Vooruitgang deur vennootskappe
Vennootskappe is die enigste opsie om vooruitgang in Suid-Afrikaanse diereteling te verseker. SA Stamboek pas dié beleid reeds sedert 1906 suksesvol toe.
Kort ná die AngloBoereoorlog, in 1903, het ondenkbare omstandighede in die Suid-Afrikaanse landbou geheers. Nie alleen was die veestapel geraak deur die ontwrigtende uitwerking van die oorlog nie, maar voormalige vyande moes hande vat om te sorg vir die toekoms van die veebedryf.
1903 was ook die jaar waarin die SA Landbou-unie die stigting van ’n “Algemene Stamboek” vir Suid-Afrika ondersteun het. Dié droom is bewaarheid met die stigting van SA Stamboek in 1906, vier jaar vóór die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika. Dieretelers het dus reeds vóór die politici die waarde van samewerking en vennootskappe besef.
BETERTESAME
“No man is an island entire of itself; every man is a piece of the continent, a part of the main” (in moderne Engels vertaal uit Meditation XVII, Devotions upon Emergent Occasions, deur John Donne).
SA Stamboek se uniekheid is daarin geleë dat dit ’n verenigde liggaam is wat nie net verskillende rasse se belange ondersteun nie, maar ook as ’n diensverskaffer optree en hulpbronne só die beste benut.
Die Engelse term “coopetition” word die afgelope tyd ál meer gebruik. Dit kom daarop neer dat organisasies of ondernemings wat met mekaar meeding, maar wel gemeenskaplike belange deel, saamwerk om die mark uit te brei of om hulpbronne daar te stel tot voordeel van al die mededingers.
DIAGRAM 1 stel ’n tipiese “coopetition web”-netwerk voor. ’n Maatskappy of organisasie wat met ander meeding om pro- dukte aan kliënte te verskaf, is tipies ook afhanklik van ander verskaffers en ondersteuning om dit doeltreffend te kan doen. Dié verskaffers lewer dikwels ook dienste aan die mededingers.
Voorheen het ondernemings gereken hulle kan slegs groei ten koste van hul mededingers. Deesdae sal mededingers saamwerk om ruimte te skep dat die mark kan uitbrei. Dit sou insluit dat hulle voldoen aan kliënte se behoeftes vir produkte en dienste wat hulle nie self kan bied nie, maar waarin hul tradisionele mededingers in die mark wel kan voorsien.
Nog ’n interessante dimensie is die rol van die sogenaamde “complementors”. Dié ondersteunende ondernemings, of selfs spesifieke aksies, word omskryf as produkte of dienste wat aan dieselfde kliënte gebied word, maar wat die produkte en dienste van die oorspronklike onderneming ondersteun, of waarsonder die onderneming se produkte nie waarde sal hê nie (Nalebuff en Brandenburger, 1995).
Die tipiese voorbeeld is ’n maatskappy soos Intel, die vervaardiger van rekenaarskyfies, en Microsoft, wat rekenaarbedryfstelsels verskaf. Die een kan nie sonder die ander een nie en hulle bedien presies dieselfde kliënte.
Hierdie konsepte werk goed in die veebedryf. Die dienste en produkte wat SA Stamboek
vir sy lede, die telersgenootskappe, veeprodusente en ander belanghebbendes in die veebedryf bied, maak duidelik deel uit van die organisasie se rol as diensverskaffer, asook as ondersteunende onderneming (“complementor”).
DIAGRAM 2 stel Williams se “coopetition web” voor om die rolle in Suid-Afrika te illustreer.
GOED GERAT
SA Stamboek se lede is telersgenootskappe. Hoewel individuele telersgenootskappe meeding om teelmateriaal aan hul lede, maar veral aan kommersiële veeprodusente te verskaf, is dit in hulle belang dat die mark volhoubaar moet wees, en selfs uitgebrei moet word.
Elke telersgenootskap en sy lede is in werklikheid deel van ’n netwerk. Sukses hang af van hoe glad die netwerk se ratte loop en in watter mate die netwerk benut word. Hoewel Stamboek sekerlik as diensverskaffer beskou kan word, vul die organisasie die dienste aan van telersgenootskappe, en word produkte en dienste direk deur SA Stamboek aan sy lede en selfs kommersiële produsente verskaf.
Op sy beurt is SA Stamboek afhanklik van ander organisasies en aksies wat verseker dat dienste en produkte volhoubaar aan lede en die breër bedryf gelewer kan word.
Dit is op dié vlak dat vennootskappe, informeel en formeel, baie belangrik is. Van besondere belang is samewerking met die media, veral die landboumedia, plaaslike en internasionale navorsingsinstellings, tersiêre (en selfs sekondêre) instellings vir opleiding en onderrig, bedryfsorganisasies (veral kommoditeitsorganisasies in die veebedryf) en regeringsinstellings.
’n Goeie voorbeeld van “coopetition” is SA Stamboek se deelname aan die twee groot genomiese programme. Die een is vir vleisbeeste, die Vleisbeesgenomikaprojek (BGP), en die ander is vir melkbeeste, die Melkbeesgenomikaprojek (DGP).
Verskeie rasse is by hierdie genomiese programme betrokke, asook nie-Stamboekdiensverskaffers, tersiêre instellings en die Landbounavorsingsraad (LNR). Toegang tot hulpbronne
het dit vir SA Stamboek moontlik gemaak om genomiese inligting te gebruik vir die genetiese meriete-voorspellings van minstens drie vleisbeesrasse, en binnekort twee melkbeesrasse.
INTERNASIONAAL
Ander belangrike verbintenisse is aktiewe deelname aan die bedrywighede van die ICAR (internasionale komitee vir diere-aantekening), waaronder die organisasie se subkomitees en werkgroepe. Die ICAR sorg vir die daarstel van standaarde, en is ook die grootste bron van internasionale kundiges op die gebied van veekunde, veral wat produksiedoeltreffendheid betref.
SA Stamboek vind ook baat by die deelname aan internasionale genetiese evaluasies van melkbeeste. Dit help plaaslike telers en melkprodusente om enige internasionale bul se genetiese meriete met hul eie kudde se waardes te vergelyk, om sodoende die regte telingsbesluite te neem.
Só werk SA Stamboek nou saam in vele ander programme, waaronder:
■ Die uitruil van genomiese inligting vir ouerskapontdekking (en natuurlik bevestiging).
■ Internasionale teelwaardes vir vleisbeeste.
■ Alternatiewe metodes vir die bereik van doelwitte.
■ Die toepassing van nuwe tegnologie om onder meer doeltreffender te kan bepaal wat die gesondheid- en voedingstaat is op grond van melkmonsters. Sonder sulke vennootskappe sal dit nie eintlik moontlik wees om volhoubaar mededingend te bly nie.
Danksy ’n oopkopbeleid en visionêre uitkyk sal die veebedryf sy regmatige rol bly speel. Dit behoort geskoei te wees op samewerking, asook die sluit van strategiese vennootskappe, selfs met mededingers op sekere gebiede.