Staatmaker sedert 1999
BSupavax®, die drie-in-een-entstof teen miltsiekte, lamsiekte en sponssiekte, is sedert 1999 op die mark beskikbaar. Meer as 60 miljoen dosisse is al verkoop.
oere se topkeuse wat betref die breedvoerige beskerming teen drie van die mees gevreesde siektes op enige beesof skaapplaas, is Supavax®. Elke produsent moet ’n volledige inentingsprogram volg om die kudde teen die algemeenste en vernietigende veesiektes in Suid-Afrika te beskerm. Volgens die Wet op Dieregesondheid (Wet 35 van 1984) moet alle beeste en skape jaarliks teen miltsiekte (antraks) ingeënt word. ’n Breedvoerige inentingsprogram is dus nie slegs ’n belegging in jou kudde se gesondheid nie, maar ook wetlik noodsaaklik. Die status van ons nasionale kudde is in die belang van alle landboukundiges en produsente omdat dit ons invoeren uitvoerstatus beïnvloed.
MILTSIEKTE
Die bakterium Bacillus anthracis veroorsaak miltsiekte. Die bakterieë kan in die vorm van spore langer as ’n eeu in die omgewing oorleef. Diere neem dit gewoonlik per mond in, maar dit kan ook ingeasem of deur bytende vlieë oorgedra word.
Ná inname of inaseming word die spore dikwels opgeneem in witbloedselle en in die bloedstroom deur die liggaam vervoer, van waar dit in die limfkliere opgeneem word. In die limfkliere ontkiem die spore en die bakterieë produseer toksiene in die daaropvolgende groeiproses.
Hierdie toksiene veroorsaak nekrose (dood) van alle weefsels, septisemie (bloedvergiftiging) en ekstensiewe bloeding. Die dier kan dus binne enkele ure vrek.
Miltsiekte word gewoonlik deur die veearts vermoed wanneer bloeding, wat by alle liggaamsopeninge teenwoordig is, opgemerk word tydens die nadoodse ondersoek. Karkasse van diere wat vermoedelik aan miltsiekte gevrek het, moet onder geen omstandighede oopgesny word nie omdat dit die onmiddellike omgewing dadelik met spore sal besmet.
Miltsiekte is ook ’n soönose en kan dus van diere na mense oorgedra word. Boere moet met uiterste sorg werk wanneer miltsiekte vermoed word.
Inenting is baie doeltreffend om die siekte te voorkom. Koeie wat ingeënt is, sal die immuniteit deur hul biesmelk aan die kalf oordra, mits genoeg kolostrum (biesmelk) binne die eerste ses uur ná geboorte ingeneem is.
LAMSIEKTE
Lamsiekte, ook bekend as botulisme, is dodelik en onbehandelbaar. Dit is ’n vergiftiging en word veroorsaak deur die botulinumtoksien, wat geproduseer word deur Clostridium botulinum-bakterieë. Dit is nie oordraagbaar tussen diere nie.
Botulinumtoksien is die mees toksiese stof wat aan ons bekend is. Hierdie bakterieë produseer die botulinumtoksien wanneer dit in verrottende karkasmateriaal groei. Lamsiekte word algemeen gesien wanneer produsente hoendermis aan diere voer waarin kuikenkarkasse teenwoordig is, of wanneer voerbale met dooie rotte in aan beeste of skape gevoer is.
Die toksien veroorsaak ’n progressiewe slapverlamming wat verswakte visie, moeilike kou- en slukbewegings en totale spierverlamming insluit.
Die dier se hart- en asemhalingspiere word ook aangetas en lei tot die dier se dood.
Antiserum is nie meer beskikbaar om hierdie toestand te behandel nie, en genadedood is dus die enigste opsie. Inenting teen hierdie dodelike siekte is noodsaaklik en moet plaasvind minstens drie tot vier weke voordat enige risikotydperk vir lamsiekte begin.
SPONSSIEKTE
Sponssiekte kan veroorsaak word deur ’n groep gram-positiewe bakterieë in die genus Clostridria, maar die algemeenste oorsaak by ekstensiewe kuddes is spesifiek die spesie Clostridium chauvoei. Klostridiale bakterieë word in die dermkanaal van beeste en skape aangetref. Spore word dus saam met die mis uitgeskei en kan jare lank in die omgewing oorleef.
Jong diere in ’n goeie kondisie, gewoonlik jonger as drie jaar, is normaalweg die diere wat deur sponssiekte geraak sal word. Die bakterieë verkies lae suurstoftoestande in die groot spiergroepe.
Wonde, kneusing of ooreising van diere kan lei tot die ideale groeitoestande vir die bakterieë. Tydens die bakterieë se normale groeiproses word toksiene vrygestel wat die kliniese tekens van sponssiekte veroorsaak.
Aangesien die siekteproses deur die toksien veroorsaak word, is behandeling teen die bakterieë gewoonlik te laat en kan daar niks vir die dier gedoen word nie. Akute vrektes word ook gewoonlik gesien sonder dat die produsent daarvan bewus was dat die dier siek was.
Omdat alle entstowwe teen sponssiekte geïnaktiveer is, moet diere jaarliks ’n skraagdosis ontvang. Meer as een spesie bakterie in die genus Clostridia kan sponssiekte veroorsaak. Kontak jou veearts indien jy steeds gevalle van sponssiekte het met die gebruik van Supavax®.
Supavax® is geregistreer vir gebruik by skape en beeste. Die dosis is ’n gemaklike 2 ml wat onderhuids toegedien word, en is beskikbaar in bottels van 50 ml en 100 ml.
Supavax® kan toegedien word vir diere ouer as ses maande, en moet opgevolg word met ’n jaarlikse skraagdosis.