier van die Marathonen Delport-plakkerskamp, gesê. Hy het verwys na pogings van die stadsraad om die plakkers van die grond af te sit met die oog op ’n ander ontwikkeling wat beoog word, al behoort die grond nie aan die stadsraad nie.
Die grond is geregistreer in die naam van ’n private eiendomsontwikkelaar wat glo nie die inwoners van die grond wil afsit nie, maar hulle wil help om hul lewensomstandighede met die hulp van Eerste Nasionale Bank en die stigting te verbeter.
Khotha het gesê die stadsraad weier om met hulle oor die woonbuurt te praat. Die inwoners moes al pogings om hulle van die grond af te sit, met regshulp keer.
“Die stadsraad wou met niks help nie en het net gesê dit is private grond. Ons moes betaal om ons eie water aan te lê.
“Noudat die verkiesingstyd nader kom, sien ’n mens al hoe meer raadslede met allerlei beloftes in die omgewing.”
SUKKEL AL 20 JAAR
Mnr. Vakele Mbalukwana, ’n gemeenskapsleier van die woonbuurt Alexandra langs Sandton,
het op sy beurt vertel hoe die wettige eienaars van die grond eers in die apartheidsera sonder vergoeding onteien is, en weer toe die nuwe Regering aan die bewind gekom het. Die 254 hoewes van die wettige eienaars is in sowat 6 500 erwe verdeel, waarvan duisende onwettig beset word. Langer as 20 jaar al sukkel die wettige eienaars om hul grond terug te kry of vergoed te word.
“Dit moet nooit weer vir enige regering op enige vlak moontlik wees om, nou of in die toekoms, grond of ander eiendom van swart mense sonder regverdige vergoeding te onteien nie,” het Mbalukwana gesê.
Die stigting meen onteiening sonder vergoeding sal ’n oorwinning van politiek oor mense se belange wees. Politici sal dit kaap vir hul eie belange en swart mense sal die grootste slagoffers wees. “Die situasie in Alexandra, sowel as in Marathon en Delport, wys duidelik wat gebeur wanneer politici grond as ’n speelbal vir verkiesings gebruik,” het mnr. Temba Nolutshungu, ’n direkteur van die stigting, gesê.
“Onteiening sonder vergoeding raak almal. Niemand moet dink dit raak net wit mense nie. Daar kan oor ’n paar jaar ’n regering aan die bewind kom met ’n totaal ander siening, en die Grondwet misbruik om voor die voet te onteien.”
Intussen het die Vryemarkstigting bekend gemaak hy het titelaktes aan ’n verdere 101 huisbewoners in Vredefort oorhandig as deel van sy Khaya Lam-projek. Die projek is daarop gemik om, met behulp van skenkings, huisbewoners in swart woonbuurte te help om volle eiendomsreg te bekom. Die stigting sê hy het genoeg skenkergeld om ’n verdere 3 496 huisbewoners te help, maar daar is seker nog 5 miljoen eiendomme waarvan die bewoners nie titelaktes het nie.