MY SOORT MES
Só moet ’n jagmes mos lyk...
Messe is seker een van die heel nuttigste stukke gereedskap wat die mens nóg ontwikkel het. Van die vroegste tye af het dit oorlewing vergemaklik toe ons nog jagters/versamelaars was. Behalwe dat dit ’n nuttige gebruiksartikel is, kan ’n mes natuurlik ook as wapen gebruik word om jouself mee te beskerm.
Lig, klein, bekostigbaar, uit die pad maar altyd aan jou sy... Dis wat ’n mes so kosbaar maak. ’n Mes is meer as net ’n gebruiksartikel, dis ’n edel stuk gereedskap. Met ’n mes sny jy alles weg wat jy nie wil hê nie – die vuil, slegte, nuttelose of oorbodige dinge. Jy kerf tot jy net dít oor het wat saak maak.
Enige basiese mes met ’n skerp lem kan vir ’n wye verskeidenheid take gebruik word, maar sommige ontwerpe werk net beter vir sekere take. Soos die mens meer take vir die mes ontdek het, het verskille in ontwerpe toegeneem. En wanneer die mens baie van ’n sekere besitting hou, wil hy sy persoonlike smaak daarin gereflekteer sien. Dis basies hoe pasmaakmesse ontstaan het.
Vandag word baie pasmaakmesse natuurlik glad nie gebruik nie, dis eintlik maar “juweliersware” wat bloot estetiese waarde vir die eienaar het – iets waarmee jy kan spog rondom die vuur of wanneer die manne in hul geweer- of trofeekamers vergader vir daardie allerbelangrike geselsies.
EIE ONTWERP
Elkeen van ons het sy eie idee van hoe die ideale mes moet lyk, van watter materiale dit vervaardig moet word en watter versiersels daarop aangebring moet word. Ek het dieselfde paadjie geloop. Vroeg in die 2000’s het ek my eerste “ideale” jagmes ontwerp en ’n bekende mesmaker genader om vir my so ’n mes te maak. ’n Paar jaar later het ek weer een ontwerp omdat ek ’n ligter weergawe wou hê van die vorige een. Dit moes ’n baie bekostigbare mes wees, een wat jy nie sou skroom om aan harde werk bloot te stel nie, omdat die lae vervangprys jou nie sooibrand sal gee nie. Ek het 2 000 van hierdie messe laat maak en hulle het soos soetkoek verkoop.
Vir ’n tyd lank was ek tevrede met dié ontwerp, maar daar was tog dinge wat gepla het. Die hef het dunner na agter geloop (waar jou pinkie om die hef vou) om gewig te spaar, maar dit het mettertyd vir my nie so gemaklik gevoel soos ’n effens voller hef nie. Ek wou ’n mes hê wat baie gemaklik in my hand
lê wanneer ek daarmee werk. Die hef moes effens langer wees as die vorige ontwerp s’n en voller in die area waar jou pinkie om die hef pas. Verder wou ek die lyn van die rugkant van die mes asook die vorm van die lem effens verander.
Ek wou ook ’n skut (guard) laat aanbring omdat ek eenkeer my vingers amper liederlik gesny het – my messe word soms gebruik vir dinge waarvoor jy nie eintlik ’n mes moet gebruik nie en omdat ek haastig van geaardheid is, kan ek nogal voortvarend raak as ek dink die slagwerk sloer te lank. Laastens wou ek ’n verandering aanbring net agter die skut (guard) waar die vorm van die vingergreep moes verander en ook effens dieper moes wees.
Met my ontwerp so te sê gefinaliseer, het ek na ’n geskikte mesmaker begin soek en onthou van Andries Strydom van Johannesburg. Ons het so twee jaar gelede ’n artikel oor sy gewere gepubliseer en hy het tóé reeds aan my genoem dat hy messe maak as ’n stokperdjie. Ek het Andries leer ken as ’n baie puntenerige persoon wanneer dit by gewere en messe kom. Daarom het ek hom gekontak kort nadat hy mesmakery as ’n voltydse beroep begin beoefen het. Voor ek hom gekontak het, het ek egter eers na voorbeelde van sy messe gekyk en sy vakmanskap het my oortuig dat hy die regte man is om te gebruik.
Alhoewel my mes hard sou werk en gou sy blinkmeneerstatus sou verloor, wou ek ’n kwaliteit-produk hê wat deur ’n topvakman gemaak is. Dit sou verseker dat dié mes op die regte plekke robuus genoeg is om die stampe en stote te oorleef waaraan ek dit sal blootstel.
