Die herlaai van ammunisie e DEEL XI Afsluiting
In Deel X het ons gesien dat vier totaal uiteenlopende en onafhanklike verskaffers almal bykans dieselfde maksimum spoed aandui en daarom het ons konsensus bereik dat ons as herlaaiers nooit hierdie waardes vir die maksimum spoed (lees dit as maksimum druk) moet oorskry nie.
Ek het daarteen besluit om in hierdie aflewering te gesels oor hoe om te maak vir kalibers wat nie in die Somchem/RDMhandleiding verskyn nie. Die metodes wat daarvoor gebruik kan word, verg ’n hoë mate van kundigheid en kan daarom bydra tot onveilige herlaaiprak- tyke. Sou jy dus só iets wou doen, bevestig eerstens of die kaliber waarvoor jy data benodig nie reeds op Somchem se webblad ( www.somchemreload.com) gepubliseer is nie. Indien nie, nader iemand met bewese kundigheid om jou hiermee by te staan.
In hierdie laaste aflewering van die herlaaireeks gaan ek my beginsels en praktyk vir herlaai opsom.
ALLES WAT EK OOR HERLAAI VERKONDIG RUS OP VYF BENE: 1. VEILIGHEID
Daar is ’n verband tussen koeëlspoed en kamerdruk. Die aangeduide spoed in herlaaitabelle is die bepalende faktor, nie noodwendig die ladings nie. Jou wapen mag dalk meer of minder kruit gebruik om dieselfde spoed te behaal. Herlaaiers moet nooit die waardes vir die maksimum spoed (lees dit as maksimum druk) in herlaaitabelle oorskry nie. Hanteer daarom jou geweer en die herlaai van patrone met die nodige respek en moet NIE die MAKSIMUM snelheid oorskry nie. Aangesien Suid-Afrikaanse herlaaiers met Somchem-dryfmiddels werk, behoort jy hul handleiding te gebruik. In die volksmond noem ons dit sommer die Somchem-boekie of RDM-handleiding. Begin altyd by die aanbevole minimum beginlading en werk in klein inkremente stadig en versigtig op. Dit beteken dat jy NOOIT iemand anders se ladings goedsmoeds moet gebruik nie. Herlaaiers MOET hul ladings oor ’n chronograaf toets om te bevestig dat dit veilig is om hul selfgelaaide patrone in hul wapen te skiet. Kies akkuraatheid bo spoed.
2. UNIFORMITEIT
Vir herhaalbare en akkurate resultate is uniformiteit baie belangrik. Dit behels dat al jou patrone, een vir een, in alle opsigte, ’n presiese weergawe of kloon moet wees van sy maats. Die stappe van jou herlaaiproses moet daarom ten volle daarop gerig wees om alles uniform en herhaalbaar te doen. Om jou patrone so identies moontlik te hê, is baie makliker as jy met komponente wegspring wat uniform is. Dit is volgens my onrealisties om van komponente wat nie so uniform is nie, uniforme resultate te verwag. Dikwels is dit veel goedkoper, met heelwat minder moeite en boonop meer effektief, om uit die staanspoor doppe te koop wat reeds aan die uniformiteitvereistes voldoen. Sulke uniforme doppe verg die minimum aandag of voorbereiding en word grootliks net so,
sonder ’n klomp ekstra werk daaraan, gebruik om patrone te laai. Dieselfde uniformiteit beginsel wat by doppe toegepas moet word, geld ook vir dryfmiddels, koeëls en slagdoppe. Indien die lotnommer van enige komponent verander, mag dit ook die verrigting en akkuraatheid van jou ammunisie beïnvloed. Probeer dus so ver moontlik groter lotte van komponente aankoop om hierdie veranderlikes uit te skakel. Dit is altyd voordelig vir ammunisie en dryfmiddel om dit onder toestande van beheersde temperatuur en humiditeit te laai en te stoor.
3. KONSENTRISITEIT
Konsentrisiteit en haaksheid van die aksie, sluitnokke, boor, kroon en patrone is uiters belangrik vir akkuraatheid. Daarom is die herlaai van reguit patrone een van die belangrikste beginsels vir die maak van akkurate ammunisie. ’n Skeefgelaaide koeël is onstabiel wanneer dit die dop verlaat en ongelukkig word dit nie “reguit” of stabiel gemaak soos dit deur die loop beweeg nie. As die koeël die loop verlaat, is dit gewoonlik steeds onstabiel en daarom veroorsaak dit dat die koeël in vlug waggel en van rigting afwyk. Die resultaat van ’n skewe dopnek is ’n skeef gelaaide koeël. Dit is maklik om met ’n reguit dop ’n reguit patroon te maak. Daarom moet ons doppe hervorm sonder om die dopnekke te buig.
4. BEHEER DEUR METING
Wanneer pas ’n dop styf of los in ’n geweerkamer? Elkeen van ons interpreteer waarskynlik sulke terme verskillend. Vir een persoon beteken ’n stywe pas dat hy die slot met een vinger kan toedruk en vir ’n ander dat die slot toegeforseer moet word. Die enigste logiese manier om te bepaal of ons binne perke is, is deur meting. Daarom neem ons sekere mates van patroondoppe, voor en nadat ons daaraan gewerk het. So kan ons die proses beheer en verseker dat die patrone wat ons laai korrek in ons wapens pas en reg funksioneer. Geelkoper verhard met oormatige hervorming en dit lei dus tot die verkorte lewensduur van doppe. Gelukkig kan oormatige hervorming met behulp van meting beheer word. Hier dink ek altyd aan die leuse: “Om te meet, is om te weet”.
