SA SE MENEER MIKROKRUIE

Ontmoet die plaaslike vader van mikrokruie en babagroente: Steve Botha van Porterville in die Swartland. Hy is ’n veelbekroonde organiese groenteboer wat opnuut die koswêreld onderstebo draai – dié keer met iets genaamd saladini …

Tien jaar gelede het Steve Botha die eerste mikrokruie in Suid-Afrika gekweek. ‘’As jy in daardie tyd micro herb gegoogle het, was daar net 11 trefslae,’’ vertel hy. Vandag staan dit op 1,4 miljoen!

Steve se inspirasie was die dapper Spanjaard Ferran Adrià, op sy dag hoofsjef van die befaamde restaurant elBulli in Spanje se Costa Brava-streek. Dáár was dit niks snaaks om sommer jare vir ’n ete-afspraak te wag nie. elBulli het in Julie 2011 gesluit. Die plan is glo om dit as kreatiwiteitsentrum te open waar kos-eksperimente gedoen word (nie as restaurant nie).

Adrià het geglo aan die dekonstruksie van kos. Hy het ’n gereg dus “uitmekaargehaal” volgens die soet, suur en sout van die bestanddele en dit dan op ’n ander manier herskep om ’n heel nuwe gereg te maak. ’n Bietjie soos Steve en sy mikrokruie en babagroente, want hy het eweneens met ’n kreatiewe oog na kruie en groente gekyk, en uiteindelik met allerlei nuwe dinge vorendag gekom.

Steve het in 2006 al die EAT INtoekenning vir innovasie gekry danksy die waagmoed wat hy aan die dag gelê het met sy mikrokruie. In 2013 is sy onderneming, Magic Herbs, ook met die EAT OUT-kostoekenning in die aarde-kategorie bekroon. Hy spesialiseer in organiese groente, babagroente en mikrokruie, maar dit was veral sy erfstuktamaties ( heirloom) en die saladini, Italiaans vir babakruie wat klaar ’n volledige blaartjie gevorm het, wat die beoordelaars gaande gehad het.

Eintlik wou hy ná matriek – “baie, baie lank gelede” in die Vaaldriehoek – met skaap boer. ‘’Maar toe ek twaalf was, is my pa dood. Daar was nie geld nie.’’ Toe droom hy van wildbewaarder en sjef word. “Ek het baie interessante dinge gedoen in my lewe. Agttien maande lank wás ek wildbewaarder by Mabula Lodge in Limpopo. Een van my stokperdjies was om slange te vang. Ek was ook lank ’n konsultant vir restaurante, en ’n kossmous. Maar jy weet nie altyd watter paaie die lewe met jou gaan loop nie.’’

So 22 jaar gelede was hy gereed om sy eie magic te skep. Toe soek hy grond en Magic Herbs begin – met groot sukses, soos ons vandag weet. ‘’Ek het al in die laerskool my eie ertjies geplant en was altyd lief daarvoor om ’n kruietuin te maak.’’

Hy swoeg daagliks – gewoonlik met ’n lied in die hart – op 4 hektaar grond op Porterville aan die voet van die Olifantsrivierberge in die Wes-Kaap om sy bekroonde groente en mikrokruie, babagroente en saladini te verbou. Dié lappie grond huur hy by adv. Willie Duminy, ’n internasionaal bekende olyfboer. “Ek plant nie op die volle 4 hektaar nie. Dele van die grond moet rus,” sê Steve prakties.

Watpresies is mikrokruie en -groente?

’n Plantjie word ’n mikrokrui genoem

Ek het al in die laerskool my eie ertjies geplant en was altyd lief daarvoor om ’n kruietuin te maak

Steve Botha

wanneer die saailing al eetbaar is, maar die volwaardige blare het nog nie ontwikkel nie. Jy knip die steeltjies af, spoel dit af in ’n bak water, dreineer dit in ’n sif, pak dit op ’n skoon vadoek en gebruik dit. Ek is die plaaslike agent vir mikrokruiesade wat ek uit Asië, Nederland, Italië en Amerika aankoop. Self verbou ek nou 22 mikrokruie. (En hy kweek sy babagroente volgens ’n geheime formule.)

Het jy ’n gunsteling-mikrokrui?

Preie. Ek hou van kosmaak. In die winter, as dit tyd is vir lekker uiesop, sprinkel ek die mikropreie oor die sop. Dit lyk mooi en smaak heerlik.

Gunsteling-babagroente?

Erfstuk-tamaties ( heirloom) – sodra jy dit proe, sal jy weet hoekom ek dit kies. Die geheim vir lekker tamaties is om dit nooitooit in die yskas te sit nie. Laat hom sonryp word en gebruik hom. Of bêre hom op die vensterbank tot hy ryp is.

Hoekom is jou werk jou passie?

Dit is ’n uitdaging om organies te boer, om die natuur te oorwin. Ek gebruik onder meer my tuisgemaakte rissie-konkoksie en sproei dit op die plantjies as die pestilensies dit aanval. Ons gebruik koue, vars bergwater en boorgatwater om die groente nat te lei.

My ma het my al op skool geleer om kompos te maak sonder onnatuurlike produkte soos plastiek. Maar ek moet ook ekstra kompos aankoop.

Ek kry gedurig komplimente vir my produkte, veral my babagroente. Mense Ek kry gedurig komplimente vir my produkte, veral my babagroente. Mense is gek daaroor. Hulle sê dit is lekker

en lyk sexy

Steve Botha is gek daaroor. Hulle sê dit is lekker en lyk sexy.

Soms raak jy ’n bietjie keelvol vir die werk. In die somer werk ons van vyfuur soggens tot sesuur saans. Ek en my vriendin Mien, wat my help met administrasie, gaan omtrent nooit weg nie. Die plantjies moet water kry en ons moet ’n ogie hou. [Daar is ook 22 voltydse werkers.]

Die toptien restaurante in die land, soos sjef Margot Janse van The Tasting Room op Franschhoek, koop almal by my. George Jardine van The Jordan Restaurant op die Jordan-wynlandgoed naby Stellenbosch (dié restaurant het al twee keer die San Pellegrino-lys van die wêreld se 100 beste restaurante gehaal) is ook mal oor my mikrokruie en babagroente. George het byvoorbeeld in sy resepteboek Jardine, Cooking with an Accent na my bagagroente en mikrokruie verwys. Dit inspireer my.

Hoeveel groente en vrugte het jy al in een jaar hier gekweek?

In 2013 het ek agt soorte eiervrug gekweek en ses soorte beet, om ’n voorbeeld te noem. In 2005 en 2006 het ek 240 verskillende soorte produkte gekweek, waaronder 16 verskillende soorte rissies. Dit was toe rissies baie gewild was.

Wat maak jou nou opgewonde?

Saladini. Jy kan dit in slaai gebruik, en ook as garnering. Koskenners is baie opgewonde daaroor. Dit sluit onder meer basiliekruid, beet, lusern, kerwel ( chervil), koljander, seldery, bronkors, blaarbeet, tatsoi (Oosterse blaargroente), wilde roket en ’n groot versameling Oosterse mosterdblaar-kultivars in.

Voel jy nie ’n bietjie weggesteek op Porterville nie?

Ja, ek is 150 km van my naaste kliënt af. Ek wil graag nader aan die Kaap woon. Dit raak ’n bietjie eensaam hier. My vriende van 22 jaar gelede reken ek woon te ver om te kom kuier. Ek het omtrent die hele 22 jaar dat ek hier boer, self gery om al my produkte af te lewer. Nou het ek gelukkig drie mense wat my help.