PLATTER BEURSIES BEÏNVLOED KOOPPATRONE
VERBRUIKERS se bestedingspatrone kan na verwagting vanjaar nog verder verander namate hulle toenemend geldelike druk ervaar vanweë die pandemie en swak ekonomie.
Volgens die Nasionale Landboubemarkingsraad (NLBR) het ’n basiese voedselmandjie in Desember 2020 10% meer gekos as ’n jaar tevore.
Die mandjie bevat 28 produkte waarvan 2 kg rys se prysstyging van 45,5% die meeste was. Die TABEL toon van die voedselprysstygings.
Dr. Christo Joubert, die NLBR se navorsingsbestuurder van landbouvoedselkettings, sê wanneer verbruikers onder druk is, beweeg hulle na goedkoper produkte en koop kleiner hoeveelhede.
Suid-Afrika voer al sy rys in en internasionale ryspryse het van weë die tweede vlaag Covid-19besmettings gestyg toe lande, weens vrese oor voedselsekerheid, uitvoer beperk het.
Duurder rys en brood, met koring wat ook gedeeltelik ingevoer word, kan daartoe lei dat verbruikers meer mieliemeel koop. Vir verbruikers is mieliemeel se nadeel egter dat dit langer duur om gaar te word, sê hy.
Dr. Marlene Louw, senior ekonoom by Absa AgriBesigheid, sê die neiging dat verbruikersvraag van luukse na bekostigbare alternatiewe skuif, sal na verwagting vanjaar die hele jaar voortduur.
Covid-19-Ters-uitbetalings om verbruikers te ondersteun, is nog tot laat in 2020 gedoen. “Ons verwag dat die nuwe jaar vir baie verbruikers moeiliker kan wees omdat dié hulpmiddel nie meer beskikbaar is nie.
“Die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) het einde Januarie sy groeivooruitskattings vir Suid-Afrika van 3% na 2,8% aangepas. Dit hou grootliks verband met die impak van die virus en
PRODUK
BRON: die hoë waarskynlikheid van ’n derde golf later vanjaar.
“Dit dui daarop dat die herstel ná verlede jaar se beduidende inkrimping vertraag word en dat verbruikers heel waarskynlik stadiger verligting sal kry,” sê sy.
VLEISPRYSE
STYGING
Rakende vleispryse op ’n breër grondslag as die produkte in die NLBR-mandjie, sê Louw Statistieke SA se kleinhandelpryse vir Desember 2020 toon dat beeskookvleis (22,8%) en kitsbevrore hoenderstukke (14,2%), algemeen bekend as IQF, se pryse die skerpste gestyg het, vergeleke met ’n jaar tevore.
Luukser snitte soos beeskruisskyf en vars hoenderstukke se pryse het op ’n jaargrondslag meer beskeie met onderskeidelik 5,6% en 3% gestyg.
“Ons meen die relatiewe skerp prysstygings van meer bekostigbare snitte is ’n simptoom van verbruikersinkomste wat toenemend onder druk verkeer. Daar is ’n groter vraag na goedkoper produkte, wat prysondersteuning vir dié produkte verskaf.
“Bees en lam se ex-abattoirpryse het in Januarie onderskeidelik met sowat 14% en 18% gestyg teenoor die ooreenstemmende tydperk die vorige jaar.”
Louw sê die hoë mielieprys skep vir boere met mielies én beeste die geleentheid om kuddes meer aggressief te herbou, wat slagsyfers laat daal en pryse laat styg.
Hoenderprodusentepryse was sowat 3% laer, maar varkvleis s’n sowat 30% hoër.
“Varkvleispryse se indrukwekkende groei kan toegeskryf word aan die sterk vraag van hoërmiddelinkomstegroepe wat luukse opsies vir meer bekostigbare alternatiewe ruil. Sterker uitvoer ondersteun ook pryse.
“Hoendervleis, spesifiek IQF, het daarenteen ’n verlangsaming in vraag ervaar omdat dit veral deur laerinkomstegroepe gekoop word en teen dié agtergrond as ’n luukse beskou word.”
Joubert sê in die NLBR-mandjie toon prysstygings vir afvalprodukte ook die groter vraag na goedkoper vleisprodukte.
Volgens Louw kan die druk waaronder verbruikers verkeer, na verwagting na lewendehaweprodusente deurgegee word.
“Ons verwag dat prysstygings nie heeltemal sal tred hou met stygings in insetkoste nie,” sê sy.
VARS PRODUKTE
Joubert skryf die styging in lemoenpryse toe aan laer voorraadvlakke, omdat dit nou buite die plaaslike seisoen is, terwyl verbruikers steeds baie lemoene vir die gesondheidsvoordele daarvan wil eet.
Volgens Louw behoort produsente van produkte met inherente gesondheidseienskappe, soos sitrusvrugte, wat oorwegend uitvoergedrewe is, vanjaar steeds baat te vind by ’n relatiewe sterk wisselkoers.
“Vooruitskattings vir die rand is egter sterker as verlede jaar – R15,75 teenoor die dollar vergeleke met die vlakke van rondom R18 in 2020.”
