STAAT SE SWYE OOR GEWYSIGDE GMO-WET WEK KOMMER
VRAE en kommer bestaan oor die gebrek aan openbare deelname voordat ’n regulasie van die Wet op Geneties Gemodifiseerde Organismes (Wet 15 van 1997) gewysig is.
Ingevolge die wysiging geld die bepalings van regulasie 9 nié vir aansoeke vir GMO’s wat ten doel het om die verspreiding van die Covid-19-pandemie te takel, te voorkom of teen te werk in die geval van ’n nasionale ramptoestand nie.
Mnr. Janse Rabie, hoof van natuurlike hulpbronne by Agri SA, sê regulasie 9 bevat belangrike vereistes wat betref kennisgewing aan die publiek oor die beoogde beskikbaarstelling van GMO’s of kommoditeitsklaring van die organismes. Dit sluit onder meer in die publikasie van ’n beskrywing van die GMO, die naam van die skenker- en ontvanger-organismes en gene wat ingevoeg is, die plek en omvang van die beskikbaarstelling, en inligting oor die omliggende omgewing, waar van toepassing.
TERGENDE VRAE
Rabie sê hoewel dit ’n mens laat dink dit is ’n uitsondering vir
Covid-19, wonder hy of daar dalk iemand met ’n GMO is wat hulle reken in die stryd teen Covid-19 gebruik kan word.
Hy het ook vrae oor hoekom die minister van landbou, grondhervorming en landelike ontwikkeling, onder wie die GMO-wet ressorteer, die wysiging afgekondig het.
“Die GMO-wet se skakeling met die departement van gesondheid en wetgewing wat die toetsing en beskikbaarstelling van medisyne reguleer, is ook onduidelik. Hoekom sal die minister van landbou, grondhervorming en landelike ontwikkeling die konsultasie en inligtingvereistes van GMO’s tydens ’n pandemie en nasionale ramptoestand wil verander?”
Volgens Rabie is dit dalk ’n vreemde sameloop van omstandighede, veral wat betref die tydsberekening. “Ek hou veral nie daarvan as die publiek nie die geleentheid gegun word om vrae te vra of kommentaar te lewer op ’n voorgestelde wetswysiging nie. GMO’s is ’n gevoelige saak wat deursigtigheid vereis. ’n Versigtige benadering is selfs belangriker in pandemies.”
MOEILIKE POSISIE
Me. Miriam Mayet, uitvoerende direkteur van die African Centre for Biodiversity (ACB), sê die regering het aan haar bevestig dat die wysiging na Covid-19-entstowwe verwys. Dit geld ook net terwyl daar ’n ramptoestand in die land is.
Hoewel die ACB maande gelede kommentaar gelewer het op die Astra Zeneca-Oxford-entstof en gevra het dat die regulatoriese owerhede hul bekommernisse in ag moet neem en toesien dat die entstowwe nie skadelik is nie, is hy nou in ’n “baie moeilike posisie”.
Volgens die gewysigde regulasie is die bepalings van die
GMO-wet wat na openbare kommentaar en deelname verwys, opgeskort. “Dit kom neer op ’n skending van mense se regte van toegang tot inligting, raadpleging en deelname.”
Mayet sê regte is opgeskort in ruil vir ’n openbare welsyn ( apublic good) van die regering. “Dit is ’n wetlike maatreël wat tipies getref word wanneer ’n ramp verklaar word.”
DILEMMA
Die ACB besef hy sal nie wen as hy probeer om dit nietig te laat verklaar nie, want as die regte nie opgeskort word nie, kan die inentingsproses vertraag en mense ontneem word van medisyne wat hul lewe kan red.
“’n Ramptoestand gee die regering baie magte, veral wat betref die opskorting van mense se regte.”
Vir die ACB is dit belangrik dat die entstowwe veilig en doeltreffend is. “Ons is egter midde-in ’n wêreldwye pandemie, sosiale bewegings in Suid-Afrika is ten gunste van ’n spoedige inentingsproses, en ons vertrou die regulatoriese owerhede.”