Maak só vir kolskote
Met fabrieksammunisie word ’n geweer se akkuraatheidspotensiaal dikwels nie bereik nie. Soms is pasmaakammunisie wat spesifiek vir daardie geweer ontwikkel en gelaai word, nodig om die geweer se potensiaal ten volle te verwesenlik, hetsy vir jag of kompetisieskiet.
In hierdie artikel verduidelik ek omvattend hoe ek te werk gegaan het om die akkuraatste lading te vind vir ’n vandierakaf Savage Mod 12 Long Range Precisiongeweer in die kaliber .260 Remington. Die doel was om ’n lading te vind wat die skote op 100m sou laat sny. Die geweer is toegerus met ’n Nigthforce 832x56teleskoop op ’n picatinny rail (monteerbasis).
Sommige mense gebruik deesdae die Quick LOAD-program as ’n vinnige manier om ladingontwikkeling te doen, maar die probleem is dat min mense dit aankoop en baie verstaan nie mooi hoe dit werk nie. En maak jy ’n berekeningsfout met QuickLOAD kan dit katastrofies wees. Die langer maar veel veiliger metode vir Jan Alleman is om die Inkrementele (toenemende) Ladingontwikkelingsmetode te volg wat deur die Fransman Creighton Audette ontwikkel is. Skuts verwys sommer daarna as die sweet spot- metode.
Só Werk dit
Jy kies jou komponente (koeël, slagdop, dop en dryfmiddel) stel vas wat die minimum en maksimum ladings vir die gekose koeël en kruit is en begin patrone laai as volg: Een patroon met die minimum lading en dan die daaropvolgende patrone met inkremente (’n toename) van 0.2 of .03gr in elke geval totdat
jy by die maksimum lading uitkom. Elk van hierdie patrone word dan op 300m geskiet en die val van die skote noukeurig aangeteken. Die skote sal vertikaal oor die teiken verspreid lê met een of dalk twee areas waar die skote bondel. Jy kies dan so drie of vier ladings van die klomp waar die skote (koeëlgate) bondel en laai vyf patrone met elk van dié ladings. Skiet dan hierdie ladings ook op 300m en kies die beste een.
Vir die .260 Rem het ek die volgende komponente gebruik: Lapuadoppe, CCI 200slagdoppe, Somchem se S365dryfmiddel (lot # 078), Berger 140gr VLD en Lapua 123gr Scenarkoeëls.
In SuidAfrika is herlaaiers aangewese op Somchemdryfmiddels en die herlaaihandleiding van dié maatskappy, genaamd Rheinmetall Denel Munition Somchem Powders – Herlaaidryfmiddels Ballistiese Handleiding.
In die volksmond noem ons dit sommer die Somchemboekie.
Minimum en Maksimum ladings
Ongelukkig gee die Somchemboekie nie ladings vir die .260 Remington aan nie, dus moes ek ’n ander metode gebruik om veilige minimum en maksimum ladings te bepaal. Ek het vasgestel dat die .260 Remington en die 6.5x55 Sweedse Mauser min of meer dieselfde dopkapasiteit het en deur ingeligtes te raadpleeg, het ek bepaal dat S365 as die beste dryfmiddel vir beide aanbeveel word. Die Somchemboekie bevat ’n lys van ons plaaslike dryfmiddels met daarnaas die Amerikaanse ekwivalente van ons kruite. Vir S365 is die Amerikaanse ekwivalent IMR4350. ’n Mens sou dus teoreties die ladings wat vir IMR4350 aangegee word kon gebruik met S365. Maar dis nie heeltemal so eenvoudig nie. Die brandspoed van hierdie twee kruite is nie heeltemal dieselfde nie en daarom is verdere werk nodig om ’n veilige minimum en maksimum lading te probeer vasstel vir S365.
