Wanbestuur by Waterwese: Die Oranje droog op!
SWAK bestuur van die Oranjerivier se vloei het waarskynlik veroorsaak dat die rivier onlangs vir die tweede keer in drie jaar stroomaf van Upington opgedroog het.
Mnr. Janse Rabie, hoof van Agri SA se afdeling vir natuurlike hulpbronne, het die feit dat die rivier sowat 800 km stroomaf van Upington op plekke ophou vloei het, as ’n “internasionale omgewingskatastrofe” met moontlike internasionale gevolge bestempel. Behalwe dat ván die wêreld se grootste uitvoerders van tafeldruiwe nie hul wingerde kon besproei nie, is verskeie dorpe soos Aussenkehr, Alexanderbaai en Oranjemund van die rivier se water afhanklik.
“Ons sal alles moontlik doen om Suid-Afrikaanse besproeiingsboere se belange langs die rivier te beskerm,” sê Rabie.
GEEN MONITERING
Volgens inligting wat aan Landbouweekblad verskaf is, kom dit voor of die owerhede geen beheer of benul het van die waterverbruik stroomaf van die Vanderkloofdam nie, wat die laaste dam in die stelsel is. Daar is ook gerugte dat Namibië nie vir sy waterverbruik betaal nie, wat moontlik die huiwering om genoeg water vry te laat, verklaar. Die water wat Namibië benodig, is minder as een persent van die damme in die rivier se opgaarvermoë.
Mnr. Gerhard de Kock, voorsitter van die Cape Orchard Company, wat in vennootskap met die Dutoit-groep tafeldruiwe by Aussenkehr in Namibië verbou, sê drie jaar gelede het die vloei ook tot stilstand gekom vir die eerste keer in die meer as twee dekades wat hy daar betrokke is. Tóé kon dit aan droogte en die lae damvlakke toegeskryf word.
“Soos dit vir ons lyk, laat hulle 10 miljoen kubieke meter op ’n slag los, en dan vir ’n maand niks nie. Van daardie water vloei 5 miljoen kubieke meter see toe, en die res word benut. Die vloei is nie konstant nie, en sodra die river se vlak laag daal, is daar ook kwessies met die gehalte van die water.”
METINGS
Boere in die omgewing glo dat minimale chemiese behandeling van die water plaasvind, en dat riool by Upington in die rivier gestort word. As die rivier se vlak te laag daal, hou die water ook ’n gesondheidsgevaar vir mense in.
“Daar is meetgeute vir die watervloei by Blouputs, Noordoewer en Sendelingsdrif, maar dit lyk nie of daar ooit lesings geneem word nie. Indien daar egter wél lesings geneem word, is daar klaarblyklik nie reaksie daarop nie,” sê De Kock.
Cape Orchard Company en die Dutoit-groep het twee produksie-eenhede by Aussenkehr. Dié eenhede is First Grapes Namib, wat tafeldruiwe op 191 ha verbou, en Karas Mountain Grapes, wat tafeldruiwe op 150 ha en ander gewasse op 50 ha onder spilpuntbesproeiing verbou.
Mnr. Gys du Toit, besturende direkteur van die Dutoit-groep, sê die vorige keer het die rivier tydens oestyd tot stilstand gekom, en vanjaar was dit net ná oestyd, wat die skade ten minste beperk het.
“Hierdie is nie ’n geval van te min of geen water nie. Die damme was 70% vol. Al vloei die rivier nou weer, is die bestuur deurlopend ’n kwessie.”