CHARLES RUBIDGE: GROOT BEWAARDER VAN DIE KAROO
Liefde vir die grond is seker dié eienskap wat alle vrywillige boere op aarde gemeen het. Dit vind neerslag in grondbewaring. Grondbewaring is soos die spreekwoordelike brood op die water, sê die bodembewaarder mnr. Charles Rubidge van die Karoo.
Hy meen hy het die resep wat sal voorkom dat die Oranjeskema toeslik. Deur slikbelade, donga-agtige, steriele vleie te omskep in sowat 180 ha droëlandlusern en ’n dam te bou wat na berekening in 5 000 jaar nie sal toeslik nie (waarskynlik die grootste private dam op ’n plaas in Suid-Afrika) en daaruit net soveel hektaar te besproei, kan Rubidge en sy seun, Fred, 5 000 kleinvee-eenhede op ’n plaas van 8 000 morg (6 854 ha) aanhou.
Hul plaas, Zoetvlei, so ’n rapsie meer as 30 km van Richmond, was eens ’n spogplaas. Dit was die jare toe pres. T.F. Burgers, eertydse president van die Transvaalse Republiek, dit besit en bewoon het. Uitgetrapte veld – dit was een van die staanplekke van die transportryers onderweg na Kimberley se diamantvelde – en diep dongas was eie aan die plaas toe Rubidge byna 50 jaar gelede sy voet daarop gesit het.
Hy vertel dat hy die vleie, eens die grasvlakte van die Karoo, betrag en van groei, vrugbare valleie gedroom het.
Die drome was nie lugkastele nie. Die verwerkliking het ná 40 jaar gekom. Die geld wat die plaas gelewer het, is stelselmatig in die grond teruggesit.
Aanvanklik is die plaas in ’n paar kampe verdeel en met jakkalsdraad omhein. Die volgende belangrike stap was om versperrings oor die dongas te bou ten einde te voorkom dat die water “afhardloop” en stukke aarde saamsleep. Damme en drinkplekke het gevolg. Vandag is daar, benewens die damme, meer as honderd drinkplekke op die plaas. Uittrapping veroorsaak erosie en toe dit eers doeltreffend aan bande gelê is, het die goeie resultate gekom.
Toe die hoë walle oor die dongas voltooi en van uitloopvore voorsien was, het ’n tydperk van droogte aangebreek. In die begin van die 1960’s het die groot reën en gepaardgaande oorstromings gekom. Die vloedwater het die hele vallei bedek. Die fonteine en damme het vol geword.
Dit was die begin van die welslae.