Fabelagtige kuns: Twee SA vroue druk hul kreatiewe stempel oorsee af
SUZETTE TRUTER
Hul passies is wêrelde van mekaar verwyder – die een spesialiseer in fyngebakpasteie, die ander in fabelagtige muurkuns, maar albei druk oorsee hul kreatiewe stempel af . . .
Nokx Majozi
Halsoorkop verlief op die kuns van fyngebak
In die elegante vyfsterhotel Rosewood London in die hartjie van die Britse hoofstad is ’n Victoriaanse kombuis met ’n groot marmerblad, outentieke pasteigewiggies, ’n muur vol brons- en koper-kombuistoerusting en een koningin: Suid-Afrikaner Nokx Majozi.
The Pie Room (soos dié vertrek genoem word) vóél soos haar paleis, skerts Nokx. “Wanneer ek hier instap, is dit asof iemand my met feetjiestof bestrooi. Om in so ’n atmosfeer driehonderd pasteie per dag te maak terwyl die sagte klanke van jazz en soul op die agtergrond speel, is ’n betowerende ervaring.”
Tydens die grendeltyd was Nokx steeds party dae aan die woel, maar daar was geen klante wat deur die glas kon kyk hoe sy en haar span hul pasteie – kunswerke in die kleine – vir die Holborn Dining Room optower nie. As alles egter goed gaan, heropen dié restaurant en sy pasteikamer hul deure in Mei.
Nokx werk al 19 jaar in Londen, sewe daarvan by die Holborn Dining Room, maar Suid-Afrikaanse cuisine is steeds na aan haar hart. In Chefs at Home: Delicious Family Recipes from the UK’s leading Locked Down Chefs, wat pas in Brittanje verskyn het, pryk haar melktert en bunny chow met lamsvleis langs resepte van topsjefs soos Jamie Oliver, Heston Blumenthal, Gordon Ramsay, Tom Kerridge en Angela Hartnett . . . “Die wêreld moet kennis neem van ons kos. My Britse vriende is reeds gaande oor my malvapoeding en melktert,” sê sy.
Ná ’n onlangse besoek aan KwaZuluNatal, waar sy grootgeword het, werk haar kop oortyd soos sy maniere bedink om Suid-Afrikaanse kuns en speserye en kerries van Durban vir pasteie in te span.
Nokx het vier jaar gelede halsoorkop verlief geraak op die kuns van fyngebak toe sy ’n Franse pithivier (pastei omhul deur deeg met fyn uitskulpwerk) aangepak het. “Die ingewikkelde detail en tegnieke het my só senuweeagtig gehad. As jy dit egter eers bemeester het, is dit eintlik terapeuties. Ons weergawe bevat dauphinoise-aartappels, gekaramelliseerde uie en verouderde Comté-kaas.”
The Pie Room, nou drie jaar oud, is Calum Franklin, uitvoerende sjef van die Holborn Dining Room, se konsep. Toe hulle besef hoe gewild sy pasteie is, het hy en Nokx vir drie maande saam ’n magdom resepte ontwikkel.
Bedags is The Pie Room die kombuis waar sy en vier junior sjefs werk, saans is dit ’n private eetkamer, en oor naweke bied die twee daar meesterklasse aan.
Sy is veral mal oor haar klasse vir laerskoolkinders. “Daardie gesiggies as hulle alles inneem: die kopervorms, marmertafel, die voorskote met hul name . . . dis die beste oomblik van my dag! Hulle vra honderde vrae.” Haar tienjarige dogter het ook al ’n meesterklas gedoen en bak gereeld saam met haar.
Nokx het self kleintyd haar pa in die kombuis gehelp. Hy het met groente uit sy tuin geëksperimenteer en verrassend heerlike geregte met ongewone kombinasies geskep. Soos groentebredie met groen papaja. Dit het haar geïnspireer om ná skool ’n kulinêre diplomakursus (drie jaar) aan die Durbanse Universiteit van Tegnologie te doen.
Haar pa was ook die een wat haar aangemoedig het om vas te byt toe sy in Londen aangeland het, vertel sy.
“Die beginjare in Londen wás moeilik. >
HOOFFOTO The Pie Room.
