MAAK SÓ WANNEER JY ’N VEEDIEFSTALKLAG LÊ

Dit is noodsaaklik dat boere veediefstal aanmeld, of dit nou ’n hoender of ’n Ankole-bul van R1,7 miljoen is, sê mnr. Drickus Botha van die Limpopo- landelike veiligheidsforum.

Dit is die enigste manier waarop daar voldoende statistieke van die werklike probleem in ’n gebied opgebou word om as motivering vir meer en beter hulpbronne te dien, het hy op die onlangse vergadering van die Limpopoveediefstalforum op Tzaneen gesê.

Boere voel egter die kool is dikwels nie die sous werd nie. In baie gevalle wag hulle ure lank vir die polisie om uit te kom na ’n misdaadtoneel net sodat hulle ’n verklaring kan aflê en ’n saak kan aanmeld. Dikwels moet hulle dan drie tot vier dae wag vir forensiese eenhede om op te daag om bewysstukke te kom versamel, veral in die geval van wilddiefstal. Om alles te kroon, kry hulle dikwels ’n dag of twee later net per SMS kennis dat die saak gesluit is.

Kry genoeg inligting. Adj.off. Brand Oosthuizen van die Limpopo-polisie se veediefstaleenheid sê boere moet seker maak daar is genoeg inligting in hul verklarings wat die polisie in staat sal stel om vermeende veediewe voor die hof te bring. Dit gebeur dikwels dat ’n polisiebeampte wat moet besluit of verdagtes vervolg kan word, sien daar is nie ’n billike kans op ’n skuldigbevinding nie, en dan word ’n saak gesluit. Wanneer boere nie self hul verklarings skryf nie, is dit hul plig om seker te maak polisielede wat die verklarings afneem, skryf presies wat die klaers sê.

Me. René Roux, hoof-staatsaanklaer van die Lenyene-streek, sê hoewel dit na ’n tydrowende en frustrerende proses kan voel, is ’n goeie verklaring die eerste stap in suksesvolle vervolging. “Begin deur jou besonderhede duidelik uiteen te sit, jou naam en van, identiteitsnommer en jou hoedanigheid op die perseel waar die misdaad plaasgevind het. Vertel hoe jy op die misdaad of misdaadtoneel afgekom het, byvoorbeeld: ‘Ek het die oggend van 4 Junie omstreeks 08:00 uit die plaas uitgery om my kind by die skool te gaan aflaai toe ek sien die heining is stukkend.’”

Sit duidelik uiteen. Roux sê dit is belangrik om te onthou dat die persoon wat eindelik die verklaring lees en ’n vervolgingsbesluit moet neem, niks van jou, jou boerdery of jou eiendom af weet nie. “Sit dit dus alles uiteen asof jy dit vir ’n kind vertel. Moenie stappe uitlaat omdat jy haastig is nie. Beskryf in detail wat jy waar en wanneer gesien het.

“Bedek die bewysstukke waar jy dit kry met iets wat dit behoue sal hou totdat die forensiese span drie of vier dae later opdaag. Ons weet dit is frustrerend, maar hulle moet op baie plekke uitkom,” sê Roux. “Vertel in jou verklaring watter bewysstukke jy gekry het, hoe dit gelyk het en presies waar jy dit gekry het. As jy ’n verdagte kry, vertel hoe en waar jy hom of haar teëgekom het, wat jy gesê het, wat jy gedoen het en dan eers wat jy in die persoon se besit gekry het.”

Betrek getuies. In hierdie verband is dit belangrik om nooit alleen te wees wanneer ’n burgerlike inhegtenisneming gemaak word nie; verdagtes fabriseer maklik inligting en beskuldig boere van allerlei dinge. “Maak dus seker jy vermeld elke detail in jou verklaring. Skryf dit verkieslik self ten aanskoue van ’n polisiebeampte en in Engels sodat inligting nie later in die tolkproses verlore raak nie.”

Spoorsnyer. Sy sê wanneer voet- en voertuigspore gevind word, is foto’s van die spore nie voldoende bewyse nie. Die hof sal net die getuienis aanvaar van ’n spoorsnyer wat kan bewys dat hy of sy ’n geakkrediteerde kursus voltooi het.

Hoe beter en vollediger die verklaring, hoe beter die moontlikheid van vervolging, sê Roux. Sy beveel ook aan dat veral wildboere hulle vergewis van nasionale en provinsiale omgewingswetgewing wat dikwels ruimte skep vir vervolging op ander gronde as blote veeof wilddiefstal.