148 Welwees sonder foefies ons lewensboei

COns het hulp nodig. Covid-19 het ons nie net fisiek afgetakel nie, maar ook emosioneel. En welwees is nou die lewensboei om liggaam en gees te genees. Vele kenners en kundiges reik die hand en hier speel die internet ’n belangrike rol

DEUR LYDIA VAN DER MERWE

ovid-19 was ’n wekroep vir die wêreld.

In ’n kwessie van weke is honderdduisende mense dood, miljoene geïnfekteer en die helfte van die wêreldbevolking in een of ander vorm van inperking. Was daar ooit vantevore ’n tyd wat soveel mense dwarsoor die aardbol se emosionele en fisieke gesondheid so vinnig en so gelyktydig getaan het?

Welwees (wellness) het ’n lewensboei geword waarna baie mense gryp: Om die emosionele, fisieke en geldelike onsekerhede te hanteer wat rondom die pandemie uitkring. Nou ja, welwees is jare al ’n gonswoord. Die bedryf se waarde wêreldwyd is twee jaar gelede op ’n allemintige $4 triljoen geskat, volgens ’n verslag van die Global Wellness Institute (GWI). Dis min of meer die gekombineerde BBP (bruto binnelandse produk) van Kanada en Brittanje saam. En die dienste wat dit omvat, so wyd soos die Heer se genade.

Die pandemie het egter ’n belangrike skuif meegebring: ’n Behoefte om terug te keer na die basiese of essensie van welwees. Weg met foefies, soos Goop-kerse teen $100 elk, of ’n ooievaarstee met ’n CBD-tema soos Kim Kardashian s’n. Soos Vogue sê: “Geen kristalle nie, geen spoggerige gimnasiums nie.” En: “Self-isolasie laat ons terugkeer na die grondslag van welwees. Nie as ’n trend wat jy saam met duisende ander slaafs navolg nie. Maar so eenvoudig soos om na jouself en ander om te sien.”

Dis om proaktief te werk aan jou fisieke, emosionele en geestelike gesondheid, volgens die GWI. ’n Gesonde liggaam huisves ’n gesonde gees, het die oumense gesê. Vandag weet ons die teenoorgestelde is net so waar. Sonder ’n gesonde kop kan talle krankhede jou lewenspad versuur. Die fokus op emosionele gesondheid is dan ook die dryfkrag agter baie welwees-tendense. Emosionele welwees beteken jy verstaan jou gevoelens en hanteer stres doeltreffend. Wat weer verband hou met ontspanning, stresvermindering, selfsorg (selfcare) en die ontwikkeling van innerlike bronne en sterktes sodat jy deur lewenservaringe kan leer en groei.

“Selfsorg en selfontwikkeling was altyd belangrik in suksesvolle mense se lewe,” sê Rolene Strauss, voormalige

Mej. Wêreld, gekwalifiseerde mediese dokter, entrepreneur en lewensafrigter met die fokus op selfvertroue. “Ek glo wel die pandemie het meer klem op die belangrikheid van geestelike en emosionele gesondheid geplaas.” (Lees ook die kassie op bl. 150.)

Hoe lyk ons emosionele gesondheid terwyl Covid-19 ’n groot deel van 2020 ingesluk het? Beroepslui was tydens die pandemie meer gestres as voorheen, volgens die mediese fonds Profmed se jaarlikse strespeiling onder sy lede. Byna die helfte het gesê stres het ’n fisieke en emosionele uitwerking gehad. Sowat 73% van dié met hoë stresvlakke het nie na enigiemand uitgereik om te gesels of hulp te kry nie. Net sowat 2% het professionele hulp gekry, ten spyte daarvan dat mediese fondse die gebruik van telemedisyne aanmoedig, het Craig Comrie, uitvoerende hoof van Profmed, gesê.

Sowat 39% van respondente het meer negatiewe gedagtes gehad as voor die inperking en 14% was meer buierig. Dít terwyl positiwiteit nodig is vir emosionele veerkragtigheid, om terug te bons ná terugslae, volgens dr. Wilhelmina Erasmus, psigiater van Pretoria. “Mindfulness , om bewus te wees van jou emosies, is nodig om jou psigiese gesondheid te verbeter.” Sy vra tereg of die tweede coronavirus-golf dalk nie fisiek gaan wees nie, maar ’n toename in psigiese siektes. >

< “Negatiwiteit is net so aansteeklik soos die virus. Ons moet aan ons emosionele veerkragtigheid werk en beheer neem.”

Nou ja, dit was sekerlik nie net professionele mense wie se stresvlakke die hoogte in geskiet het nie. Waar sal ons hulp vandaan kom? In die eerste linie is sielkundiges, of “kopdokters”. Hulle het lankal die Freudiaanse rusbank agtergelaat – al wil meme dit nie laat los nie – en staan met albei voete in die 21ste eeu. Covid-19 het terapeut en kliënt gedwing om die tegnologiese era te omarm.

