GEEN PLEK VIR PROBLEME
As jy nie deel van die oplossing is nie, is jy deel van die probleem, lui die ou gesegde. Nou ja, met al die probleme in Suid-Afrika kan ’n mens baie vinnig aan die ander kant van daardie grensdraad beland.
Kom ons begin by die groter prentjie. Die land is feitlik bankrot en die regering verloor beheer oor staatskuld. Die land se uitgawes (waarvan staatsalarisse ’n baie groot deel is) oorskry sy inkomste (meestal belasting) met ’n aansienlike bedrag. Die ekonomie was reeds voor die Covid-19-pandemie teen die toue. Dus sal hierdie inkomste nie binnekort verhoog kan word sonder om ernstig geld te leen nie. Belastingbetalers word reeds swaar belas, en daar gaan aansienlik minder van hulle wees namate die ekonomiese impak van die pandemie ál feller raak.
Intussen soek almal na die silwer randijes in die droewige werklikheid. Gelukkig is daar nog ’n paar, soos die landbou.
Terwyl die res van die ekonomie in die eerste kwartaal van vanjaar vir die derde agtereenvolgende keer ingekrimp het, het die landbou met byna 28% gegroei. Dit is die eerste keer sedert 2018 dat die landbou regtig weer kop opgetel het. Baie van die groei was seisoenaal. Vrugte, soos sitrus, het ’n groot bydrae gelewer, en die mooi somergraanoes is ook op pad.
Die syfers bewys onteenseglik dat die Suid-Afrikaanse landbou ’n bate van wêreldgehalte binne die ekonomie is. Dié bedryf beskik oor rare internasionale mededingendheid en is gebou op boere se uitmuntende kundigheid, internasionale netwerke en uiters bekwame bestuur. Dit is geen wonder nie dat die landbou deur ekonome uitgelig word as een van die bedrywe wat ekonomiese herstel moet aandryf.
Dit bring ons weer by die Al Mawashi-skaapuitvoersaga. Ná nog ’n hofgeding is die uitvoer weer vertraag, met koste vir die uitvoermaatskappy wat nou al by byna R14 miljoen draai. Teen hierdie pas kan boere hierdie potensieel winsgewende uitvoermark permanent verloor. As dit gebeur, gaan ’n paar moeilike vrae in die bedryf én deur die land gevra moet word oor hoe konstruktief die onderskeie partye se bydraes was in hul pogings om daardie skape op die skip te kry. Dit moet tog moontlik wees om skape op ’n aanvaarbare wyse uit te voer, of hoe? Wie was nou eintlik deel van die probleem en wie het die oplossings gesoek?
Dieseltekorte beduiwel ook die graanoes. Diefstal uit die brandstofpypleiding is nie ’n nuwe probleem nie. Hoekom raak dit dan nou ’n volskaalse krisis? Boonop gebeur dit in ’n tyd wanneer die land goedkoop mielies so bitter nodig het om die ekonomiese verwoesting en hongersnood weens die pandemie te versag.
Dit bring ons by die vlaag misdaad wat oor die platteland spoel. Plaasmoorde maak jou mismoedig en bring onaangename herinneringe terug van geliefdes wat oor die jare vermoor is. Ja, daar is dinge wat werk. Die kameranetwerke wat deesdae groot dele van die land dek, maak ’n verskil. Om die net wyer as net boere te gooi en die breër gemeenskap by misdaadvoorkoming te betrek, is op plekke baie suksesvol, en sakemense uit die townships en taxibestuurders raak skielik boere se bondgenote.
Namate die gevolge van die Covid-19-pademie ál erger raak, is die vraag wie nou eintlik die probleem is en wie met die oplossings vorendag kom. Nie almal gaan van die antwoord hou nie, maar dit kan net Suid-Afrika se behoud beteken.