Dís wat jy moet weet van bitcoin

Dit gons oor bitcoin. Kan dit jou ryk maak of is dit ’n gier wat jou geld gaan kos? En sal jy eendag jou brood en melk daarmee kan koop? Hier is wat jy van kriptogeld moet weet . . .

HOEKOM ’N KRIPTO-GELDEENHEID SOOS BITCOIN GESKEP IS

Die wêreld se betaalstelsel het nie ontwikkel saam met die digitale wêreld waarin ons leef nie, sê Ryk van Niekerk, redakteur van die finansiële nuusdiens Moneyweb. As jy iets op die internet koop, moet jy jou kredietkaartnommer met die hand intik, jy kry ’n SMS van jou bank, en dit word weer deur jou kredietkaartmaatskappy (soos Mastercard) geverifieer. Dis moeilik, duur en word streng gereguleer. Daar is ook baie regulasies as jy ’n onderneming is wat oorsee wil besigheid doen. Dit neem lank vir ’n transaksie om afgehandel te word.

Kriptogeld wil dit verander. Met so ’n geldeenheid is jou transaksie vinnig, goedkoop, anoniem en veilig, verduidelik Ryk.

“Bitcoin is een van die eerste kripto- geldeenhede wat hiervoor geskep is. Dis hoekom dit verreweg die grootste is. (Daar is al byna 1 500 kriptogeldeenhede.)

“Bitcoin was bedoel as ’n digitale geldeenheid waarmee jy verhandel. Om byvoorbeeld ’n boek op Amazon te koop. Of selfs iets by ’n individu. Maar nou het dit heeltemal anders uitgedraai. Dit het ’n bateklas geword soos goud, eiendom of aandele, en mense hou dit vir die waarde, eerder as vir ’n verhandelbare geldeenheid.”

BITCOIN AS BELEGGING

Kriptogeld soos bitcoin (asook die minder bekende ethereum) moenie beskou word as ’n langtermynbelegging nie, sê Ryk. “Daar het ’n borrel om bitcoin ontwikkel, en jy kan geld verloor. Bly weg. Baie mense sien net dollartekens, maar dit het veral begin vanjaar geweldig geval in prys. Dis anders as aandele. Daar is geen onderliggende waarde in bitcoin nie. Die waarde word bepaal deur vertroue.” Theo Bohnen, blokkettingontwikkelaar by The Foundery, ’n afdeling van Rand Merchant Bank, is ook “baie, baie versigtig” om mense aan te raai om in bitcoin te belê. “Stel dit so: Maak seker elke liewe sent wat jy in bitcoin belê, is jy bereid om te verloor. Dis op die oomblik nog baie spekulatief. Dis hoogs wisselvallig, onvoorspelbaar en baie faktore affekteer die prys.”

Moenie belê in iets wat jy nie verstaan nie, sê hy. As jy wil koop, koop ’n klein hoeveelheid. Hou dit dop vir ’n maand en kyk wat gebeur. Jy gaan dit dan ook beter verstaan. Dis interessant, maar belê net wat jy kan bekostig om te verloor.

WAT KRIPTOGELD UNIEK MAAK

Dis gedesentraliseer, met ander woorde geen enkele geldinstelling of sentrale regering beheer of reguleer dit nie, jy kan dit sonder ’n bank verruil, sê Theo. Jy kan vir enigiemand in die wêreld wat toegang tot die internet het, bitcoin stuur.

“Bitcoin is digitaal skaars. As jy ’n foto het en jy stuur dit vir jou vriend met Whatsapp, het jy en jou vriend albei ’n kopie. As jy vir jou vriend bitcoin wil stuur, stuur jy dit deur die bitcoin-netwerk reguit na hom toe. Dis uit jou rekening uit, net in syne.”

Maar hoe weet die res van die wêreld jy gaan nie dieselfde bitcoin vir iemand anders stuur nie? Want die verhandelingsproses is baie veilig, elke transaksie word geverifieer, sê Theo. Dit word deur blokketting-tegnologie gedoen.

SÓ WERK BLOKKETTINGS

Alle kriptogeld gebruik hul eie blokketting-tegnologie ( blockchain). Gestel jy stuur vir jou vriend bitcoin deur die bitcoin-netwerk. Daar is ’n gedesentraliseerde netwerk van rekenaars (reg oor die wêreld) wat dan “saamwerk” om die transaksie geldig te verklaar. En om eienaarskap te bewys. Alle transaksies word in “blokke” gepak om ’n ketting te vorm. Dit kan nie vernietig of verander word nie. Hierdie blokketting is basies soos ’n digitale lêer of rekord van daardie transaksies. Enigiemand kan daarna gaan kyk. Dit maak die transaksies baie veilig, verduidelik Ryk.

HOE WORD BITCOIN ‘GEMYN’?

Mense verwys dikwels na bitcoin wat “gemyn” word. Bitcoin-myners is basies die rekenaarfoendies wat wêreldwyd meeding om sowat elke tien minute ’n ingewikkelde wiskundige probleem op te los – wat deel uitmaak van ’n transaksie se verifikasieproses. Die een wat die probleem eerste oplos, het die blok “gemyn”. Vir sy beloning kry hy 12,5 nuwe bitcoins wat by die ketting gelas word. Tensy protokol verander word, kan net 21 miljoen bitcoins ooit gemyn word. Dit is dus nie onbeperk nie.

WAAR KAN JY BITCOIN KOOP?

By enige geloofwaardige verhandelaar. Doen jou huiswerk. Bly weg van verhandelaars wat oornag opgeskiet het of jou peper met gemorspos. (Facebook het onlangs kriptogeld-advertensies verbied omdat baie slenters is.) In Suid-afrika is daar een groot verhandelaar (Luno) en ook ’n klompie kleineres. ’n Verhandelaar koop, verkoop en “stoor” namens jou kriptogeld. Jy laai die verhandelaar se app af op jou foon. Onthou: ’n Tradisionele bank waarborg in sekere omstandighede jou geld, maar op hierdie platform is daar geen waarborg nie. Hulle kan bankrot speel, ge- hack word . . . dit bly jou verantwoordelikheid, waarsku Theo.

Bbc.com berig dat kuberkrakers een Saterdag in Januarie $400 000 (sowat R4,65 miljoen) van die digitale geldeenheid Stellar Lumens – een van die gewildste kriptogeldeenhede ter wêreld – gesteel het.