ONDER LINKS Nokx aan’t pasteie maak. ONDER MIDDEL Bedags is The Pie Room kombuis en saans private eetkamer.
JOHN CAREY
ONDER REGS Nokx by die Pie Hole waar mense wegneempasteie kan koop.
< Eers het ek drie jaar lank SuidAfrikaanse geregte by die Disney Animal Kingdom Lodge in Florida, Amerika, gemaak, maar toe wink Londen. Ek het altyd gedink dís die stad van heuning, maar die kombuis destyds was nie. Die eerste drie jaar was ek die enigste vrou daar, en boonop ’n vrou van kleur. Dit was ’n groot uitdaging . . . die druk, die intensiteit. Jy word beoordeel op álles, van jou voorbereiding tot wat jy op die bord sit. Soms kon ek nie lig vorentoe sien nie, ek wou net huis toe, maar dan sou my pa sê: Onthou hoekom jy ’n sjef geword het.”
Sy het besef niemand gaan in haar glo as sy nie in haarself glo nie, nóg harder en langer ure gewerk en hoog gemik.
Vandag is Nokx dankbaar vir die kennis wat sy by sjefs van reg oor die wêreld opgedoen het. Sy het in Mediterreense, Franse en Britse restaurante gewerk voordat sy by sjef Calum aangesluit het.
Code Hospitality, ’n organisasie vir mense in die gasvryheidsbedryf, het Nokx in 2020 as een van die 100 mees invloedryke vroue in die gasvryheidsbedryf in Brittanje aangewys, maar sy sê sy leer nog elke dag. “As ek ’n voornemende sjef kan raad gee – moenie skaam wees om te vra of bang wees vir misluk nie. Leer uit jou foute!”
Sjef Calum moedig haar gereeld aan om Suid-Afrikaanse kosse as inspirasie te gebruik. “Hy is ’n wonderlike mentor, baie ondersteunend en regverdig. Ons is deel van ’n hegte familie,” sê sy.
Die Britte se aptyt vir pasteie fassineer haar. “Dit kom al van die 18de eeu toe hulle reuse-bankette gehou het met dramatiese, kreatiewe pasteie. Ons bring daardie geskiedenis eintlik terug. Dis steeds ’n pork pie, ’n aartappel-enkaaspastei, ’n bief Wellington . . . net vir die 21ste eeu aangepas.”
Nokx se kreatiwiteit ken geen perke nie, maar sonder een ding kan sy nie klaarkom nie – haar koekroller. “Waar ek ook al in die wêreld reis vir werk, dit moet saam!”
Cara Saven beskryf haarself as 51% sakekop, 49% kreatief . . . dit het haar nog altyd goed te pas gekom, ook as baas van haar eie muurkuns-onderneming. Nie net weet sy instinktief wat goed sal verkoop nie, maar as iets haar inspireer, omskep sy dit ook summier in fabelagtige muurpapier.
Van die Onyx Hotel in die Kaapse stadskern en die luukse Maison Noir in Houtbaai tot die Apogee-boetiekhotel in Pretoria en die Doppio Zero-restaurant in Mbombela (Nelspruit) . . . Cara se skeppings is reg oor die land te sien. Haar onderneming het ook takke in Nederland en Amerika, en binnekort in Doebai.
Die verskeidenheid reekse slaan jou asem weg: vintage, botaniese temas, blare, landskappe, boeke, kaarte, patrone, teksture, bakstene, grafies en geometries . . . elk met ’n magdom moontlikhede.
“Gee jou kliënte soveel keuses moontlik, dis my beleid,” vertel sy. “Dis die teenoorgestelde van die klerebedryf, waar ek vandaan kom. Daar was dit narrow and deep – jy gee die verbruiker nie so baie keuses nie, en koop in volume aan.”
Cara was mal oor haar werk as ’n skoenaankoper, en sy was oortuig dat sy voltyds sou terugkeer werk toe sodra sy ma word. Ná haar dogtertjie se geboorte 15 jaar gelede het sy besef sy kon nie.
“Jy kan nie kleinhandel-aankope deeltyds doen nie – daardie ure is onmoontlik as jy ook daar wil wees vir jou kind se swemles.” Cara het met ander oë na haar fotografie-stokperdjie begin kyk. Sy het by sakeondernemings aangeklop en aangebied om foto’s te neem wat hulle as kantoordekor kon gebruik. Sy het op groter skaal begin druk, en so grootformaat-kunswerke en muurpapier ontdek.