Sy verwag dat die plaaslike vraag na groente sterk sal bly, danksy inherente gesondheidseienskappe, maar ook verbruikers se inkomstedruk.
“Ons voorsien dat ’n sterk vraag na aartappels, tamaties, uie, kool en wortels die prys sal ondersteun.”
Louw sê produsente moet in ag neem dat die pandemie onsekerheid geskep het rondom verbruikerspatrone, vraag en beleid en dat dit uiteindelik ’n uitwerking op die hele waardeketting het.
“Produsente kan baie baat vind deur koördinering in die waardeketting, asook met ander produsente te verskerp. Lidmaatskap van ’n produsenteorganisasie is ’n voorbeeld van hoe beleids- en verbruikersrisiko’s deur verskerpte koördinering aandag kan kry,” sê sy.
vanweë die sterk vraag. Die stelsel moet dit moontlik maak vir die koper om voorraad van enige silo af te kry sonder dat daar ’n kostefaktor vir hom is, of herlewer waar die mark dit vinnig opneem.
BEREKEN
DIE dorre weste van die land kan van einde Februarie tot middel Maart reën kry.
Volgens mnr. Giel Hugo, ’n onafhanklike weervoorspeller, wys klimaatmodelle dat veranderinge in seetemperature en die posisie van die binnelandtrog kan veroorsaak dat reën eers oor Namibië en dan oor die Boesmanland en gebiede soos Van Wyksvlei, Williston en Carnarvon sal voorkom, voordat dit verder suidwaarts beweeg.
Hugo grond sy voorspellings op die hittegedrewe aard van afwykings by somerweer, in hierdie geval ’n verandering in die status van die Indiese Oseaandipool (IOD) en die subtropiese Indiese Oseaan-dipool (SIOD), en die invloed van dié verskynsels op die posisie en oriëntasie van die binnelandtrog.
Die binnelandtrog is ’n strook met laer lugdruk wat ontstaan as gevolg van die verskil in lugdruk oor Afrika en die oseane aan weerskante van die vasteland.
Omdat die binnelandtrog as draer of voerband van tropiese lug dien, is dié trog hoofsaaklik vir donderweer in die binneland verantwoordelik, sê Hugo. Die trog skuif volgens temperatuurveranderinge. “Waar presies die binnelandtrog lê, sal afhang van seetemperature in die Atlantiese en Indiese Oseaan.”
DIPOLE GEE RIGTING
Die IOD verwys na seetemperature op die ewenaar en die SIOD verwys na seetemperature by die 30°-suiderbreedtelyn.
’n Positiewe IOD beteken dat seetemperature oor die westelike helfte van die Indiese Oseaan (by die ewenaar) warmer as die oostelike deel word en ’n negatiewe IOD is andersom.
’n Positiewe SIOD is waar seetemperature suid van Madagaskar warmer as seetemperature wes van Australië is en ’n negatiewe SIOD is wanneer seetemperature suid van Madagaskar koeler as temperature wes van Australië word.
Die groen lyn en oranje stippellyn op FIGUUR 1 is ’n voorstelling van die binnelandtrog.
“Tydens ’n positiewe SIOD (oranje stippellyn) sal die oostelike helfte van die somerreëngebied steeds reën kry as daar vog noord van die land beskikbaar is, maar die westelike helfte sal relatief droog bly,” verduidelik Hugo.
Tydens ’n neutrale SIODfase sal die binnelandtrog op die groen lyn lê met donderweer wat in die Hopetown-Colesberglyn begin voor dit oos skuif, maar tydens ’n negatiewe SIOD sal daardie lyn baie verder wes skuif en ook meer regop lê.
“Dit is wat ons gedurende Januarie
FIGUUR 1
beleef het en ook hoekom die binnelandtrog toe oor die westelike binneland begin het voor dit oos geskuif het.”
FIGURE 2 EN 3 toon die verskil in relatiewe seetemperature suid van Madagaskar (oos van Suid-Afrika) en wes van Australië. In Oktober 2020 (FIGUUR 2 ) was die stelsel nog in ’n negatiewe SIOD, met koeler seetemperature suid van Madagaskar en warmer seetemperature wes van Australië.
Teen 2 Februarie ( FIGUUR 3 ) was dit reeds besig om te verander na warmer temperature suid van Madagaskar en koeler temperature wes van Australië.
KOUE FRONTE
Die natter voorspelde tydperk oor die Sentraal-Karoo ontstaan as gevolg van koue fronte wat tussen einde Februarie en middel Maart suid van die land gaan verbybeweeg en gevolglik laer lugdruk suid van die land sal veroorsaak. Dit sal die binnelandtrog tydelik suid buig, met ander woorde die groen lyn op FIGUUR 1 sal dan verder wes lê met donderweer wat steeds oos van die trog-as ontwikkel.
NOG 'N SIKLOON
Hugo sê verder daar is tekens van ’n sikloon van 15 tot 20 Februarie suid of wes van Mada
BRON: