Die see is sy plaas
Een van die oudste mossel-en-oesterplase in Suid-Afrika, Blue Ocean Mussels, is geleë op die dorpie Saldanhabaai aan die winderige Kaapse Weskus. Mosselboer Nico Prins werk al vyf jaar as plaasbestuurder hier en sy kennis van skulpvis en akwakultuur het ons
by hom laat inloer om meer oor die bedryf uit te vind 1
Wat presies is akwakultuur?
Dié wye veld word gedefinieer as die verbouing van ’n waterverwante produk in die see-omgewing, hetsy dit in vars- of soutwater is. Dis doodeenvoudig om met iets soos visse te boer. Die boere maak die omstandighede in die water optimaal sodat byvoorbeeld die vis, skulpvis of perlemoen optimaal kan ontwikkel en groei. Uiteindelik word die vis dan verkoop.
2
Het jy akwakultuur studeer?
Nee, ek het ’n BSc-graad in genetika gedoen en ’n meestersgraad waarin ek gefokus het op perlemoen. Daarna het ek by die Universiteit Stellenbosch se akwakultuurafdeling begin werk, waar ons van perlemoenbesighede tot visplase ontwikkel het. Ons het ons konsep bewys, ’n proefplaas begin en dan ’n kommersiële vennoot gekry. Toe ek daar weg is, het ek by Blue Ocean Mussels aangesluit.
3 As jy hierdie doen, neem ek aan jy is lief vir die see . . . Ja, en die leefstyl is aanloklik. As jy hou van die son op jou rug, sout op jou gesig, om uit te kom see toe en in die water te wees, is hierdie absoluut die werk vir jou. Ek bestee wel 80% van my tyd in ’n kantoor om admin te doen, tipies van ’n bestuursrol. In die begin het ek ’n punt daarvan gemaak om so vier tot vyf keer per week saam uit te gaan op die bote, nou gaan ek maar so een keer ’n week saam uit.
4
Hoe boer julle met die mossels en oesters?
Die mosselwyfie stel eiertjies vry in die water en die mannetjie sperms. Dit meng in die water en word larwes. Hierdie larwes kan tot 12 maande in die water dryf. Wanneer dit ’n geskikte aanhegtingspunt kry, gaan dit deur ’n metamorfose en ontwikkel die tipiese mossel wat ons ken. Die larwes kan vasheg aan tou, klippe of enigiets anders wat in die water hang. Terwyl die mossel dan daar sit en groei, filter dit ook plankton uit die water. By Blue Ocean Mussels anker ons groot vlotte in die water en hang toue van 6 meter daarvan af. Dis hoe ons met die mossels boer. Elke vlot dra so 40 ton mossels ’n jaar wat ons kan oes.
5
Wat is jou gunstelingdeel van die werk?
Jy kan die resultate baie vinnig sien aangesien die groeisiklus van mossels net 10 tot 12 maande is. In ander boerderye is dit baie langer. My pa boer met proteas op ons
familieplaas en dit vat hom tien jaar om ’n nuwe markblom te kweek totdat hy dit uiteindelik op die mark kan kry.
6 Wat is die grootste uitdaging van die mosselboerdery?
Die onvoorspelbaarheid van die omgewing. Ons is absoluut uitgelewer aan die wyer omgewing wat gaan bepaal of jy suksesvol is of nie. Daar kan môre ’n storm kom en al die mossels van jou vlotte afhaal en dan sit jy met niks. Die meeste mense wat in die akwakultuurbedryf werk, het waarskynlik begin in perlemoen- of visboerdery waar daar in ’n beheerde omgewing geboer word. Mosselboerdery is anders, jy sit jou mossels uit en hoop die natuur bring haar kant. Tog raak dit met ervaring makliker om vooruitskattings te maak soos byvoorbeeld wanneer dit rooigety gaan wees.
7 Hoe verskil jul oestye van somer na winter?
Ons gaan in die somer al vyfuur soggens met die boot uit want dan is dit vroeër lig en die vraag van die varsproduktemark is ook groter. In die somer verskaf ons gewoonlik tot so twee ton mossels per dag aan die mark, terwyl ons in die winter so 500 kg ’n dag mark toe stuur. Dan gaan ons sesuur in die oggend uit. Omdat die vraag na mossels op die varsproduktemark in die winter afneem, stuur ons meer mossels na die fabriek toe, wat heeljaar daagliks agt tot tien ton mossels benodig.
8 Wat is die verskil tussen ’n mossel- en ’n oesterboer?
Mosselboere is die “luiste” in die bedryf. Jy sit net ’n tou in die water, wag vir die mossels om te ontwikkel en dan wag jy 10 tot 12 maande dat dit grootword voor jy oes. Oesterboere moet elke 50 tot 60 dae die oesters in die water uithaal en die hokke skoonmaak. Hierdie siklus word 12 tot 14 maande lank herhaal. Ons plaas produseer so drie- tot viermiljoen oesters per jaar. Dit beteken die werkers moet so 160 000 oesters per dag hanteer. Dit is ’n geweldige werkslading en belemmer die oester se groeitempo.
9 Hoe lyk Blue Ocean Mussels se toekoms?
Ons het baie potensiaal om hierdie baai te ontwikkel. Die bedryf kan waarskynlik eendag tot 30 000 ton mossels per jaar uithaal. Dit sal egter steeds tien keer kleiner wees as die tipiese industrieë in die buiteland. Die meeste ander lande produseer so 300 000 ton mossels ’n jaar en Nieu-Seeland tot 350 000 ton.