KOSTEKNYPTANG KAN MELKPRODUKSIE NOG VERDER KNOU
DIE Melkprodusente-organisasie (MPO) waarsku dat die produksie van onverwerkte melk vanjaar wéér kan verminder indien stygings in melkboere se plaashekpryse nie vergoed vir die groot styging in hul produksiekoste nie.
Volgens mnr. Fanie Ferreira, uitvoerende hoof van die MPO, was die totale produksie in die eerste drie maande vanjaar 0,86% laer as in verlede jaar se eerste drie maande en 5,58% laer as in die eerste drie maande van 2020.
Produksie was in Maart vanjaar 3,23% laer as in Maart 2021, wat vanweë die gure weer vanjaar kon wees, maar ook weens negatiewe marges wat op plase ervaar word.
Die jongste beskikbare gemiddelde plaashekprys is sowat R6,60/liter, met die melk-tot-voerprysverhouding gevolglik 1,16:1. “Dit is laag en sal produksie verder afdruk. Die effek van die buitengewone styging in produksiekoste op plaasvlak gaan in die komende maande melkproduksie verder onder druk plaas indien melkkopers nie melkpryse voldoende aanpas nie,” sê Ferreira.
Die MPO voer gereeld gesprek met belanghebbendes stroomaf in die waardeketting om die verwagte uitwerking van boere se stygende koste te verduidelik.
Mnr. Bertus van Heerden, hoofekonoom by die MPO, sê terugvoer uit die mark dui daarop dat daar in April beperkte stygings in plaashekpryse was.
“As ’n mens die Maart-prys as barometer gebruik, wys dit dat die plaashekprys in nie reageer op die vlak van die primêre bedryf se koste-knyptang nie. Dit wek die indruk dat die mark nie bekommerd is oor die aanbod van onverwerkte melk nie.”
EUROPESE MELKBOERE WEN
Die gemiddelde Suid-Afrikaanse plaashekprys was in Maart vanjaar 11,8% hoër as verlede Maart. Daarteenoor het Europese melkboere se gemiddelde prys volgens syfers van die Europese kommissie sedert Augustus verlede jaar deurlopend bly styg. In April was dit 25% hoër as ’n jaar gelede.
Die stygings wissel met 19% in Frankryk en 35% in Nederland. In Pole, van waar Suid-Afrika in die afgelope paar jaar langlewemelk ingevoer het, het pryse met 30% gestyg.
Van Heerden sê dié prysstygings wys dat die stroomaf deel van die Europese melkwaardeketting in pas is met wat in die primêre deel van die ketting gebeur. Hy meen daar word deeglik besef dat die kostestySuid-Afrika
gings op plaasvlak erger is as in enige vorige tyd.
Syfers toon verder dat die oorlog in Oekraïne en die gepaardgaande sanksies teen Rusland die internasionale melkmark min versteur het.
Dit is waarskynlik omdat Belarus vanaf 2010 tot 2021 Europese lande as Rusland se grootste bron van die invoer van melk en melkprodukte vervang het.
Tot dusver vanjaar lyk dit nie asof Suid-Afrika groot hoeveelhede gaan invoer nie.
Van Heerden sê internasionale produkpryse vir botter, cheddar en volroom- en afgeroomde melkpoeier is in randwaarde op rekordhoë vlakke. Internasionale logistieke probleme bly ook ’n groot struikelblok.
LAER PRODUKSIE
Die onvoldoende opwaartse beweging in plaaslike boerepryse wek volgens Van Heerden die indruk dat die aanbod wel voldoende is en produksiegroei onnodig is.
“Namate dit duurder raak om te produseer, gaan boere minder produseer. ’n Weidingsboer sal waarskynlik minder stikstof per hektaar toedien, wat sal beteken dat hy minder diere per hektaar kan aanhou en produksie uiteindelik sal verlaag.” Hy reken ’n daling van 3% in produksie sal die plaashekprys beter laat beweeg.
Die uitwerking van duurder produksiemiddele soos kunsmis gaan volgens Ferreira ál duideliker word omdat sommige boere vooruit voorraad teen laer pryse gekoop het en nou eers aanpassings gaan begin maak volgens die nuwe pryse.
VRAAG NA VRYSTAATSE MELK
Boere van Kroonstad ervaar intussen ongewone belangstelling in hul melk.
Mnr. Riaan Oosthuizen sê dit is waarskynlik weens die groot styging in brandstofkoste wat vervoer van ander provinsies na Gauteng baie duur maak, asook die tradisionele laer aanbod van onverwerkte melk in die winter. “Ek vermoed Gautengse melkverwerkers ervaar dat die vraag na onverwerkte melk groter is as die aanbod.”
Oosthuizen se melkboerdery is weidinggebaseer en hy het 1 000 koeie in melk. Hy het oorweeg om vanjaar sy melkery weens die onwinsgewende plaashekprys te beëindig en hom net op sy graanboerdery toe te spits. “’n Mens moet jou tyd bestee aan dié bedrywighede waar jou geld vandaan kom, maar dit lyk nou vir my asof ek gaan regkom. Ek het ’n paar goeie aanbiedinge (vir plaashekpryse) gekry.”