Moenie jou besigheid jou aftreeplan maak nie
Om ‘n besigheid te verkoop, of om te beplan om steeds ‘n inkomste daaruit te verdien ten einde jou aftrede te befonds, verloop nie altyd volgens plan nie. Alhoewel jou besigheid heel moontlik ‘n belangrike komponent van jou aftreeplan is, sê Yanush Singh, Nasionale Besigheidsontwikkelingsbestuurder by Sanlam, “Dit moenie die enigste komponent wees nie en jou aftreeplan behoort gediversifiseer te word om ander meer betroubare en belastingdoeltreffende maniere in te sluit om vir jou aftrede te spaar en dit te befonds.”
Die probleme wanneer jy jou besigheid jou aftreeplan maak
1. Onderskeiding tussen klandisiewaarde en persoonlike waarde:
Singh sê: “Klandisiewaarde, soos ‘n besigheid se goeie naam of ligging, verskil van persoonlike waarde, dit wil sê die ontasbare waarde wat die eienaar aan die besigheid verleen uit hoofde van, byvoorbeeld, kundigheid, kontakte en verhoudings. Indien ‘n groot deel van jou besigheid se waarde toeskryfbaar is aan persoonlike waarde, wat nie aan ‘n koper oorgedra kan word nie, kan jou besigheid moontlik heelwat minder werd wees as wat jy verwag.”
2. Die kwessie van onsekerheid: Singh sê verder: “Eksterne faktore buite ons beheer, soos die Covid-19-pandemie en onluste, is angswekkende herinneringe aan die gevare verbonde aan die bedryf van ‘n onderneming in uiters onsekere omgewings. Besighede is van aard ‘n betreklik hoë risiko. Entrepreneurs aanvaar hoër risiko omdat opbrengste potensieel hoër is as dié wat hulle van veiliger beleggings kan verwag. Waarom sou jy dan jou hele aftrede beplan op iets wat uiteraard riskant is?”
3. Moet ook nie op jou kinders reken nie: “Slegs ongeveer ‘n derde van familiesake word suksesvol na die volgende geslag oorgedra en minder as die helfte hiervan word van die tweede na die derde geslag oorgedra. Generasie Z, Millenniërs en in mindere mate, Generasie Xers, heg groot waarde aan vryheid, met inbegrip van die vryheid om dikwels van werk te verander. Die Vierde Industriële Rewolusie het ook ‘n meer verbonde, globale ekonomie tot gevolg met die verskyning van nuwe tegnologieë en gevolglik nuwe beroepe. Jy kan dus nie net op jou kinders reken om jou besigheid oor te neem en sodoende te help om vir jou aftrede te voorsien nie,” sê hy.
Voorsiening vir aftrede
Singh sê dis noodsaaklik om eers welvaart te beskerm voordat jy daaraan dink om welvaart te skep. Vir hierdie doel kan sakeversekeringsooreenkomste aangegaan word om risiko te verminder en opvolgerbeplanning in besighede te verseker, veral om die talle probleme op te los wat by die dood of ongeskiktheid van ‘n aandeelhouer of sleutelpersoon kan opduik.
Byvoorbeeld, eienaars wat borg vir die skuld van die besigheid geteken het, besef nie altyd dat bates in hul bestorwe boedel moontlik verkoop sal moet word om daarvoor te betaal nie.
Party eienaars dink ook nie aan die feit dat die dood van ‘n mede-aandeelhouer die besigheid bankrot kan maak omdat die besigheid onmiddellik aanspreeklik word vir die volle vereffening van die oorlede aandeelhouer se kredietleningsrekening. Indien geen koop-en-verkoopooreenkoms in plek is nie, sal die oorlede aandeelhouer se gade gewoonlik hul deel erf en hul plek in die besigheid inneem.
Singh sê: “Jou besigheid moenie jou aftreeplan wees nie. Maar jy behoort die inkomste wat jy daaruit verdien, te gebruik om vir aftrede te spaar. Die meeste eienaars ontvang ‘n salaris uit die besigheid, wat belastingaftrekbaar is as ‘n besigheidsuitgawe.
“Eienaars word dan egter aanspreeklik vir inkomstebelasting op hierdie salarisse. Maar, as jy ‘n deel van jou salaris in ‘n uittree-annuïteit (UA) belê, is hierdie bydraes, binne perke, weer eens belastingaftrekbaar – en al die groei wat jy in die UA-fonds verdien, is ook belastingvry.”
Dis ‘n uitstekende manier om balans aan ‘n portefeulje te verleen en te diversifiseer. Die opbrengs op herbelegging in jou besigheid kan vanselfsprekend hoër wees, maar dit hou tipies meer risiko in.
As jy sekuriteit verlang en met finansiële sekerheid wil lewe, is dit raadsaam om ‘n finansiële beplanner te raadpleeg.
Artikel deur adv. Yanush Singh, Nasionale Besigheidsontwikkelingsbestuurder, Sanlam