Die probleme van die toekoms is ons almal s’n
Klimaatsverandering, verbruikerspatologie, vreemdelingehaat, eensaamheid, andersdenkendes, gesins- en geslagsgeweld is waarop Carien Smith in haar kortverhaalbundel fokus. Sy skryf om mense te laat dink oor kwessies wat die toekoms van ons planeet bedreig
“Die probleme van die toekoms gaan ons almal tref. Mense met geld gaan dit dalk langer kan vermy, maar ons almal gaan een of ander tyd ons oë moet oopmaak. Ons is almal in hierdie bootjie wat ons baie vinnig gaan moet omdraai. Ek glo dis moontlik. Ek is nie ’n absolute pessimis nie, hoewel dit dalk so kan voorkom,” vertel Carien uit Sheffield, Engeland, waar sy tans met haar PhD besig is.
Die kortverhale in haar debuutbundel, Bot, laat jou diep nadink. Veral die rol van kunsmatige intelligensie en genetiese manipulasie stem mens onrustig. In “Agentskap” kan ouers vir hulle die perfekte kind kies. “Kry jou droomkind vandag. Vervul jou drome om ’n ma of ’n pa te wees. Kies die volmaakte genetiese kombinasie. Kry ’n Moeder saam met jou droomkind . . .” – bl. 28.
Die verhale, ’n vermenging van realisme, wetenskapfiksie en fantasie in ’n distopiese wêreld, is besonder geloofwaardig en skrikwekkend werklik. Die boek is opgedra aan almal wat saam op hierdie potensiële pad van uitwissing reis. “Van die boemelaar, die fetus wat binnekort hierdie wêreld moet aandurf, tot Mark Zuckerberg, Elon Musk, prins Andrew en selfs die koningin van Engeland.”
SARIE-boekeredakteur Phyllis Green het per e-pos met Carien Smith oor Bot (Tafelberg, R230) gesels.
Jy fokus in jou kreatiewe skryfwerk op die kortverhaal as genre. Waarom?
Ek speel graag met idees en sommige kan beter uitgedruk word in ’n korter weergawe. Dit beteken nie dat ingewikkelde idees nié in ’n roman kan vorm kry nie. Maar die tipe idees waarmee ek tot nou toe gewerk het, is beter in die korter vorm. Dis eerder dalk net ’n beeld, of ’n oomblik. Met ’n nuanse van iets wat gebeur.
Die ander rede is eenvoudig omdat kortverhale beter pas binne die raamwerk van my PhD-studies. Ek kan intens vir ’n paar ure aan een afsonderlike verhaal werk wat heeltemal op sy eie binne ’n wêreld funksioneer. Dit is ’n storie om twee sulke groot projekte te balanseer. Jy wil nie die een afskeep nie en albei verg baie. Hoewel ek die geraamte van die bundel geskryf het tydens my genootskap by die Johannesburg Institute for Advanced Study het baie van die hardste werk eers daarna gebeur, toe ek met my doktorsgraad begin het. Skryf is werklik herskryf. Dis op ’n manier vir ’n debuutskrywer beter om nie te veel te verstaan hiervan nie. Jy weet voor die tyd jy is besig om ’n moewiese projek aan te pak. En so deur die proses leer jy hoe moewies dit werklik is.
Hoe hou jou skryfwerk verband met jou studies en die akademie?
Dis soos twee longe wat ek albei nodig het. My navorsing handel oor samesweringsteorieë, wetenskapskeptisisme en ontkenning (denialism), en meer spesifiek oor klimaatsverandering. (Covid-19 is natuurlik absoluut relevant!) Wat duidelik word uit my navorsing, is jy kan nie net sê iemand is verkeerd omdat hulle op ’n bepaalde manier glo nie. Selfs al is dit baie duidelik nie die waarheid nie. Dit beteken nie ons moet alles net aanvaar nie. Nee, daar’s gewoonlik wel een ding wat die waarheid is en verkieslik moet wees bo ’n ander. Maar ’n mens wonder wanneer ons iemand aanspreeklik kan hou vir dit wat hulle glo, en hulle dan verder aanspreeklik kan hou vir die daaropvolgende aksies en nagevolge. Die boek ondersoek ook geloof oor dinge – veral klimaatsverandering, kunsmatige intelligensie, die sosiale media, simulasies, robotte, ens. Wat dit beteken om iets te glo. Wat die gevolge daarvan is op ons aksies. Hoe ons begin om ander te verstaan en hanteer wanneer ons iets as die waarheid sien en ervaar.
Stel kortliks die verhale in Bot aan ’n voornemende leser voor?
Toekomsverhale oor robotte, apokalips, simulasie, en distopie. Ja. Maar soveel meer. Hoewel dit op die oog af lyk soos blote spekulasie, is elke idee, beeld en stukkie tegnologie gebaseer op iets wat vandag in ons wêreld gesien kan word, of wat reeds binne die volgende paar jaar voorlê, en inherent is aan ons huidige wêreld en werklikheid. Daarom is dit belangrik om oor hierdie dinge te dink. Dit gaan ons almal affekteer, het reeds. Die boek gaan nie net oor moontlikhede nie, maar ook oor werklikhede. En verder, lees om die nuanses raak te sien van dinge wat reeds ’n impak op ons wêreld gehad het . . .