5. REKORDHOUDING
Baie belangrik! Sonder rekords raak dinge erg deurmekaar. Maak ’n eenvoudige tabel waarin jy die volgende aanteken: Inligting omtrent die dop (die vervaardiger en aantal kere gevuur); koeëlinligting (die vervaardiger, beskrywing, gewig); tipe kruit en lotnommer; die lading (kan ook powder measure- verstelling aanteken); tipe slagdop; algehele patroonlengte en die trompsnelheid van die koeël. Om foute met die hoeveelheid kruit en koeëlgewig uit te skakel, weeg ek elke gelaaide patroon op my elektroniese skaal, en kyk dat daar nie ooglopende foute of afwykings is nie. Ek bereken terselfdertyd die gemiddelde massa van die wat ek weeg en teken dit aan. Indien ek volgende keer weer volgens hierdie resep laai, is dit vinnig om te bevestig dat die nuwe patrone reg gelaai is. Ek probeer doppe in groepe van sê 50 per houer te hou. So beheer ek maklik hoeveel keer doppe gevuur is. Ek teken ook elke keer aan watter proses en stappe ek volg vir doppe se voorbereiding.
SKIET VAN GROEPERINGS
As jy skiet, dra die kombinasie van wapen en ammunisie slegs 30% by tot akkurate skootplasing. Natuurlik kan ons nie sonder goeie toerusting en patrone mooi skiet nie, maar die oorblywende 70% berus op die konsentrasie en uitvoering van die skoot deur die skut. Daarom is eenvormige snellerdruk en -beheer een van die belangrikste aksies om baas te raak vir akkurate skootplasing. Die skut moet ook aandag skenk aan asembe- heer, natuurlike aanlêposisie (moet nie die geweer met jou liggaam in ’n rigting dwing/forseer nie) en volle ondersteuning van die wapen deur sagter ondersteunings waarop/waarteen die geweer nie sal wip/ bounce nie. Die lêhouding lewer gewoonlik die mees stabiele skietposisie. Moenie te lank neem om die skoot geskiet te kry nie – as jy begin aanlê moet die skoot binne ses sekondes loop anders raak jy moeg en/of verloor jy konsentrasie. Skuif dus rond en kry jou aanlê gereed voor jy ’n patroon kamer, ook omdat ’n patroon wat in ’n warm kamer lê en bak, heel anders gaan skiet. Sommige van ons skiet beter met ’n X-bag as voorste rus en verkies dit bo ’n tweepoot, maar vind dit is ’n voortdurende stryd om die sak op die regte hoogte te kry en te hou. Daarom het ek ’n platform »
» gebou met stelskroewe op die vier hoeke (sien foto bl. 44).
Indien jy verskillende groepies patrone skiet, en al die patrone van Groep A skiet, daarna Groep B, ensovoorts, kan die toestande tydens die skiet van die onderskeie groepe- rings verander en die akkuraatheidspotensiaal beïnvloed. Teen die tyd dat jy die laaste groep skiet, is die loop baie vuiler, jou skouer seer of het die wind dalk opgesteek. Jy kan dus weens eksterne faktore moontlik die verkeerde afleidings maak. Daarom gebruik ek die Round Robin- metode. Dit werk so: Jy skiet Patroon 1 van elke groep gelaaide patrone op hul onderskeie mikpunte, dan skiet jy Patroon 2 van elk op hulle mikpunte en so hou jy aan tot al die patrone van elke gelaaide groep op hul eie mikpunte geskiet is. Om te verhoed dat die loop te warm word, wag ek minstens twee minute tussen elke skoot. Hierdie metode lewer nie noodwendig die kleinste groeperings nie, maar so versprei jy alle eksterne faktore eweredig oor al die groeperings. Ek skiet meestal vyfskoot-groeperings omdat die akkuraatheidspotensiaal daarmee groter is as met drieskoot-groeperings. Sogenaamde flyers wys duidelik met vyfskootgroeperings en kan dus geïgnoreer word (sien foto links).
Wat is ’n aanvaarbare groeperinggrootte in MOA ( Minute of Angle) vir ’n van-die-rak-afjaggeweer? 1MOA is naastenby 29mm op 100m; 58mm (29x2) op 200m; 87mm (3x29) op 300m; ens. Indien ’n geweer volhoudend drie skote in 1MOA skiet is dit ’n akkurate jaggeweer. Met volhoudend vyf skote in 1MOA is dit ’n baie akkurate jaggeweer. Met hierdie tipe groeperings kan ’n bok potensieel op 200m in sy brein geskiet word, moontlik selfs op 300m. Dit is sekerlik vir die meeste van ons akkuraat genoeg vir jag? Die wonderlike alles-in-een-gat-groeperings wat ons so lief is om te vertoon, is waarskynlik maar soos ’n hole-in-one in gholf, dit tref jou net per geluk. Menige loop en baie geld is reeds weggeskiet op soek na daardie ewig ontwykende superklein groeperings. Om gereeld met jagstokke uit veldposisies te skiet en jou geweer deeglik te leer ken en gereeld te skiet, gaan ’n baie beter opbrengs lewer as superklein groeperings.
Elkeen van ons en ons vroue soen mos maar soos dit ons pas. Jy, en nie jou maats of toeskouers nie, moet self tevrede wees met die verrigting van jou geweer en patrone.
Elke geweer het sy eie resep wat gevind moet word, daarom herlaai ons!
In die volgende reeks gaan ons gesels oor hoe om QuickLOAD vir ladingontwikkeling te gebruik. Lekker skiet! * Kontak Cassie via sy webblad: www.mamba-reloading.co.za