Wêreldwyd styg subsidies aan die landbou
Veral in Amerika en die Europese Unie word groot subsidies aan die landbou betaal. Ook in ontwikkelende lande, buiten Suid-Afrika, het subsidies toegeneem weens covid-19ontwrigtings en die oorlog in Oekraïne.
Die jongste verslag van die Organisasie vir Ekonomiese Ontwikkeling en Samewerking (OESO), wat landboubeleid evalueer en monitor, toon landbousubsidies het tot rekordvlakke gestyg namate regerings probeer om verbruikers en boere teen die covid-19-ontwrigtings te beskerm.
Die navorsing is gedoen in 54 lande, waarvan 11 ontwikkelende lande is – insluitend Suid-Afrika. In hierdie lande het ondersteuning aan die landbou met 13% tot $817 miljard (R13,97 biljoen) gestyg. Daar is ook bevind die ontwikkelende lande se subsidies het skerp toegeneem in die tydperk 20192021 teenoor 2018-20.
Amerika en die Europese Unie (EU) betaal die leeue-aandeel in enorme subsidies.
In die geval van die ontwikkelde lande het boere se staatsondersteuning as persentasie van bruto plaasinkomste gestyg tot 17% en in ontwikkelende lande tot 13%. In Suid-Afrika is staatsondersteuning op 2,6%.
Hoër markpryse het ook ’n groter las op verbruikers geplaas, maar in sekere ontwikkelende lande is uitvoer ingeperk en het boere die las gedra van laer pryse wat verbruikers direk bevoordeel het.
Dis in reaksie op die covid19-aanbodontwrigtings, maar ook die ontwrigtings vanweë die Russiese inval van Oekraïne.
Suid-Afrika is steeds van die lande met die laagste staatsondersteuning aan die landbousektor. Navorsers is bekommerd dat die groter staatsinmenging en ondersteuning markte ontwrig, maar ook dat minder geld bestee word aan navorsing en om landbouproduktiwiteit te verbeter, wat op lang termyn nadelig is. Dit geld Suid-Afrika natuurlik by uitstek.
Die verslagskrywers beveel aan dat staatsondersteuning, wat pryse ondersteun en die potensiaal het om markte en handel te ontwrig, so gou moontlik uitgefaseer word. Daar word ook aanbeveel dat subsidies en staatsondersteuning aan navorsing om produktiwiteit te verbeter, moet toeneem. Dit het die afgelope twee jaar gedaal met slegte nagevolge vir landbouproduksie op langer termyn.
Hulle beveel verder aan dat eerder toegespitste staatsbystand aan spesifieke verbruikersgroepe (armes) gegee word as om net ’n blanko benadering te volg. Dit geld ook ondersteuning aan boere.
WÊRELD SE PSE
Die TABEL gee ’n paar lande se produsentesubsidie-ekwivalent (PSE), wat ’n aanduiding is van staatsteun aan boere as ’n persentasie van die bruto landbouproduksie.
Noorweë (53% van plaasinkomste) is die land met die hoogste staatsondersteuning aan boere, met Switserland en Japan omtrent op dieselfde vlak.
EU, waarheen die meeste van Suid-Afrika se landbouprodukte uitgevoer word, se staatsondersteuning aan sy boere is relatief hoog, gevolg deur Amerika, wie se subsidies aan sy graan- en oliesaadbedryf verseker dat pryse op die wêreldmark hoog bly.
Australië en Nieu-Seeland se staatsondersteuning is laag met min direkte ondersteuning aan hul boere, maar dié lande is groot uitvoerders van landbouprodukte en hul boere moet, soos Suid-Afrikaanse boere, op die wêreldmark meeding. Die verskil is dat hulle baie meer belê in infrastruktuur om die koste van uitvoer (vervoer) so laag as moontlik te hou, asook baie ondersteuning gee deur navorsing en innovasie. Dit ondersteun hul boere om mededingend te bly, wat die teenoorgestelde is van wat in Suid-Afrika gebeur.
Nogtans is die plaaslike kommersiële landbou baie mededingend met die minimum staatsteun en sowat 50% van die plaaslike landbou se inkomste word met uitvoer verdien. Die grootste deel van Suid-Afrika se staatsteun aan die landbou gaan na opkomende boere.
Die TABEL toon ook die Brics-groepering, waarvan Suid-Afrika lid is. Dit is toenemend duidelik dat die Suid-Afrikaanse regering hom by die groepering skaar – met al die risiko’s wat dit inhou. Europa is steeds die plaaslike landbou se grootste uitvoerbestemming, asook vir heelwat ander produkte.
Nietemin toon die TABEL. dat die Suid-Afrikaanse landbou selfs vergeleke met die Brics-groepering betreklik min staatsondersteuning kry. Dit is baie vergelykbaar met Brasilië, wat vir die plaaslike landbou die grootste invoerbedreiging inhou, soos met sy baie goedkoop hoendervleisuitvoer na Suid-Afrika, wat teenstortingstariewe vereis.
ONDERSTEUNING
GRAFIEK 1 gee ’n aanduiding van die produkspesifieke staatsondersteuning wat die 54 lande vir spesifieke basiese voedselsoorte gee. Die ondersteuning is in verskillende vorme, byvoorbeeld direk aan die boer, asook invoertariefbeskerming wat die boere se pryse hoër as internasionale markpryse hou.
Die onderliggende bedoeling is om selfvoorsienend te wees en die produkte relatief goedkoop te produseer. Die neiging het die afgelope drie jaar toegeneem.
Dit val ook op dat die meeste steun aan basiese voedselsoorte gaan. In die geval van Suid-AfriDie