Om dus te bepaal wat veilige ladings met S365 sou wees, moes ek die beskikbare dopvolume van die .260 Remdoppe bepaal en dit is as volg gedoen:
Herlaaiers aanvaar oor die algemeen dat goeie dopvulling nodig is vir die beste akkuraatheid. Dopvulling van tussen 80% en 90% van die maksimum beskikbare dopvolume word as ideaal beskou – met ander woorde die dop moet byna vol kruit wees. Water kan gebruik word om die dopvolume te bepaal en dit word so gedoen: Neem ’n voorbereide dop en monteer ’n koeël daarin tot die verlangde TPL ( totale patroonlengte) sonder slagdop of dryfmiddel. Weeg hierdie kombinasie. Vul ’n mediese spuit met water en koppel ’n spuitnaald vooraan. Spuit die dop vol water deur die slagdopgaatjie. Bevestig dat die dop vol water is en dit by die slagdopgaatjie uitkom. Droog die water in die slagdopkamer op, en weeg nou die “nat patroon”.
Bereken die beskikbare dopvolume deur die droë gewig van die nat gewig af te trek. Bereken nou 80% van die beskikbare maksimum volume en beskou dit as ’n veilige minimum.
Bereken ook 90% van die volume en beskou dit as ’n voorlopige maksimum wat nie oorskry mag word nie.
Ek het bereken dat die
» dopvolume met ’n Berger 140grkoeël 47.3gr water is en vir ’n 123gr Lapuakoeël was dit 49.4gr. Vir die Bergerkoeël is 80% van die watervolume 37.8gr en vir 90% is dit 42.5gr. Met die Lapuakoeël is 80% van 49.4gr, 39.5gr en 90% is 44.5gr. Hierdie waardes kan nou as veilige minimum en maksimums beskou word en kan as vertrekpunt vir ladingontwikkeling gebruik word.
Let wel! Hierdie minimum en maksimum ladings is nou slegs van toepassing op S365, nie op vinniger verbrandende kruite soos S335 en S355 nie. Hierdie metode geld S LEGS vir Somchem se geëkstrueerde enkelbasisdryfmiddels – herlaaiers praat van stokkieskruit en dit sluit die volgende in: S335, S355, S365 en S385.
Hierdie metode is nie bedoel vir beginnerherlaaiers nie, dit moet net met stafie/ stokkiekruit gedoen word en die kruitspektrum moet met groot oorleg gekies word nadat jy ook die dopvolume van ander soortgelyke kalibers vasgestel het waarvoor daar bestaande ladings beskikbaar is met bekende kruite/dryfmiddels.
Soos genoem kan die QuickLOADprogram met die nodige kennis en omsigtigheid gebruik word. Onthou altyd, die enigste veilige lading is die begin of minimum lading.
Begin met ’n lae lading en werk inkrementeel op.
Ek het die 140gr Bergerkoeëls gelaai met inkremente van 0.3gr (van 37.9gr tot 42.4gr S365) en die 16 patrone toe op 300m gaan skiet.
Trompsnelhede het gewissel van 2 568vps tot 2 816vps. Skote 13 tot 16 het hoë druk gewys. Onthou wanneer jy die skietoefening doen om goed op te let na druktekens soos jy die hoër ladings nader. Moenie outomaties aanneem dat die maksimum lading ’n veilige een is nie. Indien tekens van hoë druk ervaar word, moenie die oorblywende patrone met hoër ladings afvuur nie.
Ek het eers twee toetspatrone (ook 37.9gr) op 300m geskiet om seker te maak ek is op die teiken. My telskote vir die toets het dus begin met skoot 1c. (Sien foto).
Skote 1c tot 7 vorm ’n sweet spotbondel met ’n vertikale verspreiding van 50mm. Ek vermoed dat skote 8 en 9 waarskynlik by bostaande bondel hoort, maar dat ek dit swak geskiet het as gevolg van my effe wankelrige skiettafel. Indien skote 8 en 9 hier hoort, strek die bondel eintlik oor skote 1c tot 11 (sien foto). Uit die groep ladings wat die koeëls laat bondel het, moes ek toe een kies as ’n sweet spotmiddellading en van daar af verder werk. Uit die eerste bondel het ek dus 39gr gekies.