Ons is die eerste SA muurpapieronderneming wat ons produkte % plaaslik vervaardig
Cara Saven van Cara Saven Wall Design
In 2016 het sy haar fotografieonderneming hernoem na Cara Saven Wall Design. “Ek het my voet op die briek gehou terwyl my kinders klein was. Dit was moeilik om deels ma, deels sakevrou te wees, want ek het geweet ek kon méér doen, maar ek wou eers wag tot my twee dogters meer selfstandig is. Toe dit gebeur, het ek my voet afgehaal en laat waai!”
Haar onderneming het nou sewe spanlede, onder meer twee ontwerpers – sy konseptualiseer die ontwerp, hulle rond dit af. Sy word elke dag geïnspireer, deur die natuur, popkultuur, nostalgie, die verlede, ander kunstenaars . . .
Haar gunstelingontwerp is gewoonlik die een waarmee sy besig is. Tans is dit Imaginarium, ’n fantasieryke een wat jou laat voel asof jy in ’n droom is. Die inspirasie was die globale behoefte om ná ’n rowwe jaar te ontvlug. “Om te ontwerp is self my ontvlugting, dis hoe ek ontspan. Hoe meer ek smag na ontspanning, hoe meer fantasie is daar in die ontwerp – dis geskep in een van daai oomblikke!”
Hul topverkoper is Tropical Surprise, ’n vintage-landskapskildery van ’n reuse-boom met oorgroot orgideë en tropiese plante. Buitelandse kliënte – van Toronto tot Perth – is weer mal oor Suid-Afrika se ikoniese plantegroei, soos hul reeks met botaniese sketse van proteas.
Cara omskep deesdae ook plaaslike kunswerke in muurkuns. “Dis so suksesvol dat ons die reeks aanhou uitbrei. Ons jongste toevoeging is Hermien van der Merwe se lieflike olieverfwerke. Ek put soveel genot daaruit om kunstenaars se werk
’n tweede lewe te gee.”
Hermien, wat fynbos skilder, is baie opgewonde hieroor. “Wanneer my kunswerke op so ’n groot skaal aangebied
word, kom elke kleur tot sy reg en elke verfhaal word versterk. Dis so eie aan Suid-Afrika, nou kan ons kliënte as’t ware binne ’n fynbos-omgewing leef,” sê sy.
Cara is ook trots daarop dat ál hul muurpapier hier gedruk word, pleks van China of Europa. “Ons is die eerste SA muurkuns-onderneming wat ons produkte 100% plaaslik vervaardig. En ons het ’n fenomenale plaaslike produk wat die bedryf ingrypend kan verander. Dis naatloos, bestand teen krapmerke en kan intense hitte en vogtigheid weerstaan,” sê sy.
Oor mededingers is sy nie bekommerd nie. Sy het al vroeg in haar loopbaan geleer: As jou produk reg is, sal mense dit koop.
Gedurende die vyf weke van streng inperking verlede jaar het sy floreer – sy en haar ontwerpers kon na hartelus net skep. En ná die grendeltyd kon sy nie voorbly met bestellings nie, vertel sy.
“Ek het nog nooit in my lewe so hard gewerk nie. Almal wou skielik vertrekke verander en opgradeer nadat hulle in hul huise ingehok was!”
Cara kry ’n kick daaruit om sake te doen. Dit het sy reeds besef ná anderhalfjaar aan die Michaelis-kunsskool in Kaapstad. Sy het oorgeskakel na ’n graad in kunsgeskiedenis en sielkunde – en toe nagraads bemarkingsbestuur gestudeer, “wat ek eintlik van die begin af moes gedoen het”.
Sy bly strewe na balans. Die grootste uitdaging in haar lewe is om tot stilstand te kom omdat sy so mal is oor haar werk en soveel plesier daaruit put. “Ek probeer elke dag in die natuur kom, in die see of die berg. Dis ’n goeie teenvoeter wanneer jy ure na ’n rekenaarskerm staar.”
BO Cara by die ontwerp Bitter Suite in ’n kliënt se huis.
ANDREW MORGAN