Bloutong: Op die rand van ’n deurbraak
Midde-in ’n dieregesondheidskrisis en reuseverliese weens bloutong by wolskape die afgelope drie jaar in Suid-Afrika staan die private entstofmaatskappy Design Biologix gereed met derduisende entstofdosisse.
Die oplossinggedrewe private entstofvervaardiger Design Biologix, wat meer as 40 miljoen dossise per jaar vervaardig en ’n belangrike deelnemer op die uitvoermark is, tree nou ook op die voorgrond in die stryd teen bloutong.
Uitbrekings van dié virussiekte laat steier menige wolskaapboerdery. Vanweë die nat toestande in groot dele van Suid-Afrika en ’n kritieke entstoftekort, is die grootste virussiekte onder skaapboerderye al jare onder die mees aangemelde siektes deur veeartse wat deel vorm van die Herkouerveterinêre Vereniging en die Veearts Netwerk.
Bloedsuiende muggies dra die virus oor na vatbare skape. Die insekte kan nie op ’n praktiese of volhoubare manier vir die hele nat seisoen bekamp word om die virusoordrag te probeer voorkom nie. Al is biosekerheid dus hoe goed, kan oordrag nie voorkom word nie.
Die enigste bewese bekamping van die virus is om immuniteit deur inenting by skape op te bou voordat die siekte in die somer en herfs voorkom.
Die groot probleem is die talle stamme of sogenoemde serotipes van die virus. Elke serotipe kan die siekte veroorsaak, en immuniteit teen een verleen nie noodwendig beskermende immuniteit teen die ander serotipes nie.
Baanbrekernavorsing
In Suid-Afrika word daar al die afgelope 100 jaar baanbrekernavorsing deur Onderstepoort gedoen om bloutong beter te verstaan ten einde ’n doeltreffende entstof te ontwikkel wat die siekte kan voorkom. Van die 26 en meer serotipes wat in die wêreld voorkom, is 20 al in Suid-Afrika deur navorsing geïdentifiseer.
Van die serotipes tas skape erger aan as ander, en sekeres kom meer algemeen voor. Verskillende kombinasie van serotipes kom in opeenvolgende seisoene voor, wat voorkoming verder bemoeilik.
Ontwikkeling van entstof
Met die tekort aan ’n entstof het navorsers by Design Biologix en die fakulteit veeartsenykunde aan Onderstepoort al meer as ses jaar gelede met veeartse landwyd begin saamwerk om die virusserotipes te identifiseer. Dié serotipes is dan in die laboratorium gekweek vir die ontwikkeling
van ’n doeltreffende entstof.
Sowat 15 jaar gelede was daar ook ’n uitbreking van bloutong in Europese lande en nadat die gemodifiseerde lewende entstof aanvanklik uit Suid-Afrika ingevoer is, is daar later besluit om ’n geïnaktiveerde entstof te vervaardig. Dit was om die nadelige gevolge uit te skakel wat ondervind is met die gebruik van die lewende entstof, veral by dragtige diere.
Dié navorsing wat in verskillende Europese en Asiese lande gedoen is, het getoon dat die geinaktiveerde entstof baie doeltreffend gebruik kan word om bloutong te voorkom, en ook maklik aangepas kan word by die serotipes namate hulle van seisoen tot seisoen verander.
Veiligheid getoets
Met die plaaslike navorsing deur Design Biologix en die bewese internasionale navorsing is daar voortgegaan om ’n geïnaktiveerde adjuvante polivalente bloutongvirus- (BTV) entstof te formuleer as ’n emulsie vir die immunisering van gesonde skape teen bloutong.
Die BTV-serotipes wat algemeen in Suid-Afrika voorkom en by die entstofformulering ingesluit is, is tipes 1, 2, 3, 4, 5, 7, 12, 13, 16, 17 en 24.
Verdere navorsing is toe gedoen om die veiligheid van die entstof te toets, veral by dragtige ooie. Doeltreffendheid is bepaal deur die vlakke waarteen teenliggaampies teen die verskillende serotipes opgewek kan word ná inenting en virusneutralisasietoetse.
Op grond van die navorsing is ’n dossier saamgestel vir die registrasie van die entstof deur die Suid-Afrikaanse registrasieowerheid ingevolge Wet 36 van 1947. Die registrasie vir die BLU-VAX-entstof (reg.nr. G4534) is op 10 Mei vanjaar ontvang, en die vervaardiging kon in alle erns begin. Dit is ’n proses wat langer as drie maande duur om die entstof beskikbaar te kan hê aan die begin van die volgende reënseisoen in die somerreënstreek.
Dien dit só toe
Die entstof is geregistreer as twee inspuitings aan gesonde skape, met die tweede inspuiting drie tot vier weke later vir skape wat nog nooit voorheen teen bloutong ingeënt is nie, of waar daar nie ’n spesifieke inentingsgeskiedenis is nie. Die veiligheid van die entstof is wel getoets en bewys as veilig vir gebruik by dragtige ooie.
Lammers van ooie wat nog nooit ingeënt is nie, kan wel vanaf een week oud die eerste keer ingeënt word, met die skraagdosis drie tot vier weke later. Lammers van ooie wat in die afgelope jaar ingeënt is, sal vanaf drie maande oud ingeënt kan word, met ’n skraagdosis drie tot vier weke later.
Nadat skape in die eerste jaar twee inentings ontvang het, sal hulle daarna jaarliks net een skraagdosis ontvang voor die tydperk wanneer bloutong die meeste voorkom, naamlik Oktober en November in die somerreëngebied.
Die gebruik van die entstof by teelramme en die uitwerking op semenproduksie is nog nie geëvalueer nie. Die gebruik van die entstof in die twee maande voor die begin van die dekseisoen en tydens die dekseisoen word dus nie aanbeveel tot dié evaluasie afgehandel is nie.
Monitor resultate
Met die tekort aan bloutongentstof is die registrasie van die BLU-VAX-entstof deur die registrasieowerheid as ’n noodregistrasie geag. Met die samewerking van veeartse in die veld, sal die gebruik en resultate van die entstof gedurende die eerste seisoen van toediening gemonitor word.
Die doel van ’n geïnaktiveerde entstof is om immuniteit te ontwikkel teen die belangrikste serotipes wat voorkom, en dit op ’n veilige manier te doen sodat dragtige ooie ook ingeënt kan word. Dit was voorheen ’n groot beperking op intensiewe skaapplase waar ooie met korter intervalle as een jaar lam.
Die resultate wat met die BLU-VAX-entstof behaal word, sal deurentyd gemonitor word deur veeartse wat dit voorskryf in die kuddes waar hulle ’n gesondheidsdiens lewer. Dit sluit ook seisoenale monitering in van die bloutongvirusserotipes wat voorkom.
Navrae: Dr. Angela Buys, e-pos: angela@designbio.co.za; dr. Beate von Teichman, e-pos: beate@designbio. co.za; web: www.designbio.co.za