Moontlik vorm skote 13 tot 16 ’n tweede sweet spotbondel (sien foto). Dieselfde fout as met skote 8 en 9 geld waarskynlik ook vir skoot 14. Hier het ek besluit op 42.0 as my sweet spotmiddellading.
Voor ek met die ladingontwikkeling begin het, het Benji van Safari & Outdoor in Pretoria, as toets van die geweer se potensiaal, sy lading van 40.6gr S365 met die Lapua 139 VLD’s en Normadoppe gebruik om op 100m ’n vyfskootgroep te skiet waarvan die gate mekaar raak.
Om die ladings te toets, het ek vier groepe van vyf patrone elk as volg gelaai met S365 lot 078: 39.0gr; 40.6gr; 42.0gr en 42.5gr.
Vir ’n meer stabiele rus het ek hierdie vyfskootgroeperings op 300m uit die lêposisie geskiet met ’n tweepoot as voorste rus en ’n sandsak agter onder die kolf. Om te voorkom dat klimaatsfaktore en tamheid ’n invloed op die groeperings het en dalk tot verkeerde gevolgtrekkings kan lei, het ek die groepe op ’ n round robinmetode geskiet.
Met ander woorde, lading 1 se patrone is nie almal geskiet en daarna lading 2, 3 en 4 nie. Ek het patroon 1 van lading 1 op sy teiken geskiet; dan patroon 1 van lading 2 op sy teiken; patroon 1 van lading 3 op sy teiken, ensovoorts tot al die ladings geskiet is. So versprei jy alle eksterne faktore eweredig oor al die groeperings. Om te verhoed dat die loop te warm word, het ek twee minute tussen elke skoot gewag.
Let wel, met die sweet spotmetode konsentreer jy meer op die vertikale verspreiding van die skote. Die horisontale verspreiding is grootliks te wyte aan wisseling in omgewingsfaktore soos byvoorbeeld wind.
Uit vier groeperings met die 140gr Bergerkoeël het lading 1 (39gr) en lading 3 (42gr) die »
» beste vertoon, maar lading 3 het ongelukkig té hoë druk getoon en so ook lading 4. Daarom het ek ladings 3 en 4 geskrap en besluit om rondom die 39grlading te werk.
Voordat ek die finale groeperings met die 140greiner geskiet het, het ek eers die aanvanklike toets met die 123grkoeël gedoen. Die 16 patrone se ladings het gewissel van 39.5gr tot 44gr en die trompsnelhede van 2 751vps tot 3 024vps.
Hierdie oefening het ek uit die lêposisie geskiet met ’n tweepoot voor aan die kolf en ’n sandsak agter. Skote 5 en 7 het ’n bietjie skeefgetrek en hoort eintlik in die sweet spotbondel van skote 111 (39.5 tot 42.5gr) wat ’n byna ongelooflike vertikale verspreiding van slegs 25mm gegee – het ’n baie mooi sweet spot. Weens die wye band van hierdie sweet spot het ek besluit om drie ladings te laai naamlik 40gr; 41.0gr en 42.0gr (S365 lot 078).
Met die skiet van hierdie drie ladings was toestande baie ongunstig (sonskyn en wolke, mirage en ’n wisselvallige wind). Die resultate (sien foto) het getoon dat lading 1, 40gr S365 die meeste belofte toon.
Verdere Verbetering in sKietposisie en tegnieK
Alhoewel die stabiele lêhouding beter gewerk het, het ek tog gevoel dat ek na nog beter stabiliteit moet streef en dus aanpassings aan my skiettegniek moet maak. Ek het lank met Johannes Schoeman gesels (een van ons top Jaggeweerskuts) wat ook so ’n geweer besit en sy raad was dat ek nie te lank moet neem om die skoot geskiet te kry nie – as jy begin aanlê moet die skoot binne ses sekondes loop anders raak jy moeg en/of verloor konsentrasie.
Johannes het genoem dat hyself beter met ’n Xbag as voorste rus skiet en dit bo ’n tweepoot verkies, maar dat dit ’n voortdurende stryd is om die sak op die regte hoogte te kry en te hou. Daarom het ek ’n platform gebou met stelskroewe op die vier hoeke (sien foto).
sKiet Van finale groeperings
Met die skietposisie en tegniek uitgesorteer, was dit tyd om die finale gekose sweet spotladings van beide koeëls te toets.
