Planteprojek help vir verandering voorberei
Wetenskaplikes monitor plant samestelling om vaste stel hoe plante met verloop van tyd op veranderinge in reënval, temperatuur, wind en beweiding reageer, en hoe dié inligting gebruik kan word om langtermyn projeksies te maak.
Amper twintig jaar lank al besoek wetenskaplikes gemerkte persele in Suid-Afrika en Namibië om aan te teken wat met die samestelling van plante op die persele gebeur. Dr. Ute Schmiedel van die Universiteit van Hamburg in Duitsland, een van die wetenskaplikes wat betrokke is by die monitor van die persele op Soebatsfontein en die Kamiesberg in Namakwaland en op die Knersvlakte, het met Landbouweekblad gepraat oor die navorsing en die belangrikheid van langtermyn waarneming.
Hoe plante en diere oor tyd op veranderinge in die klimaat, soos droogte, reën op verskillende tye, maar ook beweiding en ander grondgebruike reageer, help wetenskaplikes afleidings maak oor hoe die veld die toekoms op klimaat verandering kan reageer, sê Schmiedel.
In die eerste vyftien jaar sedert in 2001 met die Biota-navorsingsprojek begin is, het relatief min in die veld gebeur en ’n stabiele plantegroei toestand is aangeteken.
Sedert die droogte in 2015-’16 kon die navorsers sien hoe die plante swaarkry, watter gebiede die meeste beïnvloed word, watter plante beter teen die droogte opgewasse is as ander, en watter soort reën die belangrikste vir hul oorlewing is.
“Wat interessant vir en relevant tot ons begrip van verandering is, is om aan te teken hoe die plante van die droogte gaan herstel en watter plante beter vaar. Dit behels ook hoe die droogte die samestelling van plantspesies kan verander.”
In gebiede soos die Richtersveld, wat besonder erg deur die droogte geraak word, het alle plante gevrek. “Dit beteken daar is groot stukke grond waar daar nie een volwasse plant oor is nie, net kaal grond.”
Dié situasie laat die navorsers met vrae wat net deur langtermyn waarneming beantwoord kan word .“Die vraag is of daar genoeg saad in die grond se saadbank is waaruit nuwe plante kan groei as die droogte verby is, en die gebied dalk weer ’n paar nat jare kry.
“Ons wil ook weet wat gaan gebeur as die jare ná die droogte nie besonder nat is nie, maar net die gemiddelde jaarlikse langin
termynreën kry. Die vraag is of dit genoeg sal wees vir die die saad om te ontkiem en suksesvol te vestig.”
NATUURLEWE EN VERANDERING
Die fisiologie van plante en diere, oftewel hoe hulle funksioneer, word goed verstaan, maar wetenskaplikes weet nog nie regtig hoe hulle op al die veranderinge gaan reageer nie.
Schmiedel sê vrae moet nog beantwoord word soos hoe plante en diere kan oorleef as dit warmer word en reënvalpatrone verander, as droogte meer gereeld voorkom en intenser word en windspoed toeneem.
“Omdat die koers waarteen die veranderinge plaasvind, so ongekend is, het ons nie historiese waarnemings waarmee ons dit in verband kan bring nie.”
Vrae wat volgens haar opduik, sluit in: “Watter veranderinge in die klimaat hou die grootste bedreiging vir die veld in, hoe oorleef plante temperatuurtoename en lang droogtes, en watter uitwerking het ’n verandering in reënvalpatrone, soos korter, vroeër of later reënseisoene? Watter plantspesies of plantsoorte is beter opgewasse teen die veranderinge en watter nie? Wat is die potensiaal van plante om ná ’n lang droogte te herstel, hoe herstel hulle en watter spesies herstel beter as ander?”
Die uitwerking wat beweiding op die veld het, is nog ’n belangrike vraag, en Schmiedel sê die ekonomiese oorlewing van boere en die algemene oorlewing van die menslike bevolking hang af van hoe goed die veld teen klimaatsveranderinge opgewasse is.
“Ons moet die manier waarop ons die veld bestuur, verander om aan te pas by die veranderinge. Ons kan ons egter net daarop voorberei as ons verstaan wat ons in die toekoms kan verwag.”
Sy sê as mense verstaan watter uitwerking veranderinge aan grondgebruik en die klimaat op plante en diere gaan hê, sal veldbestuur aangepas kan word om die veld en mense te help om beter by die moeilike omstandighede aan te pas.
REAKSIE IN DROË GEBIEDE
Veldplante is van reën afhanklik vir hul oorlewing. In die baie droë gebiede sukkel plante selfs in normale toestande. Schmiedel sê vir baie plante kan hittegolwe, bergwinde en droogte net te veel stres wees.
“Die droogtes in droë gebiede is dikwels erger as droogtes in natter gebiede. Dit is waarom ons groot veranderinge in die Richtersveld, die droogste deel van ons moniteringsgebied, waarneem.”
Gevestigde volwasse plante in die droë gebiede kan dikwels lank sonder reënval aan die lewe bly. Vir die sade om te kan ontkiem en die eerste paar seisoene te oorleef en suksesvol te vestig, is ’n paar goeie reënjare egter nodig.
Omdat dit nie gereeld gebeur nie, verander plantegroei in die droë gebiede stadig en herstel dit stadiger ná ’n versteuring. “Ons kan dus verwag dat plantegroei in die droë gebiede aansienlik stadiger sal herstel as in die nat gebiede.”
WAT WORD GEMEET?
Volgens Schmiedel monitor hulle hoofsaaklik die samestelling van plantspesies. “Ons beskou plante as ’n baie belangrike deel van die veld en die grondslag vir alle diere se oorlewing. Sonder plante is daar nie kos vir plantetende diere nie, wat weer kos vir vleisetende diere is.”
Hul monitering vind een keer per jaar op die hoogtepunt van die groeiseisoen plaas. In elk van die biodiversiteitsobservatoriums, wat 1 km2 groot is, word 20 plotte wat verskillende habitatsoorte in die observatorium verteenwoordig, ewekansig gekies. In elke
‘In gebiede soos die Richtersveld . . . het alle plante gevrek. Dit beteken daar is groot stukke grond waar daar nie een volwasse plant oor is nie, net kaal grond.’
Dr. Ute Schmiedel verduidelik ’n biodiversiteitsobservatorium is ’n perseel van
1 km2 waarin wetenskaplikes veranderinge in biodiversiteit vir ’n verteenwoordigende deel van die landskap kan waarneem.
“Volgens die konsep wat op sterrewagte of weerstasies gegrond is, het ons standaarde vir die monitering van biodiversiteit ontwikkel sodat dieselfde metodologie op
enige plek ter wêreld gebruik kan word om te verseker dat alle data wat ingesamel word, met mekaar vergelyk kan word.”
Dit is net as navorsers dieselfde steekproefgrootte en -metodologie gebruik, dat hulle die resultate en neigings in verskillende dele van die wêreld kan vergelyk.
“Soos in die geval van ’n wêreldwye netwerk van weerstasies waar neigings en veranderinge in weerstoestande opgeteken word om modelle vir langtermynweerneigings op te stel, wil ons ’n globale netwerk van gestandaardiseerde biodiversiteitsobservatoriums vestig wat vergelykende ontleding van verandering in biodiversiteit moontlik maak. Dit sal ons in staat stel om projeksies te maak oor hoe biodiversiteit in die toekoms kan verander,” sê Schmiedel.
Die Biota-benadering word ook in Wes-Afrika (deur Biota Wes-Afrika), in Brasilië (Biota Brasilië) en China (Biota China) toegepas.