Sóraakver bruikersse behoeftes produsente
Die volhoubaarheid van die landbou en omgewingsvriendelike voedselproduksie kwel eindverbruikers – veral in ryk lande wat nie genoeg voedsel vir hulself kan produseer nie. Plaaslike produsente moet let op die goeie geleenthede wat uit dié situasie kan voortspruit.
Verbruikers oor die wêreld heen raak ál meer besorg oor die volhoubaarheid van die landbou en gevolglik voedselproduksie. ’n Oorsaak hiervan is die toenemende klem op klimaatsverandering en hoe dit voedselproduksie raak.
Die soeklig val dus toenemend op boere, landboupraktyke en belanghebbendes in die landbouvoorsieningsketting. Dit kan daartoe lei dat boere die blaam kry vir sake wat ná die plaashek en primêre produksie van toepassing is. Druk wat in die waardeketting vanaf eindverbruikers ervaar word, word in die proses na boere afgewentel.
Die vraag is of boerdery ekonomies volhoubaar kan bly. Lande waar produsente nie subsidies ontvang nie, kan in die toekoms slegter daaraan toe wees as hul eweknieë in ryk lande waarmee hulle moet meeding. Kan boere hul lewenswyse handhaaf te midde van veranderende omgewingstoestande en verbruikers se opvattings?
Die beskerming van grond en grondvrugbaarheid as groeimedium word toenemend belangrik vir die eindverbruiker. Die opvatting bestaan dat grond nie reg benut word nie en dat dit nie verder toegelaat kan word nie.
Die eindverbruikers en omgewingsbewaringsbewustes wat op die landboubedryf reken vir goedkoop en veilige voedsel, is ook begaan oor die beskerming van belangrike natuurlike hulpbronne. Dit is nie net die vervaardigers van insette soos plaagdoders wat besorg is oor die eindverbruiker se indrukke nie, maar ook die landbouhandel. Voedsel se koolstofspoor, die verskeping van voedsel wêreldwyd en fossielbrandstowwe se invloed op klimaatsverandering kan ook die landboubedryf raak.
Daar is toenemend vrae oor die kostedoeltreffende produksie van kilojoules en proteïene, en of dit die beste praktyk is om duur hulpbronne aan te wend om deur middel van dierevoer lewendehaweproduksie en produkte te produseer. Daar word gevra of doeltreffender en waterwyse praktyke nie ontwikkel kan word om voedsel te produseer nie.
Die nuwe tegnologie van die vierde industriële revolusie sal dit in die toekoms moontlik maak om voedsel in bioreaktors te skep en minder afhanklik van tradisionele, duurder produksiemetodes te wees. Dit sal daartoe lei dat hulpbronne beter benut en dieresorg in die oë van die eindverbruiker verbeter word.
TOEKOMS VAN BOERE
Boere sal in hul eie belang en deur middel van georganiseerde landboustrukture hul stem dik moet maak en aan die wêreldwye debat deelneem om te verseker hul volhoubaarheid en toekoms word nie deur die res van die ekonomiese belanghebbendes bepaal nie. Dit raak moeiliker, veral omdat die eindverbruiker elke dag nader aan kleinhandelaars is wat kliënte meer direk as produsente self kan beïnvloed.
Die verlies aan voedsel in die waardeketting beloop wêreldwyd ongeveer ’n derde van produksie. Daar is toenemend kommer hieroor. Daarby wil eindverbruikers weet presies waar en hoe veilig hul voedsel geproduseer word. Nog kwessies is die vermorsing van voedsel in die waardeketting, dat diere nie mishandel moet word nie en dat hulpbronne reg benut moet word.
Eindverbruikers se bekommernisse gaan in die toekoms geleenthede aan produsente bied. Vir die kleinhandel is die vraag hoe om relevant te bly wanneer produsente en eindverbruikers deur middel van blokkettingtegnologie nader aan mekaar beweeg, die waardeketting verkort en onnodige belanghebbendes uitskakel sonder om markfunksies te verminder.
Die nuwe geslag verbruikers wat geld op virtuele toepassings bestee, gaan na verwagting makliker voedsel aanlyn bestel. Jong mense kuier meer aanlyn as wat hulle kuierplekke in groepe besoek. Volgens aanduidings daal die jonger geslag se alkoholverbruik per kop. Omdat gesondheid vir hulle belangriker word, daal alkoholverbruik in sekere wêrelddele. Dit is een van die redes waarom ondernemings wat alkolholiese drank vervaardig en versprei, hulle op gebiede soos Afrika toespits, asook meer nie-alkoholiese produkte begin vervaardig.
Hierdie neigings gaan in die toekoms ’n impak hê op die produksie van stysel en drank.
GEVOLGTREKKING
Suid-Afrika is ’n netto uitvoerland en die kommer van oorsese verbruikers moet in ag geneem word. Suid-Afrika ding mee met lande in die Suidelike Halfrond soos Australië, Nieu-Seeland, Peru, Chili, Brasilië en Argentinië. Van dié lande kan voedsel goedkoper produseer.
Daar moet vasgestel word tot watter mate Suid-Afrika se volhoubare voedselproduksie die kommer van oorsese eindverbruikers die beste kan besweer. Eindverbruikers in ryk lande sal voorkeur gee aan lande met ’n kleiner koolstofspoor. Suid-Afrika kan byvoorbeeld voedsel met ’n kleiner koolstofspoor aan die Europese Unie lewer as Suid-Amerika of Australië. Suid-Afrika verwoes nie die Amasone-reënwoude nie.
Die land moet sy mededingende voordeel wat volhoubare voedselproduksie betref, uit die eindverbruiker se oogpunt beoordeel en nie net op grond van kostedoeltreffendheid nie. Suid-Afrika se landbouproduksie moet daarvolgens bemark word.
Oorsese instellings wil groot beleggings maak in die uitbreiding van landbouproduksie en voedselvervaardiging in middeltot laerinkomstelande in SuiderAfrika. Hiervoor het hulle Suid-Afrikaanse landbou-entrepreneurs nodig. Sulke beleggings is egter nie in Suid-Afrika moontlik nie omdat die land nie as ’n middel- tot laeinkomsteland beskou word nie.
Produsente moet let op die geleenthede wat dit vir hulle bied, asook eindverbruikers in ryk lande wat nie genoeg voedsel vir hulself kan produseer nie, se besorgdheid oor volhoubare voedselproduksie.
Mnr. Wessel Lemmer is ’n senior landbou-ekonoom by Absa-Agribesigheid in Johannesburg.