Ek en Andries het dus ontmoet om my ontwerp te bespreek en veranderinge aan te bring om dit verder te verbeter. Ons het op N690 vlekvrye staal besluit en my oorspronklike idee was om die lem met ’n hol vlak te laat slyp (hollow grind) omdat dié ontwerp vir my goed werk. Tydens ons geselsie het Andries my egter oortuig om ’n plat slypvlak te probeer (flat grind) onder meer omdat dit die lem sterker maak as wanneer ’n hol slypvlak gedoen word. »
» Ons het ook besluit (op Andries se aanbeveling) om vir die skut eerder ’n guard as bolsters te gebruik. ’n Guard is ’n enkel stuk staal waarin ’n groef gesny is en van die onderkant van die lem af gepas of oorgegly word terwyl bolsters twee stukke staal is wat jy aan weerskante van die mes vassit. My mes se guard sou van nikkel-silwer gemaak word, maar vlekvrye staal word ook algemeen gebruik en is goedkoper.
Terwyl Andries besig was met die mes het hy my gekontak oor die vingergreep en ons het toe besluit om dit ’n bietjie dieper en groter te maak en ook die lyn daarvan effens te verander om dit meer vloeiend te laat lyk. Dit was hierdie insette van Andries se kant af wat bygedra het om die finale ontwerp nog beter te maak.
Ek het spesifieke opdragte gegee oor hoe die hef gevorm moes wees – daar moes byvoorbeeld geen skerp of skerpronde rande wees nie. Hoe gladder gerond die greep, hoe beter – as jy baie werk met ’n mes doen, laat enige skerperige rande op die hef jou hand ontgeld.
Vir hefmateriaal het ek op vaalbosknoets (ook kamferbos genoem) besluit omdat ek lank in die Noord-Kaap gebly het en ons ontelbaar baie male vaalbosknoetse vir braaivure gebruik het. Dit lyk natuurlik ook baie mooi maar is nie so vrek duur soos sommige eksotiese houtsoorte nie. Ek het intussen ’n paar stukkies kameeldoringhout ook gekoop en Andries sal een of ander tyd vir my ’n mes met hierdie hout as hefmateriaal móét maak.
DIE FINALE PRODUK
Toe Andries die prototipe vir my bring om te beoordeel en nog veranderinge aan te bring indien nodig, het ek verwag dat ek hom wel sou terugstuur met die opdrag om hier en daar te skuur, te vyl en te skaaf.
Tot my groot vreugde was die mes egter 100% korrek en het dit my hand soos ’n ou handskoen gepas! My verwagtinge was beslis oortref en die mes het selfs beter in my hand gelê as wat ek in my gedagtes voorsien het. Andries het my behoeftes ten opsigte van die mes presies reg gelees en nog beter uitgevoer. Met so ’n mesmaker kan ’n mens ver kom!
Die afwerking van die mes is perfek, dis goed gebalanseerd en nie te swaar nie en die skede wat Andries vir die mes gemaak het, is ook van hoogstaande gehalte.
Ek hou nie van penslemme (gut hook) en ander fieterjasies aan ’n mes nie en ook nie van gravering as dit ’n werksmes is nie. Natuurlik besef ek terdeë dat smaak verskil en dat geen tipe ontwerp vir almal sal werk of in almal se smaak sal val nie. Vir my is hierdie jagmes egter so na aan die ideale as kan kom en danksy Andries se hoogstaande werk is dit ’n mes waarop ek baie trots is.
Kyk gerus na die foto’s van die ander ontwerpe wat Andries maak – soos enige goeie mesmaker doen hy ’n wye verskeidenheid ontwerpe, maar konsentreer veral op jagmesse.
Ek het besluit om vyf van hierdie messe met my ontwerp te laat maak met vaalbosknoets as hefmateriaal (twee is al verkoop en die ander drie is in wording). Hierdie messe sal genommer word Nommer 1 van 5 tot Nommer 5 van 5 en my voorletters sal op die lem gegraveer word. Die drie orige messe met vaalbosknoets as hefmateriaal kan direk by my bestel word en kos R3 400 plus posgeld.
Ek gaan ook 20 messe laat maak met swartivoorhout as hefmateriaal. Hierdie messe sal ook genommer wees van nommer 1 tot nommer 20 en my voorletters word ook daarop gegraveer – hulle sal R3 000 kos (plus posgeld). Dis ’n eenmalige produksie wat nie herhaal sal word nie. Indien iemand belangstel kontak my by 072-281-6304. * Vir enige ander Strydom-messe, kontak gerus vir Andries Strydom by 083-302-4556. Ek beveel hom met groot vrymoedigheid aan.