Ek het 10 patrone met 39gr gelaai en vyf met 41.2gr. Herlaaiers se inligting dui daarop dat skuts die 140gr Bergers akkuraat skiet teen 2 750vps. Met ’n S/Lfaktor van 66.75 het ek bereken dat 41.2gr min of meer daardie spoed sou lewer.
Ek het vyf skote van die 39grlading op 100m en vyf skote op 300m geskiet. Met die 41.2grlading het ek slegs op 300m geskiet. Die toestande tydens hierdie skietsessie was baie gunstig – bewolkte weer, goeie sig, geen mirage nie en ’n blote asempie wind. Hierdie keer het ek die groepe nie op die round robinmanier geskiet nie, maar elke groep afsonderlik.
Met lading 1 het skote 14 ’n vertikale verspreiding van slegs 28mm getoon. Skoot 5 was ’n uitskieter wat hoog geland het.
Die koeëlsnelheid was 2 624vps. Lading 2 (ook 39gr) het sy vyf skote in 15mm op 100m geplaas en die spoed was ook 2 624vps. Lading 3 het ’n vertikale verspreiding van 43mm op 300m vir skote 2 tot 5 getoon met skoot 1 wat wyd geland het. Die koeëlsnelheid was 2 752vps.
Alhoewel bostaande resultate akkuraatheid lewer van 0.6MOA, wat vir die meeste jag en skietdoeleindes akkuraat genoeg is, het dit nie voldoen aan die aanvanklike oogmerk dat die skote mekaar moes sny nie.
Oor na die Lapua 123gr Scenars wat groot belofte getoon het tydens die sweet spotskietsessie.
Hier het ek ook twee ladings gekies naamlik 40gr (10 patrone) en 41.8gr (op grond van Johannes Schoeman se gunsteling lading).
Hierdie groeperings is onder dieselfde gunstige weerstoestande geskiet as die 140gr Bergers en elke groep is ook op sy eie geskiet. Lading 1 het ’n 28mmgroep op 300m geskiet en die koeëlsnelheid was 2 726vps. Dieselfde lading het vyf skote op 100m in 11mm geplaas. En die 41.8grlading het vyf skote in 46mm op 300m geproduseer.
Die 40grlading is dus as die akkuraatste een gekies vir hierdie spesifieke geweer.
As bevestiging het ek hierdie inligting van die 123gr Scenars se lading gebruik en QuickLOAD daarvolgens gekalibreer tot dit op ’n Barrel Node en die gemete spoed uitkom. Ek het eerder ’n klompie faktore in die program effe verander as om een baie te verander vir kalibrasie.
Met hierdie kalibrasie het die program dit wat ek geskiet het byna presies gesimuleer. Op hierdie manier kan QuickLOAD baie handig wees om aan te dui wat die resultaat sal wees indien enige van die lading se eienskappe verander word.
Met verwysing na hierdie hele oefening, word dit wat ons reeds weet weereens bevestig: • Kies akkuraatheid bo spoed. • Maak seker van jou skiet
tegniek en geweerrus. • Elke geweer het sy eie resep wat gevind moet word – ander mense se ladings werk nie noodwendig in jou geweer nie. • Met ’n wetenskaplike benadering en deeglike analise van die data, verkry jy die ideale lading met relatief min skote – SLEGS met 46 skote vir die Lapua 123gr Scenars. * Cassie Nienaber het besluit om sy passie vir akkurate skiet en kennis van herlaai as voltydse werk op te neem.
Kontak Cassie gerus vir ladingontwikkeling asook die herlaai van pasmaak-ammunisie vir skyfskiet of jag. Hierdie diens is landswyd beskikbaar, ten volle wettig en word onder die vleuel van Peet Grobler van NobleTEQ bedryf.
Kontak Cassie by 0824125344 of besoek sy webblad www.mambareloading. co.za.