Manie
MET ’n verwagte sojaboonoes van 1,4 miljoen ton en ’n oordragvoorraad van 530 000 ton gaan daar in die nuwe bemarkingsjaar rondom 1,9 miljoen ton beskikbaar wees. Die plaaslike nasionale verbruik is 1,3 miljoen ton.
Al het die plaaslike verwerkers ’n vermoë van meer as 2 miljoen ton, word daar steeds ’n beduidende hoeveelheid oliekoek ingevoer. Vir Manie verduidelik Ekonomie 101 nie dié syfers nie, veral gegewe hoe groot die plaaslike hoenderbedryf en die veevoer-bedrywe se verbruik van soja én mielies is.
Vir saaiboere is sojabone ’n nuttige wisselbou-kontantgewas, nie net om in moeilike tye finansieel te oorleef nie, maar ook om grondgesondheid te laat herleef.
Manie haal sy hoed af vir bedryfsleiers wat hard werk en onderhandel om die plaaslike verbruik te bevorder en om bottelnekke in die bedryf te keer. Die landbou moet elke enkele moontlike werkgeleentheid kan skep – en sojabone is ’n ontwikkelende bedryf wat die afgelope dekade verstommend gegroei het.
Manie hoor die aanvanklike probleme met gehalte is opgelos. Nou is dit net ’n kwessie om verwerkingsaanlegte se meganiese struikelblokke uit die weg te ruim om ’n deurlopende toevoer van ’n puik produk te verseker.
En dan, meen Manie, behoort alle kopers die patriotiese hand in die sak te steek en ’n beleidsbesluit te neem om slegs plaaslike oliekoek, olie en sojabone te koop. Van die grootste veevoervervaardigers, het byvoorbeeld glo reeds dié sprong gewaag.
Dit gaan waarskynlik seker hoofsaaklik oor winsmarges in ’n uiters mededingende ekonomie, maar die plaaslike sojaboonbedryf is ’n puik mededinger uit eie reg.
Met net so ’n bietjie meer plaaslike steun deur kopers kan soveel meer waarde in hierdie belowende bedryf tot voordeel van die res van die landbou en land ontsluit word.
MITES OOR GROND
Mark Oppenheimer, ’n Johannesburgse advokaat, het onlangs na ’n aantal onwaarhede oor grondhervorming verwys wat só baie voorgehou word dat mense dit al glo. Hy sê dit is belangrik om die mites met die waarheid te beveg. Manie help graag: Die eerste mite is dat die grond nog nie teruggegee is aan die regmatige eienaars nie.
Die waarheid is dat meer as 1,8 miljoen individue vanaf 1995 tot 2014 vergoeding in die vorm van geld of grond gekry het. Van die meer as 79 000 eise was 95% teen 2014 afgehandel. Net meer as 3 000 eise is onafgehandel en kon maklik op ’n soortgelyke manier opgelos word. Ná 2014 is die proses weer oopgestel vir bedenklike nuwe eise en het die groter gemors begin.
Nog ’n mite gaan oor die bevolking wat as “grondhonger” beskryf word.
Die waarheid is dat in net 8% van grondeise het die begunstigdes die grond gekies en
in 92% van gevalle eerder geld. ’n Peiling deur die SA Instituut vir Rasseverhoudings toon dat bykans 40% van mense werkloosheid en dienslewering as Suid-Afrika se grootste kwessies beskou en net 0,6% sien grondhervorming as ’n belangrike saak. Dit is net ’n klein groepie (hoofsaaklik politici) wat ’n groot lawaai daaroor maak.
Die derde mite is dat enigiemand ’n boer kan wees.
Die waarheid is dat die Regering byvoorbeeld R1,4 miljard bestee het om 265 plase in die Oos-Kaap vir grondhervorming te koop. Daarvan is daar net 26 oor waarop steeds geboer word.
Nog ’n mite is dat onteiening sonder vergoeding nie die ekonomie sal skaad nie. Die waarheid is dat as eiendomsreg weggeneem word, is die hele land tot mislukking gedoem. Oppenheimer sê dit is soos om te sê selibaatskap sal nie met jou sekslewe inmeng nie.
Die vyfde absolute leuen, is dat grondhervorming net moontlik is sonder om vergoeding te betaal omdat die land dit nie kan bekostig nie. Die feit is: Tans word 0,3% van die Begroting bestee aan hierdie kwessie wat voorgehou word as die oorheersende een in die land. Meer geld word bestee aan politici se BBP-beskermingsdienste.
Sy sesde mite is dat die Grondwet grondhervorming belemmer en daarom moet dit verander word. Volgens Oppenheimer is artikel 25 juis daarop gerig om vir grondhervorming voorsiening te maak, terwyl eiendomsreg terselfdertyd beskerm word.
CLOVER SE TOEKOMS
Die aandelebeurs is ’n moeilike plek as jou onderneming ’n paar spoedhobbels tref. Jy word verplig om al jou terugslae aan die groot klok te hang, wat jou aandeelprys laat daal en dan moet jy aandeelhouers oorreed om nie almal skielik jou aandele te verkoop en die prys verder laat val nie. Terselfdertyd moet jy ook seker wees jy maak nou die regte beleggings om jou voortbestaan oor 20 of 30 jaar te verseker.
Afgri se denotering in 2014 het volgens Chris Venter, uitvoerende hoof, die maatskappy in staat gestel om sy aandag op sy strategie van uitbreiding toe te spits pleks daarvan om ’n winshonger aandelemark gelukkig te hou.
“Ons aandeelhouers stel meer belang in groei en is bereid dat ons ons drie tot vier jaar op groei en uitbreiding van die maatskappy toespits,” het hy in 2017 gesê.
Met die nuus dat die suiwelmaatskappy Clover nou gaan denoteer mits ’n uiters aantreklike aanbod van ’n konsortium goedgekeur word, sal daar waarskynlik weer mense wees wat sê Clover se grootkoppe het dié transaksie bekook om hulself te verryk.
Maar dit is nie net melkboere wat deesdae swaarkry nie. Die ontleder Anthony Clark, wat Clover se vordering al 14 jaar lank volg, wys daarop dat dit nie Clover se eerste poging is om te denoteer nie. ’n Poging drie jaar gelede om ’n koper te kry, het ondanks maande se onderhandeling niks opgelewer nie. Die melkbedryf is siklies van aard en die hele waardeketting is kwesbaar vir terugslae, soos droogtes en swak ekonomiese toestande.
“Die droogte van 2016 en 2017 het ’n groot impak op melkproduksie en koste gehad. Clover moes meer vir melk betaal om voorraad te verseker. Hy kon nie al dié prysstygings verhaal nie. Terselfdertyd is heelwat nuwe produkte vrygestel, wat tyd en geld kos om in die mark te vestig,” sê Clark.
Hy meen die transaksie sal Clover in staat stel om beleggings te maak wat langer vat om wins te lewer sonder om gedurig blootgestel te word aan die kritiese oog van die aandelebeurs. Tog wonder hy of Clover se nuwe status as ’n private maatskappy melkboere dalk in ’n moeiliker posisie sal plaas. Net die tyd sal leer.
AANGENAME MENS
Met die beurtkrag was ek gisteraand verplig om met my vrou te sit en gesels. Wat ’n aangename mens!