Sowat twee derdes van mense met ’n psigiese afwyking soek nooit professionele hulp nie, volgens die WêreldGesondheidsorganisasie (WGO). Die grootste struikelblokke is stigma, tyd, koste en beskikbaarheid. Vir twee hiervan, tyd en stigma, bied telesielkunde ’n oplossing. Jy kan dit in die privaatheid van jou huis doen en hoef nie deur die verkeer te worstel nie. Toegegee, ons is almal hartlik sat om in die kuberruim ons lewe te leef. Maar telesielkunde het dalk genoeg gom om te bly kleef lank nadat die pandemie verby is, volgens die nuustydskrif Time.

Daar is egter nie net een manier om emosionele groei te fasiliteer nie. Jy as individu het ’n keuse, kan iets vind waarby jy aanklank vind. Sy is dankbaar vir die oplewing in selfverbetering, sê dr. Hannetjie van Zyl-Edeling, sielkundige en hipnoterapeut van Johannesburg. “Hoe meer mense bereid is om beter insig in hulself te kry, hoe beter.”

Nou kon mense tydens die inperking in twee groepe verdeel word: Dié wat uit pure angs voor die TV gevries het. En nog ’n groep wat ywerig aan hul growwe kante begin skaaf het. Leefstylafrigting is dan ook een bedryf wat tussen al die ellendes deur bly blom. In 2018 het dit internasionaal die naasvinnigste gegroei, volgens die ouditeursfirma PricewaterhouseCoopers (PwC).

Die groot verskil tussen terapie en lewensafrigting is die fokus. Terapie fokus op geestesgesondheid en emosionele genesing. Dr. Van Zyl-Edeling sê: “As jy jou innerlike programmering wil verander, besoek ’n opgeleide terapeut wat by die Raad vir Gesondheidsberoepe geregistreer is.”

Lewensafrigting se fokus, weer, is persoonlike bemagtiging, motivering en strategieë om jou drome te definieer en te bewaarheid. As jy dus voel jy is in ’n groef en wil jou potensiaal bereik. Die lewensafrigter het nie enige indiepteopleiding in psigiese gesondheid nie en is nie toegerus om psigiese toestande te diagnoseer en behandel nie. (Tensy hy natuurlik as sielkundige opgelei is.)

Dr. Van Zyl-Edeling: “As jou toon seer is, kan jy ’n pleister opplak. Maar as dit morsaf gesny is, moet jy meer oordeelkundig wees. Oftewel: Sal jy jou blindederm laat uithaal deur iemand wat net in ’n handboek gelees het hoe?”

’n Probleem is dat net mooi enigiemand homself vandag ’n lewensafrigter kan noem en dat onbekwame mense groot skade aan die bedryf se reputasie doen, volgens die

Negatiwiteit is net so aansteeklik soos die virus

Dr. Wilhelmina Erasmus

Hoe meer mense bereid is om beter insig in hulself te kry, hoe beter

Dr. Hannetjie van Zyl-Slabbert

Internasionale Federasie vir Afrigters of ICF (becomea.coach). Die bedryf is nie gereguleer nie en jy het nie ’n lisensie nodig nie.

Daar is egter soveel geleenthede tot selfverbetering, jy hoef soms nie eens jou leunstoel te verlaat nie. Baie mense gebruik YouTube om hul insigte oor te dra. Soos Amy Cuddy, ’n sosiale sielkundige en professor aan Harvard. Haar TED-praatjie “Your Body Language Shapes Who You Are” is op een na die meeste nóg gekyk. Sy moedig vroue aan om hul maag in en skouers terug te trek en hul beste Wonder Woman-houding in te neem voor ’n stresvolle werksituasie. En is bekend vir die uitdrukking: “Fake it until you become it.”

Brené Brown, Amerikaanse professor, navorser en skrywer, se praatjie “Vulnerability” is vierde op die gewildheidslys. Sy is ook die eerste navorser met ’n verfilmde lesing, “The Call to Courage”, op Netflix. Dan is daar goeie apps waarmee jy jouself kan verryk. Só het gebruikers van die meditasie-app Headspace (headspace.com) tydens die inperking negentienvoudig toegeneem.

Dus: Daar is geen verskoning om in jou groef te bly vassit nie. Wees egter gewaarsku, ghoeroes, sprekers en kundiges: Algemene motiveringsprogramme is deesdae minder gewild, volgens John LaRosa van Marketdata LLC (blog.marketresearch.com). Baie verbruikers soek meer praktiese programme wat hul tyd en geld werd is. Programme en filosofieë soos die “wet van aantrekkingskrag” (law of attraction) het baie beloof maar min resultate gelewer.

KONTAK

Dr. Van Zyl-Edeling: 082 460 4575, han@emlct.com; drhannetjie.co.za (kyk veral na die afdeling oor Coping with Covid-19); za.pinterest. com/hannetjie777/_created/

Suid-Afrikaanse Depressieen-Angsgroep (SADAG):

0800 21 22 23, 0800 70 80 90 of 0800 45 67 89; sadag.org; WhatsApp-ondersteuning:

076 882 2775

Lifeline: 0861 322 322